یادداشت عباس عبدی درباره اقتصاد این روزها
چرا ایران، ترکیه و مالزی نشد؟
این یادداشت عباس عبدی درصدد طرح یکی از مهمترین مصادیق درجا زدن اقتصادی ایران است.
عباس عبدی در روزنامه اعتماد نوشت: این یادداشت درصدد طرح یکی از مهمترین مصادیق درجا زدن اقتصادی ایران است.
البته این یادداشت اقتصادی نیست و بهتر است که در ذیل اقتصاد سیاسی طبقهبندی شود. پرسش این است که چرا با وجود داشتن سالانه دهها و در برخی از مقاطع بیش از یک صد میلیارد دلار درآمد ارزی و نیز تنوع زیستمحیطی قابل توجه و موقعیت جغرافیایی خوب و سرزمین و جمعیتی به نسبت بزرگ و نیروی انسانی به نسبت تحصیلکرده، هنوز نتوانستهایم در جاده رشد و توسعه یک حرکت رو به پیشی را تجربه کنیم؟
چرا در مقایسه با بیشتر کشورهای دیگر و کمابیش مشابه خودمان، مثل ترکیه، مالزی، حتی اندونزی مسیر پایدار رو به رشدی را تجربه نکردهایم؟ چرا با وجود شعارهایی که طی چهار دهه گذشته دادهایم، مبنی بر قطع وابستگی به نفت، همچنان وابسته به آن هستیم و حتی بیشتر از گذشته.
اگر در گذشته ما تهدید به قطع صدور نفت میکردیم، امروز طرف مقابل است که تهدید به قطع خرید نفت میکند و این نشانهای از وابستگی بیشتر و بیشتر زندگی روزانه ما به نفت است؛ روندی که کمابیش در همه دولتها طی شده است. چرا با وجود داشتن دولتهایی با گرایش کاملا متفاوت، سیاستها و مشکلات ارزی و نیز راهحلهای آن کمابیش در همه آنها مشترک است و هنوز نتوانستهایم مشکل را حل کنیم؟
چرا همچنان در قیمتگذاری حاملهای انرژی ناتوان هستیم؛ به طوری که زبان آقای رییسجمهور هم مثل مردم عادی به انتقاد گشوده شد و ...
روزهای گذشته هنگام افتتاح پالایشگاه ستاره خلیج فارس اعتراض کرد که: «در کجای دنیا سراغ دارید که یک کشور ٨٠ میلیونی روزانه ٨٠ میلیون لیتر مصرف بنزین داشته باشد، اینها سرمایه کشور هستند که باید با سرمایهگذاری برای آینده بهتر کشور مورد استفاده قرار بگیرند.» و البته کسی هم از ایشان نپرسید که کجای دنیا بنزین را لیتری هزار تومان (حدود ١٢ سنت) میدهند که در ایران به این قیمت میفروشند؟ خوب این یک معادله ساده است که قیمت تعیینکننده مصرف است.
اگر گوشت کیلویی هزار تومان باشد، احتمالا مصرف آن در ایران صد برابر میزان فعلی میشود. نمیشود که ارزان داد و گفت مصرف نکنید. اگر گوشت کیلویی هزار تومان باشد، به سگ و گربه کوچه هم گوشت ران خواهند داد! بنزین هم همین طور است.
تا هنگامی که قیمت بنزین هزار تومان است و قیمت برق نیز کمتر از ١٠ درصد متوسط جهانی است، چرا مردم بیشتر و بیشتر مصرف نکنند؟ وقتی ارز ٨٠٠٠ تومانی را ٤٢٠٠ تومان میدهیم چرا افراد بیتخصص و ناآشنا با آن هر کالایی را وارد نکنند؟ طبیعی است به من هم که اصلا از تجارت سررشتهای ندارم، اگر دلار ٤٢٠٠ تومانی بدهند، قادر هستم هر چیزی را وارد کنم و با سود بالا بفروشم. از سوی دیگر همه میدانیم که در ایران دولتها آنقدر عاشق چشم و ابروی مردم نیستند که با طیب خاطر ارز و انرژی ارزان به آنان بفروشند، حتما یک معامله نانوشته و پشت پردهای در این میان وجود دارد.
اجازه دهید که قدری درباره این معامله نانوشته بنویسیم. دو مقوله انرژی و ارز چنان هستند که اگر به قیمت تعادلی فروش روند و تا حدی هم بر انرژی مالیات بسته شود، پول آن چند برابر بودجه دولت خواهد شد. ولی تقریبا همه دولتهای پس از انقلاب از اجرای این کار اجتناب کردهاند. از زمان دولت مهندس موسوی که دلار را در زمان جنگ با قیمت ٧ تومان به مسافران خارج از کشور میداد که حداقل آن نفری ٥٠٠ دلار بود ولی قیمت بازار آزاد آن تا ٦ و ٧ برابر تفاوت داشت و با یک سفر خانوادگی به آن طرف مرز ایران و بازگشت به کشور هر نفر حدود ١٠,٠٠٠ تومان کاسب بود که برای یک خانواده ٤ نفره، معادل ٤٠,٠٠٠ تومان میشد که در آن زمان رقم بسیار بالایی بود و معادل حقوق یک سال یک کارگر بود.
در زمان آقای هاشمی نیز صف طویل پرداختهای ٥٠٠٠ دلاری جلوی بانکها تشکیل دادند، چون تفاوت قیمت خیلی بود در نتیجه نوبت افراد در صف دریافت آن خرید و فروش میشد!
در زمان احمدینژاد هم تفاوت قیمت و پرداختهای کلان ارزی سود بسیاری را به جیب عدهای ریخت و اکنون نیز عینا همان سیاستها تکرار شده است و یک شفافیت مقطعی نشان داد که چه فاجعهای در پشت این نوع پرداخت ارز وجود دارد. طرف در کمتر از یک ماه وارد یک تجارت جدید میشود و دهها میلیون دلار میگیرد و چشم بسته وارد میکند و پس از وارد کردن نیز درجا همه را با هزاران تومان بالاتر به ازای هر دلار میفروشد و خلاص.
صداوسیما نیز به واردات علوفه میپردازد، داروسازان موبایل وارد میکنند، واردات خودرو در صدر مینشیند و... در مدت کوتاهی کشوری که در آستانه بدترین تحریمها قرار دارد، بیش از یک میلیارد دلار ارز مسافرتی میدهد که در ازای دریافت ارزشان مردم را مجانی به سفر خارج ببرند!!
چرا چنین است؟ چرا منابع خود را به بدترین شکل ممکن اتلاف میکنیم؟ مگر ما با منابع خصوصی خود چنین رفتاری داریم؟ گمان نشود که این مشکل فقط در بعد انقلاب به وجود آمده است. آقای حسنعلی مهران که در سالهای ۵۴ تا ۵۶ رییس کل بانک مرکزی ایران بود در کتاب خواندنی خود درباره این بانک و در فصل هشتم توضیح میدهد که چگونه حمایت از قیمت ریال که با اتکا به درآمدهای نفتی بود موجب فرار سرمایه و افزایش واردات شد.
او در مقطعی شکاف میان قیمت واقعی و نه بازاری را با قیمت رسمی تا ۵۰ درصد برآورد میکند و معتقد است بر اساس مطالعهای که در بانک مرکزی صورت گرفت، در مقطعی دلار ۷۰ ریال بود که باید به ۱۱۲ ریال افزایش مییافت. وی در صفحه ۱۷۰ کتاب خود به دقت توضیح میدهد که کدام گروهها و چه منافعی در دفاع از ارز ارزان قرار داشتند.
اکنون باید پرسید که ریشه این بحران کجاست؟ ریشه بحران در ماهیت مبنای اعتبار مدیریت در جامعه ایران است که فراتر از مردم تعریف میشود. برمبنای این تعریف، به لحاظ ذهنی، قدرت ها وجود خود را برآمده از خواست و اراده مردم نمیدانند، در بهترین حالت آن را معیار مقبولیت میدانند و به لحاظ عینی نیز به دلیل اتکا به منابع نفتی این وضعیت و گزاره ذهنی تثبیت و ماندگار و این منابع مالی مستقل، برای بلاموضوع کردن رابطه وابستگی دولت به مردم هزینه میشود.
منطق قضیه روشن است. ما هنگامی که از دیگران و مثلا یک فروشگاه خرید میکنیم، بهترین ترجیح ما این است که جنس را ارزانتر بفروشد. هرچه ارزانتر بهتر. از جایی خرید میکنیم که ارزانتر بفروشد. هر کس ارزانتر دهد، به او احترام بیشتری میگذاریم، ولی اگر قرار باشد که قیمت کالا یا خدماتی را در داخل خانواده یا شرکت خودمان تعیین کنیم، در اینجا قیمت ارزان بیمعناست زیرا از این جیب به آن جیب میرود و ارزان و گران بیمعناست، قیمت بر اساس تخصیص بهینه اهمیت دارد.
به همین علت است که مردم سوییس از پرداخت نقدی ماهانه حدود ٢٥٠٠ فرانک سوییس به خانوارها حمایت نکردند، زیرا میدانستند این از یک جیب خودشان به جیب دیگر است و باید بررسی کنند که آیا چنین جابهجایی به صرفه است یا خیر؟ برای نمونه در بیمه بهداشت و درمان یا بیکاری این جابهجایی را میپذیرند، ولی در پرداخت ماهانه نقدی نمیپذیرند.
ولی در اینجا ممکن نیست که دولت بخواهد چیزی را به مردم دهد یا ارزان دهد و اکثریت قاطع با آن موافق نباشند. اگر همین امروز دولت بگوید برق و بنزین را مجانی عرضه خواهد کرد همه خوشحال میشوند، در حالی که در یک جامعه سالم قطعا اکثریت مخالفت خواهند کرد، زیرا مردم میدانند که هزینه برق و بنزین مجانی از جیب خودشان است و مجانی کردن آنها، مترادف با اتلاف منابع است و خود مردم ضرر میکنند؛ لذا باید از نقطه بهینه قیمت دفاع کرد.
نظر کاربران
به خاطر اخلاق و رفتار مردم و مفت خوری مسئولین
پاسخ ها
بو گران شدن بنزین به مشام میرسه!
شما چرا ترکمنستان رو مثال نمیزنی که آب و برق ش مجانی ست؟؟؟ اونا هم اسراف کردن؟؟
اقتصاد ما هیچ وقت ترکیه و مالزی نخواهد شد که هیچ ،هر ساله به اندازه دوسال از انها عقب و فاصله میگیریم.چون فساد و اختلاس هر روز بیشترو بیشتر میشه
تو دیگه چی میگی ؟
همه جای دنیا مثل ایران حقوق میدن که مثل اینجا نرخ بذارن؟
با حقوق ماهیانه 1 میلیون چیکار میشه کرد؟
نفس امثال شما از جای گرم در میاد
اقعا نمیدونید چرا؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
اخه ابله نادان درامد هر فرد در ایران چند دلار هست نادان نفهم قیمت سنت را بلدی درامد دلار بلد نیستی ررو بشین تو خونه
میخواهی که بنزین گرون بشه این حرفها را میزنی.چرا از درآمد ناچیز مردم عادی وسفره های خالی افراد کارگرحرف نمیزنی؟چرا از خانواده های بی درآمد که به خاطر پرکردن شکم خانواده دست به کارهای خلاف میزنند نمیگویی؟چرا آمار افرادی که برای گرسنه نماندن دارند تن فروشی وفساد میدهند نمیگویی؟کدام کشوری با این همه منابع این همه فقیر دارند؟اینها همه از این نوع سخنرانی های یک طرفه امثال شماست برادر تریبون به دست.ما کشورمان را دوست داریم. انقلاب اسلامی ایران را دوست داریم به خدا.با این تریبون هایتان نمک به زخممان نزن آقای تریبون به دست
پاسخ ها
ترکیه خودشم تحریم اینا دیگه واقعا حک میگن چه لزومی داره بره بالامردم اگرمتحد باشند خوبه
خدا لعنت کند کسانی که کشور اجازه ندادن کشور ما پیشرفت کنه تو کل دنیا فقط یک کشور شیعه تشکیل شده بود که میتوانست نمونه باشد ولی متاسفانه امروز نمی تونیم سرمون بالا بگیریم از انقلابمان دفاع کنیم یاد امام شهدا
چون اختلاس ندارند . مسولان کشور ......
دعا کنید به مقامی برسم خودم مشکلات را حل میکنم
همش اراجیف نوشته مردم با این وضع نون شب ندارن بخورن میگه بنزین و برق و انرژی ارزونتر از قیمت جهانیه یارانه هم هشت ساله ،چهل و پنج تومنه چرا اینو نمیگین تو کشورهای اروپایی و ترکیه و مالزی حق شهروندی و درآمدها بالا هست مردم توانشو دارن بدن و در رفاه هستن ولی اینجا چطوره؟ بیشتر مردم زیر خط فقر و زندگی هستن و محتاج یه لقمه نون پس لطفا دیگه مردم ما رو با کشورهای پیشرفته مقایسه نکنین
پاسخ ها
اقای عبدی مترقی فکر میکنی ولی وضع مملکت ما با توجه به کسانیکه بصورت خدی و غیر خودی سر کارند با تمام دنیا فرق میکند اینجا شایسته بودن معنای دیگری دارد فرض کنید می خواهید ترافیک راسامان بدهید با ۱/۵میلیون مسافر کش مهندس فوق لیسانس عادی چه میکنید اگر بنزینگران شود زیر ساختها فراهواست مردم مثل اروپا براحتی از هر گوشه با حمل و نقل عمومی مسافرت کنند ایا اینجا چندین هزار نفر چهل ساله سر کارند مثل جاهای دیگر است ایا روحانیت در فرهنگ سازی یعنی حذف دروغ و دزدی ، پارتی بازی کاری کرده چرا فرزندان مسولان خودی با رانت در خارجدرس می خوانند نه اقا هزار سال دیگه هم درستنمیشود
چون انها دزد و دروغگو و وطن فروش ندارند
چون دروغ و دزدی در کشورهای فوق نهادینه و سیستماتیک نیست .
البته این بی ارزش بودن پول ملی هم ربطی به این قضیه نداره
قیمت خودرو در ایران دو یا چند برابر کشورهای دیگر است دولت در ابتدا افزایش قیمت به جیبش میرودو سپس خرد خرد بنزین با قیمت پایین تر به ملت میفروشد یعنی در هر صورت محاسبه کنی برنده دولت میباشد با اون حقوق پایینی هم که به حقوق بگیران می پردازد.
واقعا همینطوره حرف دل همس
مدیریت
این نظرات اراجیف هست! از این نظر که افتادید به جون مردمی که کمرشون هر روز زیر بار فشار های اقتصادی خم تر ميشه. یکی نیست از اینها بپرسه بنزین رو بکنید صد هزار تومان، خوبه؟؟ آیا توان اقتصادی مردم ایران هم به همین نسبت بالا رفته یا زیر بار گرانی له شده؟ آیا شما اعتراض های اقتصادی رو حس نمی کنید؟ قطعا حقوق شما انقدر با مردم فاصله داره که فقط حرف از گرانی و افزایش قیمت می زنید!شما طرفدار مردم هستید یا مدیران نالایق که وضع ارز و سکه و مایحتاج مردم را به وضع کشاندند؟
خفه بابا،انگار کورید؟اگه تو اروپا و آمریکا بنزین گرونه،خب باطبع در آمدشون هم بالاست،اخه وقتی یارانه میدید به مردم با ۵ یورو در ماه و حقوق ۲۰۰ دلار در ماه! انتظار داری مردم بنزین رو لیتری ۵ دلار بخرند؟شما ران گوشت میخوری،ما اسمش هم جرات نمیکنیم بیاریم،گوشت و میوه و روعن و همه چی از سبد ما رفته بیرون،سفره مون روز ب روز داره کوچکتر میشه،اونوقت چنابعالی پیگی کجای دنیا بنزین لیتری ۱۲ سنت؟شما بفرمایید که کجای دنیا حقوق یه بازنشسته بعد ۳۰ سال کار شرافتمندانه ماهی ۲ میلیونه؟؟یعنی ۲۰۰ دلار
تحلیل بجا وزیبایی بود ولی چرا هیچ به درامد مردم ایران اشاره نشد که مردم از فرط بدبختی. قبل از اینکه به منافع کشورشان فکر کنن بدنبال لقمه ای نان. هستند که شرمنده خانواده نباشند درکشورهای توسعه بافته مردم دغدغه نان ندارند و بیشتر فکر پیشرفت وسازندگی کشورشان هستند
خود دولت نزده میرقصه وای به روزی که امثال شما توجیه گرونی برای مردم بینوا نازل میکنید! حالا فهمیدیم عقب موندگیمون مال قیمت ارزون بنزینه،قیمتش رو سه برابر کنید تا پیشرفت کنیم!!!!
چون مسولانش اختلاسگربودن فقط فکرجیب خودبودند
مطلب تا آخر نخوندمش آقای ... کشورهای دیگه میگیم بنزین و ۱۰هزارتومان میدن ولی امکانات میدن حقوق بالا میدن آیکیووووتو ایران به قول حضرات حقوق ۲۷۰۰میلیون زیر خط فقرررررره
ذخایر نفتی کشورراصرف دخالت درکشورهابه بهانه صدورانقلاب ورسیدن به مرزاسرائیل برای نابودی آن کردند(هدفی پوچ) ، اگرافغانستان هم درآمد ایران راداشتند، الان ازماجلوتربودند، درمنطقه فقط ازدوکشورجنگ زده عراق وافغانستان جلوترنیستیم مساوی هستیم..
شما بفرمایید که کجای دنیا یک میلیون و دویست هزار تومن معادل ۱۴۰ دلار حقوق میدن؟؟؟!؟!؟! که انتظار بنزین قیمت جهانی رو دارید؟!
بنزین امریکا حدودا لیتری۴۵سنت هست
درامد سالانه امریکا ۴۵۰۰۰ دلار
درامد سالیانشون ۱۰۰برابر قیمت یک لیتر بنزینه
سرانه ی ایران ۱۴.۵ میلیون تومن میشه
یعنی سرانه درامد فقط ۱۴هزار برابر قیمت بنزین هزار تومنیه
اگه به نسبت امریکا بخایم حساب کنیم،قیمت بنزین تو ایران باید ۱۰۰برابر کمتر از درامد سالیانه باید باشه
یعنی لیتری ۱۴۵ تومن فقططط
حالا شما بیا حرف از گرون کردن بزن
پاسخ ها
اصلاح میکنم
صد هزار برابر میشه
حال شما خوب نیست چرا بشویم ترکیه الان حاملهای انرژی چه لزومی داره بالا بره همین الان قبض امده پارسال کم میامد امسال دوبرابر شده عوارضم ۱۸هزار تومان اخه ما شهریها چرا باید بدیم به حرف میخوای گوشت ارزان کنی اینحا از صبح بلند میشی گرون دارن میکنن دولت شاخ شمشاد هیچیش نمیشه این وسط ماله میشویم
خب شما بروانجا کیف کن مردمم ول کنید بااین بیانات
واقعا اینا اقتصاد دانن؟منه بی سواد میگم بنزین۱۰۰۰ه ولی حقوق عموم مردم تقریبا۳۰۰دلار حالا مثلاانگلیس میگن ۳۰۰۰تومنه بنزین خب حقوق ماهیانشون ۱۲۰۰دلاره که باز میبینیم بنزین واسه ما گرونتر در میاد٬بعدشم اینکه ماشین معمولی تو اروپا هر۱۰۰کیلومتر۵٬۶لیتر میسوزونه و تو ایران بخاطر انداختن ماشین اشغال به مردم هر ۱۰۰کیلومتر۱۰٬۱۲لیتر که باز میبینیم تقصیر مردم نیست٬مسئولان سوادو مدیریت ضعیف دارند.
چون دروغ و دزدی در کشورهای فوق نهادینه نشده است .
حرفاتم درست باشه
اما چون طولانی میگی،حال خوندنش نیست
خواستم بگم،
کم گوی و گزیده گوی چون در
نه زیاد بگو و گزیده نگو چون در
اکثر حرفاش درست بود , ما اقتصادمون سیاسیه ن سیاستمون اقتصادی , من موندم چطور هویدا سیزده سال قیمت خیلی چیزا رو نگه داشت و سفره مردمو بزرگ ترش کرد
واقعا؟؟؟ من بی سواد این نظریه رو از ده سالگی میدونستم!!!!به نظرت اگه پول انرژی واقعی باشه من هم پرداخت بکنم میتونم زندگی ارامی مثل خارجیها)()لبنان)????? داشته باشم
دزدی
مدیران بی عرضه
اختلاس
بی مسئولیتی
فقط ادای دینداری
و ...
اینها باعث شد ایران مالزی نشود
بخاطر ارزشی ها اینم سوال کردن داره اخه
البته به مغز ایشان خطور نکرده با قیمتی که ما در ایران ماشین را میخریم اگر تا اخر عمر خودرو حتی اگر سوخت رایگان مصرف کنیم باز هم گرانتر از سایر کشورهاست
عزیزم نمیشود میزان دستمزد به ریال و مخارج و پول بنزین به دلار باشد
اخه مردک تو که حرف از کجای دنیا میزنی کجای دنیا یه کارگر نهایت یک ونیم میگیره که فقط خرج اجاره خونشم نمیشه صدات از جای گرم بلند میشها.ناظر محترم که خوشت اومد سانسور نکن
نویسنده محترم
کجای دنیا همه فک و فامیل خود را سر کار میآورند یا مواردی از قبیل رانت خواری ووشو
هر وقت جواب اینها را دادی به جواب خودت میرسی
ب قول معروف
گوساله تا گاو شود .. دل صاحبش آب شود
دقیقاً مشکل مردم شماها هستید .دو خط کتاب خارجی خواندن شده تیوریسن مملکت. شما دقیقا دوخط از خدمات به این مملکت بنویس..جز حرف کاری بلدی. رفقای شما دلار را کردن هشت تومن.میفهنی یعنی نابودی مردم.چقدر حامله انرژی گران شود شما راضی.بس کنید و سر به افغان ببرید شماها نمکی هستید روی زخم مردم.شماها حتی به شاه هم به همه شما بورس دانشگاه خارج داد خیانت کردید آقای عبدی .سوپاپ دولت بس کن و در مسجدی بفکر آخرتت باش.نسخه شما سرطان زاست
یا توجه به اینکه آقای عبدی با حمله به سفارت آمریکا نتوانست ملت را کاملا مضمحل کند و بعضی از مردم همچنان نفسی میکشند، ایشان میگوید باید بنزین گران شود تا باقیمانده مردم هم نابود شوند
میدانی چرا یا خودت رابه آن راه زده ای بخاطراینکه دراینجا متاسفانه اختلاس پولشویی وفاصله طبقاتی وگرفتن حقوق های نجومی ودیواربلندبی اعتمادی بین مردم ودلتهاوجود دارد اینجا آقازاده هایی هستند که تافته جدابافته از ملت هستند اینجادردبیکاری وبالارفتن سن ازدواج وپیرشدن جمعیت وجوددارد وهزاران مشکل دیگربازهم ادامه بدهم یاخیر
باز یک مثلا کارشناس پیدا شد واز ارزان بودن انرژی انتقاد کرد
تو این مملکت یک مرد پیدا نمیشه که دستمزد ها وحقوقها را با سایر کشور ها مقایسه کند بعد.....
چون دزد زیاد داریم ...
بسیار زیبا و با ارزش بود
از سابقه خيانت ها و جنايت هايت خجالت بكش. بى شرم.
دوحالت دارد .اول اگر ندونید که چرا این وضعیت دارید که این یک فاجعست دوم اگر هم بدونید که این هم مصیبت.ولی بنظر من خوب هم میدونید چرا این اوضاع رو دارید منتها مصلحت شما در اینه
بخاطر اینکه این دنیا مال مسئولینه اون دنیا مال مردم.
برای اینکه ترکیه ومالزی اینهمه مسئول دزد نداره اگر حاملهای انرژی در اونجا گرونه بخاطر اینست که وارد کننده هستند .حالا اگر ایران بنزین گرون بشه فقط جیب دزدها پرتر میشه وبحال مملکت هیچ فرقی نمیکنه
من خودم خارج از کشور کار میکنم..دبی اگه اینجا هر لیتر بنزین ۲درهم باشه به پول ما میشه ۴۲۰۰ولی اول که برای خود اماراتی سر ماه یارانه بنزین وبرق بهشون میدن..بعدش هم حقوق ماهیانشون میشه۶۰هزار درهم که میشه به پول خودمون۱۲۰میلیون حقوق میگیرن..بعد حقوق کارگر یا ریس توی ایران چقده..ریس ۵ملیون..که میشه۲۰۰۰درهم کارگر هم۱میلیون تومان که میشه ۴۲۰درهم..الان کسی که ۴۲۰درهم حقوق بگیره میشه بنزین ۴۲۰۰تومانی بخره..تو که سرت توی دلار وسنت هست میدونی پول خودمون شوده پشکل روی نادانی چند نفر مثل شما
بزودی ونزوئلا وکره شمالی خواهد شد
بخاطر مسئولین ....
عجب یک طرفه چرا مینویسی اول درامدها رو ببرین بالا بعد بنزین و برق رو گرون کنید
بعد کارشناسان ما امثال این اقا هستن که مملکت به این روز افتاده ؟؟!!
ما ترکیه و مالزی نشدیم چون افرادی مثل تو و ابتکار میرن سفارت میگیرن بعد ملت ۴۰ سال تاوان میدن و شماها هم راحت برای خودتون مقام میگیرید و بقیه داستان.