۵۸۵۷۷۹
۵۰۰۲
۵۰۰۲
پ

ضرورت تغییر نگاه در ستاد وزارتخانه ها

از جمله مواردی که می‌توانست به عنوان یک بند و یا محور در برنامه جناب آقای شریعتمداری وزیر پیشنهادی صنعت، معدن و تجارت لحاظ شود و یا دست‌كم بعد از شروع وزارت، به عنوان رویکردی اساسی مورد توجه و پیگیری قرار گیرد، تغییر ذهنیت و نگرش صرفا مهندسی و مکانیکی حاکم در ستاد وزارتخانه است.

قاسم خرمی در روزنامه قانون نوشت: از جمله مواردی که می‌توانست به عنوان یک بند و یا محور در برنامه جناب آقای شریعتمداری وزیر پیشنهادی صنعت، معدن و تجارت لحاظ شود و یا دست‌كم بعد از شروع وزارت، به عنوان رویکردی اساسی مورد توجه و پیگیری قرار گیرد، تغییر ذهنیت و نگرش صرفا مهندسی و مکانیکی حاکم در ستاد وزارتخانه است.
وزارت صنعت، معدن و تجارت از زمان تاسیس تاکنون، تغییر و تحولات زیادی پیدا کرده و در این بين، اهداف و ماموریت‌های اصلی آن دستخوش جابه‌جایی و دگرگونی شده است. ایده اساسی شکل‌گیری این وزارتخانه، سیاست‌گذاری و تدوین راهبرد صنعتی بود.
با رشد درآمدهای نفتی در سال‌های قبل از انقلاب، تعدادی از سازمان‌های توسعه‌ای مانند سازمان گسترش به آن افزوده شد و این وزارتخانه را به تدریج درگیر فعالیت‌های مهندسی و اجرایی کرد. با این حال، حاکمیت آن تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در اختیار بوروکرات‌ها و برنامه ریزان اقتصادی و اجتماعی بود.

ذهنیت مهندسی چگونه وارد صنعت شد ؟

در سال‌های بعد از انقلاب با عقب رفتن دیوان‌سالاران حامی رژیم پیشین، مهندسان انقلابی و جوان، رهبری و مدیریت این وزارتخانه و نیز عرصه صنعت کشور را عهده‌دار شدند. دانشجویان رشته‌های فنی و مهندسی در دوره مبارزه با رژیم پهلوی در مقایسه با رشته‌های علوم انسانی از فعالیت و شمار بیشتری برخوردار بودند. یکی از دلایل این موضوع، به نوع ذهنیت و بینش آن‌ها نسبت به جامعه و سیاست مربوط می‌شد.
از ديدگاه دانشجویان فنی، اصلاح سیستم‌ها و روندها، کار وقت گیر و بیهوده بود بنابراین حکومت و سیستم سیاسی رژیم شاه نیز به مانند کارخانه‌ای از کار افتاده و ساختمان قدیمی و کلنگی قابل تعمیر، بازسازی و اصلاح نبود و باید ویران می‌شد. نقش بی بدلیل دانشجویان فنی در درگیری با حکومت شاه سبب شد تا در یک دهه بعد از پیروزی انقلاب، بيشتر عرصه‌های مدیریتی از سیاست و اقتصاد گرفته تا صنعت و جامعه، در کنترل آن‌ها قرار بگیرد.
با اینکه در دوره دولت سازندگی، تعداد زیادی از شرکت‌های وابسته به این وزارتخانه واگذار شد و به دنبال آن، ماموریت‌های توسعه آن كاهش یافت اما بافت و شاکله کلی آن، همچنان در اختیار مهندسان باقی ماند و رویکرد و اهداف سیاست‌گذاری آن تحت تاثیر ذهنیت‌ها و رویکردهای فنی و مکانیکی قرار گرفت.
مقصود از این عبارت به معنی نفی قابلیت و ضرورت حضور تحصیل‌کردگان رشته‌های فنی و مهندسی آن‌هم در چنین وزارتخانه‌ای با هویت صنعتی و معدنی نیست بلکه منظور، به هم خوردن تعادل چینش و به‌کارگیری نیروهای فنی و تحصیل‌گردگان رشته‌های علوم اجتماعی در ستاد و سازمان‌های توسعه‌ای آن است.

ستاد وزارتخانه جای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی است

وزارت صنعت، معدن و تجارت فعلی شامل یک ستاد مرکزی و تعدادی سازمان‌های تابعه توسعه‌ای مانند ایدرو، ایمیدرو و شرکت شهرک‌ها و تعدادی موسسات مالی و اعتباری مثل بانک صنعت و معدن، صندوق‌های توسعه صنایع دریایی و ضمانت صادرات است.
تردیدی نیست که باید اداره بخش اعظمی از سازمان‌های توسعه‌ای - با توجه به ماهیت فنی این سازمان‌ها - در اختیار مهندسان واجد صلاحیت قرار گیرد؛ اگر چه در درون همین سازمان‌ها هم حوزه‌های تبلیغاتی، ارتباطی، حقوقی و اداری و مالی کلا خارج از تخصص و مهارت‌های مهندسی و فنی قرار دارد. موضوع اصلی این یادداشت، متوجه عرصه‌های مدیریتی و کارشناسی در ستاد این وزارتخانه است.
در ستاد وزارت صنعت، معدن و تجارت نيز ‌اکنون دو معاونت فنی البته با اهداف سیاست‌گذاری مثل معاونت امور صنعتی و معدنی و تعداد زیادی معاونت‌های پشتیبان مثل معاونت توسعه مدیریت، منابع و امور استان‌ها، معاونت امور مجلس، معانت پژوهشی، معاونت برنامه‌ریزی و معاونت امور اقتصادی قرار دارد که تقریبا همگی از جنس دانش و تجربه اجتماعی و جامعه شناختی هستند. چارت سازمانی ستاد وزارتخانه در اصل با هدف جذب نیروهای سیاست‌گذار و برنامه‌ریز طراحی شده است.
بنابراین چینش درست و افزایش بهره‌وری و کارایی آن نیازمند جذب مجموعه‌ای از تخصص‌های اداری، حقوقی، اقتصادی و جامعه شناختی و در کل، عرصه‌ای مشترک برای فعالیت فارغ التحصیلان علوم اجتماعی و فنی است. موضوعی که امروزه در کشورهای توسعه یافته، از آن تحت عنوان «تکنوکراسی» یاد می‌شود و معنی دقیق آن، نقش‌آفرینی مشترک متخصصان علوم اجتماعی و فنی در برنامه‌ریزی، طراحی، اجرا و پیشبرد پروژه‌های صنعتی است.

وزارت صنعت جامعه صنعتی است، کارگاه صنعتی نیست

امروزه در کلاس جهانی، وقتی از بخش صنعت صحبت می‌شود در واقع مقصود «جامعه صنعتی» و نه فقط «کارگاه‌های» صنعتی است. به همین دليل در اغلب دانشگاه‌های دنیا و حتی در کشور خود ما رشته‌های خاص جامعه شناسی صنعتی پدید آمده است که در فضایی فراتر از اندازه‌گیری طول و عرض اشیا به ارزیابی و چاره‌جویی مناسبات مختلف صنعت و جامعه مشغولند.
این جامعه صنعتی از یک‌سو به فرهنگ و معرفت صنعتی مربوط می‌شود که باید به بررسی جایگاه کار و تولید و انباشت سرمایه در باورهای فکری و اعتقادی جامعه بپردازد و با اصحاب فرهنگ، نویسندگان، رمان نویسان و صنعت مدرن و فرهنگ‌ساز سینما در ارتباط باشد تا کالایی منطبق با ارزش‌ها، سنت‌ها و نیازهای جامعه هدف تولید كند. و از سوی دیگر، این جامعه صنعتی به کارفرمایان، کارآفرینان، کارگران و نیروهای تولیدی متصل است که برای درک و حل منازعات طبیعی کار و سرمایه و حل مسائل مختلف و مبتلابه رفاهی و بازنشستگی آنان باید از جامعه شناسان و متخصصان علوم اجتماعی مدد جست.
بُعد دیگری از جامعه صنعتی به نظام پولی و ارزی و بازارهای مالی متصل است که باید از دانش و تخصص کارشناسان بانکداری و بورس کمک گرفت. یک طرف دیگر از این جامعه صنعتی -جدای از تولیدکنندگان -به نظام قیمت گذاری،توزیع، مصرف و صادرات متصل است که باید حل پیچیدگی‌های آن را ازکارشناسان تجارت و بازاریابان داخلی و خارجی طلب کرد.
از همه مهم‌تر، حیات و ممات اقتصاد کلان و صنعت در کشوری مثل ایران به نظام قانون‌گذاری و سیاست داخلی و خارجی کشور گره خورده است که ناچار برای درک و فهم اقتصاد سیاسی صنعت، باید به توصیه‌ها و مشورت حقوقدانان، سیاست‌مداران و کارشناسان امور سیاسی و روابط بین‌الملل گوش فرا داد.
بااين‌وجود، ستاد وزارت صنعت، معدن و تجارت -آن‌گونه که تااکنون به نادرست تصور می‌شده است- عرصه حضور و نقش آفرینی بلامنازع نیروهای فنی و مهندسی نیست. اینجا یک جامعه است که برای تضمین کارکرد درست و مطلوب آن، باید به تمام حساسیت‌ها، عواطف و مناسبات انسانی، اخلاقی و حقوقی آن توجه کرد و از همه‌ علوم و تجارب مدد خواست.

مهیا بودن امکان فنی، شرط تاسیس کارخانه نیست

بی تردید حضور مهندسان با انگیزه و با مهارت در ساختار سازمان‌ها و شرکت‌های توسعه‌ای و بدنه انبوه کارخانه‌های کشور، لازمه و محرک رشد و توسعه صنعتی است. حضور مهندسان باتجربه حتی در ستاد وزارتخانه نيز، نعمت و فرصت بزرگی است که نباید از بهره‌گیری آن غفلت کرد؛ اما استفاده از مهندسان با اعمال نگاه مهندسی و مکانیکی به فرایند چند وجهی تولید و تجارت بحث دیگری است و در حقیقت آفتی است که باید با جدیت از آن پرهیز کرد.
فراموش نکنیم که ستاد وزارتخانه، کارگاه تولید و صنعتی نیست بلکه محل فکر، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و هماهنگی است. ديگرآنكه اینجا -باوجود ادغام ناتمام - در هر صورت وزارت صنعت و تجارت است و به ناچار باید، هم مسائل مربوط به طرف تولید و عرضه و هم مسائل مربوط به طرف تقاضا و مصرف، باهم مورد توجه قرار گیرد.
باید بپذیریم که مسائل تولید و صنعت در دنیا و در جامعه امروز ما فقط به محاسبات و مناسبات فنی تولید و یا ایستادن در سمت و سوی نیروهای تولیدی و دفاع غیرتمندانه از تولیدکننده‌های داخلی، منوط و محدود نمی‌شود. اگر قرار باشد در این کشور، کارخانه‌ای تاسیس شود و جریان پي‌درپي تولید ادمه یابد، دیگر نمی‌توان بدون رعایت پیوست‌های فرهنگی و اجتماعی و زیست محیطی و بدون رعایت ملاحظات جغرافیایی و قومی و بدون رعایت قواعد رقابت و قیمت‌گذاری و همه مهم‌تر، بدون رعایت حقوق مصرف‌کننده به چنین هدفی دست یافت.
باید اعتراف کنیم که به صرف فراهم بودن امکان فنی و مهندسی، دیگر نمی‌توان در هر نقطه‌ای از این کشور اقدام به تاسیس و راه‌اندازی هر کارخانه ای کرد و هر کالا و محصولی را- با این استدلال که برای آن هزینه شده و تولید وطنی است - با هر کیفیت و قیمتی به خورد مصرف‌کننده ایرانی داد. تولید موفق، نیازمند فراهم‌سازی و همسوسازی عوامل و حامیان تولید است.
برای این منظور باید در مرحله نخست به کشف و شناخت فرهنگ، ذايقه، دغدغه‌ها و حتی علايق و سلایق سیاسی مصرف کننده ایرانی پرداخت تا در مرحله بعدی بتوان با آنان بر سر باورها و حتی شايبه‌های‌شان به بحث و مفاهمه پرداخت. مصرف کالای داخلی در مقایسه با کالاهای شیک و ارزان قیمت خارجی به‌طورطبيعي، نوعی ریاضت و زحمت ضروری برای رشد ‏اقتصاد ملی است.
برای این منظور باید مردم را آماده و توجیه کرد؛ وگرنه بعد از این نمی‌توان در دفاع از تولیدکننده ‏داخلی و در پاسخ به اعتراض مصرف کننده ایرانی، به جای اصلاح هزینه‌ها و کیفیت و بهبود فرایند تولید و قیمت‌گذاری ‏به توهین و تحقیر آنان پرداخت. با شناخت روحیه ملی و احترام به افکار و عقاید عمومی، تولید ملی پا نخواهد گرفت.

تولید بدون سیاست‌گذاری به نفی ما منجر می‌شود

توسعه صنعتی به‌عنوان هدف اصلی این وزارتخانه نیازمند شناخت ضعف‌ها و قوت‌ها و ترسیم چشم‌انداز مبتنی بر واقعیت‌های پیرامونی است. جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی به عنوان موتور رشد صنعتی و گام اول در صنعتی شدن، در جامعه امروز ما مساله‌ای در پیوند با ملاحظات سیاسی و امنیتی و فهم سلوک اجتماعی صاحبان سرمایه و در کل، موضوعی خارج از محاسبات صرفا فنی و مهندسی است.
بنابراین باید بپذیریم که بدون شناخت ملاحظات اجتماعی، دعوت به سرمایه‌گذاری بی‌فایده است و هر سرمایه‌گذاری و تاسیس کارخانه‌ای هم لزوما مفید و مقرون به صرفه نخواهد بود. تردید نکنید که تولید بدون ملاحظات فرهنگی و اجتماعی و بدون درک اقتصاد سیاسی صنعت، امکان‌پذیر نیست و اگر هم به‌صورت اتفاقی در برخی عرصه‌ها محقق شود درنهايت به نفی ما منجر خواهد شد همان‌گونه که به محو و نابودی رژیم صنعت‌پرست پهلوی دوم انجاميد.
در هرصورت جامعه صنعتی از انسانی فرهیخته و باتجربه، با ویژگی و مختصات آقای شریعتمداری انتظار دارد که نگاه مکانیکی حاکم در بخش‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی این وزارتخانه را به نگاه پویا و دینامیک و همه جانبه نگرتری تبدیل كند. اجازه بدهید سیاست‌های صنعتی، معدنی و تجاری آینده کشور ما، برآيند همفکری و هم‌اندیشی مهندسان شریف و توانمند این وزارتخانه با کارشناسان و صاحبنظران فرهنگی و اجتماعی باشد.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن برترین ها را نصب کنید.

همراه با تضمین و گارانتی ضمانت کیفیت

پرداخت اقساطی و توسط متخصص مجرب

ايمپلنت با 15 سال گارانتی 10/5 ميليون تومان

>> ویزیت و مشاوره رایگان <<
ظرفیت و مدت محدود

محتوای حمایت شده

تبلیغات متنی

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    تمامی اخبار این باکس توسط پلتفرم پلیکان به صورت خودکار در این سایت قرار گرفته و سایت برترین ها هیچگونه مسئولیتی در خصوص محتوای آن به عهده ندارد

    ارسال نظر

    لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.

    از ارسال دیدگاه های نامرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.

    لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.

    در غیر این صورت، «برترین ها» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

    بانک اطلاعات مشاغل تهران و کرج