پلاسکو؛ یادگار سوخته تهران مدرن!
مرکز خرید پلاسکو تهران، در ضلع شرقی چهارراه استانبول در خیابان حافظ به سمت جمهوری قرار گرفته بود. منطقه ای که در دهه ی چهل به عنوان قطب تجاری و دیپلماسی تهران مطرح می شد.
مرکز خرید پلاسکو در یک نگاه
- نام بنا: ساختمان پلاسکو
- موقعیت: چهارراه استانبول، تهران، ایران
- معماران و ساندگان بنا: منصوب به گروهی از مهندسان آلمانی و کلیمی
- کارفرما: حبیب الله القانیان
- تاریخ ساخت: از سال ۱۳۳۹ تا سال ۱۳۴۱
- سن بنا: ۵۶ سال
- مساحت زیر بنا: ۲۹۰۰۰ مترمربع
- ارتفاع: ۴۲ متر
- تعداد طبقات: ۱۷ طبقه (۱ طبقه زیر زمین و۱ طبقه همکف و ۱۵ طبقه روی پیلوت)
- تعداد واحد های تجاری: ۵۹۰ واحد
- سبک معماری: مدرن
- نوع سازه: فلزی
- نوع نما: فولادی
- کاربری: تجاری
- علت تخریب: آتش سوزی و ریزش بنا
مرکز خرید پلاسکو تهران و خاستگاه طراحی
مرکز خرید پلاسکو تهران، در ضلع شرقی چهارراه استانبول در خیابان حافظ به سمت جمهوری قرار گرفته بود. منطقه ای که در دهه ی چهل به عنوان قطب تجاری و دیپلماسی تهران مطرح می شد. ساختمان پلاسکو به عنوان اولین ساختمان با اسکلت فلزی و دومین ساختمان دارای آسانسور در زمره ی مدرن ترین ساختمان تجاری آن روزهای تهران محسوب می شد که با سرمایه ی حبیبالله القانیان ساخته شد و تا چندی پیش به عنوان یکی از بزرگترین مراکز عرضه ی پوشاک در تهران محسوب می شد.
ساختمان پلاسکو و وجه تسمه
همان طور که گفته شد ساختمان پلاسکو توسط حبیبالله القانیان رئیس انجمن کلیمیان تهران و مالک شرکت پلاسکو، بزرگترین کارخانجات صنایع پلاستیکسازی ایران، ساختهشد و علت نام گذاری این بنا نیز به همین علت است. نام این ساختمان نیز ناشی از همین موضوع است.
مرکز خرید پلاسکو تهران و معماری
ساختمان پلاسکو شامل ۱۷ طبقه (یک طبقه زیرزمین، یک طبقه همکف و ۱۵ طبقه روی پیلوت) به ارتفاع ۴۲ متر با اسکلت فلزی در طی سال های ۱۳۳۹ تا ۱۳۴۰ ساخته شد. یکی از ویژگی های بارز ساختمان پلاسکو دیده شدن این بنا تا فاصله ی قابل توجهی از اطراف بوده است. متراژ تقریبی زیربنای ساختمان پلاسکو ۲۹ هزار متر مربع بود و طبقات اول تا چهارم این بنا مساحت بیشتری نسبت به سایر طبقات داشتند. سازه ساختمان پلاسکو تمام فولادی بود و حتی نمای بیرونی آن کلاف کشی و با فولاد بسته شده بود که با این شیوه ساخت استوار، عمر مفید آن را ۲۰۰ سال تخمین میزدند. در سالهای اولیه برج پلاسکو مجسمه عظیم «کانادا درای» نارنجی که برای تبلیغ روی نمای سپید و قرمز برج پلاسکو نصب کرده بودند، در سال های آخر فقط قطعات فلزی نامنظمی باقی مانده بود که از یک طرف نمای برج بیرون زده بود.
سقف بسیار بلند مجتمع دارای طراحی دایره وار بوده است که گردش و دیدن ویترین بوتیکها را بسیار آسان کرده بود. همچنین در راهروهای این ساختمان هم صندلیهایی برای نشستن وجود داشت که این فضا را متمایز از فضاهای تجاری آن زمان میکرد. همچنین راه پلههای ساختمان پلاسکو به سبک چند ده سال پیش هنوز موزاییکی و با لبههای فلز کوبی شده به چشم می خورد.
از طبقه پنجم به بعد فضای ساختمان پلاسکو کوچکتر میشد و راهروهای به هم پیوسته وجود نداشت است. دسترسی به این بخش ساختمان با آسانسور امکانپذیر بوده است. طبقه آخر برج پلاسکو، تا مدتی، یک رستوران سلف سرویس قرار داشت، جایی که از آن یک راه پله به پشت بام میرفت و به گفته ی کسبه قدیمی چند نفری از این راه خودکشی کردهاند و چندی بعد به طور کامل این رستوران بسته شد.
ساختمان پلاسکو و کاربری
مرکز خرید پلاسکو تهران، بعد از بازار تهران، از بزرگترین و معروفترین بورس توزیع پوشاک در تهران بوده است. پاساژ پلاسکو، یکی از نخستین مراکز خرید مدرن در ایران بود که با بازار سنتی آن زمان فرق بسیاری داشت؛ مکانی لوکس و مرتفع که مغازههای بسیاری را با دکورها و ویترینهای رنگارنگ که در دل خود جای داده بود و به همراه یک رستوران سلف سرویس در بالاترین طبقه و مکانهایی برای استراحت مشتریان، به یکی از پر رونقترین مکانهای اقتصادی ایران در دهه های چهل و پنجاه تبدیل شده بود.
به طور کلی در این مجتمع حدود ۵۶۰ واحد تجاری فعال بود که بیشتر آنها را تولیدیهای پوشاک تشکیل میدادند. در ابتدای گشایش پاساژ، تهیه کنندگان فیلم و شرکتهای مختلف در طبقات اول دفتر گرفته بودند، ولی رفته رفته، این بنگاهها، جای خود را به تولیدیها و تک فروشیهای پوشاک دادند و حضور صنف پوشاک در این پاساژ تا پایان عمر ساختمان ادامه داشت . از طبقات اول تا چهارم مغازه های تک فروشی البسه مردانه قرار داشت و طبقات بعدی به تولیدی پوشاک اختصاص داشته است و در سایر طبقات نیز اکثراً تولیدیها و یا دفاتر پخش پوشاک مستقر بودند.
در طبقه منفی یک حوضهای بزرگ آبی قرار داشته است، با فوارههایی که ارتفاعشان تا طبقه سوم ساختمان میرسد و در سال های اخیر دور تا دور این حوض ها مغازه های فروش ماهی های آکواریومی و لوازم جانبی فعالت داشتند. همچنین عمده واحدهای این ساختمان با مرور زمان و در سال های انتهایی عمر آن به کارگاههای تولیدی تبدیل شده بود که با کاربری آن همخوانی نداشت و سرانجام در سال ۱۳۹۵ بر اثر سانحه آتش سوزی از بین رفت.
نظر کاربران
بنظر من معماریش هیچ چیز خاصی نبود بلکه یه افتضاح هم بود هیچ راه خروجی نداشت تا بالاترین طبقه پنجره هاش فنس کشی شده بود افتضاح بود معماریش درحدی نیست که بخواید دربارش صحبت کنید اگه مدرن بود پس پله های فرارش کجا بود؟
معماری مدرن شیکی نیست حتا نسبت 1340
حتما باید بعد 20 بار اخطار پلمپ میشد
استفاده از هلی کوپتر لازم بود فیلمای مشابه اونور رو ببینند اونا چکار کردن
یه ساختمان چند طبقه که میشد راحت جمع کرد به علت عدم توانایی و عدم شناخت استفاده از ابزار بهتر تبدیل شد به بحران و فاجعه ملی!
این سازه تحمل اون حجم آتش رو نداشت آتش نشان ها باید خیلی زودتر بیرون می آمدن حتا مالک درگیر خالی کردن صندوق بود متاسفانه مالکین باعث شدن زمان به ضرر جون آتش نشان ها سپری بشه
مالکین پاساژ زنده موندن صندوق پر پول هم سالم موند براشون !
صداوسیما درست نبود انقدر فرافکنی کنه جای مقصر اصلی از شهرداری دفاع کنه به چند نفر سلفی بگیر گیر بده روز اول بودن تمام شد تا یک هفته برنامه ویژه ساخت برای مردم نگران که طبیعی جمع شده بودن مثل همه دنیا یه نوار زرد میکشن با فاصله این همه حزف نیست دیگه !
تو عکس آخری "کالای ایمنی و آتش نشانی"
من معنی این کلمات و نمیفهمم" چرا حالا در این موقعیت سیاسی کاری میکنید" پس کی باید مقصر شناسایی شود و کی باید مسئولین بازخواست و محاکمه شوند؟ مگر غیر از این هست که مسئول بی کفایت در جایگاه حساسی قرار دارد و هر آن ممکن است همین اتفاق به شیوه دیگر رخ دهد. پس فکر نمی کنید بسرعت باید کمیته علت یابی و بازخواست و محاکمه برپا شود؟ مسئول یعنی پاسخگو بودن . درست مثله سال 67 که با سرعت نور محکمات انجام می شد؟ این همه اهمال کاری فقط در کار یک ارگان مثله شهرداری کافی نیست تا آقای شهردار از سمت عزل شوند؟ تا کی بچه ها در پارکها داخل استخر و موتور آبنماها غرق یا تکه تکه شوند؟ تا کی با یک باران شهروندان داخل چاه های خیابان مفقود شوند؟ یا تونل مترویی یا گودالی زیر پای شهروندان ریزش کند؟ و تا کی شهرداری زمین خواری کند و....... مگر در حوادث قبلی که بقول ایشان سیاسی کاری نشد، کسی به مردم پاسخ روشن داد؟ یا خدای نکرده مسئولیت کار خودرا پذيرفت؟ یا غیر از این بوده که همه چیز تا فاجعه بعدی به فراموشی سپرده شد؟
از پلاسکو بگزریم من موندم کسایی که اینجا نظر دادن چه وقتی فقط برای تایپ کردن نظرشون گذاشتن