باورهای غلط در رژیم غذایی
وزن ترکیبی از بافتهای بدن یعنی آب، چربی، عضلات، بافت پیوندی و استخوانهاست. عدهای تصور میکنند چاقی یعنی اینکه وزن بدن زیاد باشد و رسیدن به محدوده سلامت وزن یعنی اینکه مقدار مشخصی وزن کم کنند و لاغر به نظر برسند.
برترین ها: نحوه غذا خوردن هر فرد به عوامل مختلفی- فیزیکی، زیستی، رفتاری و اجتماعی- بستگی دارد مثلا فرد در مهمانیها بنا به توصیه دیگران غذای زیادی بخورد یا خانمها سعی میکنند برای شرکت در مراسم بهخصوصی ظرف مدت 10-14 روز 7-8 کیلو وزن کم کنند. اگر کاهش وزن سرعت زیادی داشته باشد فرد با خطر جدی روبهرو است زیرا در بیشتر موارد افزیش وزن با کاهش فعالیت بدنی همراه است؛ در این صورت شرایط متابولیک بدن نامتعادل میشود و اگر چربی خون فرد بالا باشد یا به کبد چرب و دیگر مشکلات مبتلا باشد این اختلال متابولیک در کنار مشکلات قبلی خطرات جدی برای او ایجاد میکند. حال اگر چنین فردی بخواهد وزنش را به سرعت کم کند آزاد شدن ناگهانی چربیها در بدن او میتواند سبب مشکلات متابولیکی، قلبی، کبدی، کلیوی یا حتی مرگ شود.
اخیرا باب شده که مردم برای کاهش وزن به سونا میروند؛ آیا سونا لاغر میکند؟
وزن ترکیبی از بافتهای بدن یعنی آب، چربی، عضلات، بافت پیوندی و استخوانهاست. عدهای تصور میکنند چاقی یعنی اینکه وزن بدن زیاد باشد و رسیدن به محدوده سلامت وزن یعنی اینکه مقدار مشخصی وزن کم کنند و لاغر به نظر برسند، اما در علم تغذیه چاقی را ازدیاد بافت چربی معنی میکنند. به این معنی که اگر ما یک فرد لاغر را معاینه کنیم ممکن است به این نتیجه برسیم که میزان بافت چربی در بدن او از حد طبیعی بالاتر و این فرد دچار چاقی است. سادهترین مثال سونا رفتن است که میگویند سونا لاغر میکند. سونا محلی با دمای بالاست و بدن در این شرایط با تعریق زیادی مواجه است بنابراین مقدار قابل توجهی آب از دست میدهد. سپس فرد روی ترازو میرود و خوشحال است که وزن کم کرده در صورتی که فقط آب بدنش از دست رفته و چربیها هنوز در جای خود باقیاند. همینجا لازم است اعلام کنم برخی افراد ناآگاه به مراجع خود داروهای مدر تجویز میکنند و فرد با مرتب دستشویی رفتن مقدار زیادی از آب بدنش را از دست میدهد و دچار کاهش وزن میشود، آن هم در یک روز. کاهش وزن از بافت ماهیچهای به شدت خطرناک است. در ضمن به خاطر داشته باشید که رژیمهایی که گرسنگیهای طولانی مدت دارند هم سبب ولع فرد میشوند و به این ترتیب وزن به حالت اولیهاش باز میگردد. به این حالت رژیم یو یویی میگوییم.
اگر کسی در محدوده مثلا ۶۰ کیلوگرم ۳-۲ کیلو اضافه و کاهش وزن متناوب داشته باشد باید از متخصص تغذیه کمک بگیرد؟
هر فردی در هر وزنی باشد همیشه بسته به شرایطش ۳-۲ کیلو اضافه یا کاهش وزن دارد مثلا اگر فردی در ساعات مختلف روز خودش را با یک لباس و ترازوی مشخص وزن کند ممکن است نیم تا ۳ کیلوگرم تفاوت وزنی داشته باشد که علت آن واکنشهای فیزیولوژیکی بدن است.
آیا آهنگ کاهش متابولیسم به موازات افزایش سن ثابت است؟
تقریبا بله. اگر فردی به طور منظم ورزش کند و بدن سالمی داشته باشد کاهش متابولیسم او با آهنگ ثابتی کم میشود اما ابتلا به برخی بیماریهای متابولیکی تخریب بافت ماهیچهای را افزایش میدهد و با گذشت زمان میزان کاهش متابولیسم فرد افزایش مییابد.
به طو کلی 3 روش کاهش وزن وجود دارد: کاهش کالری مصرفی، افزایش فعالیت بدنی و کاهش کالری مصرفی به همراه افزایش فعالیت بدنی؛ کدام یک از این 3 روش را توصیه میکنید؟
امسال در مجله پزشکی New England که جزو معتبرترین مجلات علمی جهان است، روش کاهش کالری مصرفی به همراه افزایش فعالیت بدنی بهترین راه کاهش وزن اعلام شد. اگر کسی تنها کالری مصرفیاش را کاهش دهد نمیتواند آن طور که خودش انتظار دارد وزن کم کند زیرا بعد از 18 سالگی که رشد بدن تمام شود به ازای گذشت هر 10-5 سال، متابولیسم بدن آهستهتر میشود و در نتیجه بدن باید کالری اضافی را - که بدن دیگر در حالت عادی آن را نمیسوزاند - به نحوی مصرف کند. پس ورزش و رژیم غذایی باید با هم همراه باشند.
با افزایش سن ترکیب بدن هم تغییر میکند و بهتدریج بافت ماهیچهای جای خود را به بافت چربی و بافت پیوندی میدهد و به این ترتیب اگر فرد فعالیت بدنی خود را افزایش ندهد بافت ماهیچهای هم تبدیل به بافت پیوندی میشود. این بافت ثابت و بدون نیاز به انرژی است در نتیجه چون انرژی وارد شده به بدن جایی جز عضلات و کبد برای مصرف شدن ندارد، بنابراین به بافت چربی تبدیل و فرد چاق میشود.
فقط ورزش کردن هم به هیچ وجه اثر ماندگاری ندارد. اگر فردی 500-400 متر را روی سطح صاف پیادهروی کند حدود 170 کیلوکالری انرژی میسوزاند. اما در بهترین شرایط که ترکیب بافتهای بدن هم متعادل باشد 70-60 گرم سیب زمینی سرخ کرده حدود 600-500 کیلو کالری انرژی دارد که سبب سیری فرد هم نمیشود. بیشتر افراد اندکی پیادهروی میکنند و سپس به رستوران میروند و یک غذای پرکالری میخورند و انتظار هم دارند با این روش وزن کم کنند. بنابراین برای کاهش اصولی و پایدار وزن باید رژیم غذایی و ورزش را در کنار هم در برنامه روزانه داشته باشید.
بسیاری از خانمها که اضافه وزن دارند در صحبتهای خود شکایت میکنند که کسی را میشناسند که با وجود خوردن حجم زیاد غذا بسیار لاغر است و خودشان اگر آب هم بخورند چاق میشوند. آقای دکتر واقعا چرا بعضیها هرچقدر هم بخورند چاق نمیشوند و عدهای اگرچه کم غذا میخورند اما وزن زیادی دارند ؟
یک اختلال ژنتیکی به ارث رسیده از والدین میتواند بر ترشح هورمونهای کلیدی بدن اثر بگذارد و سوختوساز بدن را تغییر دهد. مهمترین بیماری ارثی که متابولیسم را تحت تاثیر قرار میدهد اختلالات تیروئیدی است. این بیماریها در ایران بسیار شایعند و باید بگویم ابتلا به بیماری تیروئیدی میتواند متابولیسم بیمار را ۵۰-۳۰ درصد افزایش یا کاهش دهد. بد نیست همینجا بگویم که بهتازگی ثابت شده یکی از مهمترین علل فاصله افراد از BMI مناسب ورود مواد شیمیایی به چرخه غذای انسان است. باقی مانده انواع مواد شیمیایی در طبیعت از جمله مواد پلاستیکی، ظروف یک بار مصرف، انواع سموم و آفتکشها، شویندهها و حتی ترکیب مواد شیمیایی ظروف یک بار مصرف و پلاستیکی با مواد غذایی حین خوردن و آشامیدن همگی میتوانند منجر به اختلالات غدد درونریز از جمله اختلال تیروئیدی شوند. مطالعات جدید دانشمندان آمریکایی نشان داده کم کاری تیروئیدی ناشی از آلودگیهای شیمیایی ۷۵-۵۰ درصد شایعتر از کمکاری تیروئید ناشی از کمبود تیروئید است.
عدهای میگویند برای کاهش وزن اول رژیم بگیرید و بعد تمرینات بدنسازی را روی ناحیهای که میخواهید کوچک کنید انجام دهید، این روش را میپسندید؟
بهترین روش کاهش وزن موضعی این است که فرد یک رژیم غذایی سالم و با اصول بگیرد، سپس حین رعایت این برنامه غذایی یک ورزش سیستمیک انجام دهد -یعنی فرد در طول فعالیت بدنی تمامی قسمتهای بدنش را حرکت دهد. مثلا والیبال، بدمینتون، بسکتبال، شنا، ورزش هوازی- و بلافاصله بعد از ورزش سیستمیک یک ورزش موضعی انجام دهد. (مثلا برای کاهش چربیهای ناحیه شکم دراز نشست زدن).
آیا راهی وجود دارد که حین رژیم با گودی زیر چشمها یا لاغر شدن شدید صورت را مواجه نشویم؟
اگر کسی رژیمی گرفت و دور چشمهایش گود شد مطمئن باشد رژیم او از پایه و اساس غلط است. از نظر دانش فیزیولوژیک چربیهای صورت مقاومترین چربیهای بدن هستند و هر موقع تمام چربیهای ذخیرهای بدن مصرف شد و به اتمام رسید بدن برای تولید انرژی سراغ چربیهای صورت میرود. از طرفی گروهی از رژیمها مثل رژیم اتکینز که آب بافتهای بدن را میزداید هم سبب بدشکلی صورت میشود که باید بگویم این رژیمها به هیچوجه سالم نیستند.
این روزها ورزش اسپینینگ خیلی باب شده و میگویند یك ساعت انجام آن ۸۰۰ کیلوکالری انرژی میسوزاند، بدن برای کاهش یك کیلو چربی باید چقدر فعالیت کند؟
یك کیلو چربی معادل ۷۵۰۰ کیلوکالری است اما یادتان باشد دستگاههای ورزشی میزان دقیقی از کالری مصرفشونده در طول ورزش را نشان نمیدهند. پس هیچوقت هنگام ورزش ماشین حساب دست نگیرید و مطابق اعداد و ارقام ورزش کنید. اگر بخواهید این روش را پیش بگیرید ورزش تاثیر مداوم و سلامتبخش خود را از دست میدهد.
عدهای میگویند به دلیل اثرات هورمونهای بدن، ورزش کردن هنگام صبح سبب چربی سوزی و در شب سبب عضلهسازی میشود؛ این ادعا درست است؟
خیر کاملا غلط است. تاثیر ورزش با گردش افلاک و وضعیت زمین و خورشید ارتباطی ندارد و در ضمن ورزش اجباری نیست. اگر کسی مشکلات مزمنی از قبیل دیابت و چربی خون دارد و ما به او بگوییم ورزش نکردن جان او را به خطر میاندازد، اجبار ما برای او هیچ تاثیر مثبتی ندارد. فرد باید برای ورزش کردن هدفمند باشد و با شور و علاقه به ورزش بپردازد. این اصل در متون علمی منتشر نشده و من نتیجهگیریام را طی سالهای خدمت در رشته تغذیه و رژیم درمانی به شما میگویم. برای دریافت بهترین نتیجه از ورزش، باید با علاقه آن را بخشی از فعالیت مداوم روزانه خود كنید و برای انجام آن دقیقه شماری کنید نه اینکه هزار و یک دلیل برای ورزش نکردن بیابید.
ارسال نظر