درمان ناهنجاری فک بدون جراحی | مزایای اصلاح انحراف فک با ارتودنسی

اختلالات و ناهنجاری‌ فک نه تنها بر زیبایی چهره افراد تاثیر می‌گذارند، که می‌توانند منجر به ایجاد مشکلات تنفسی، درد مزمن، مشکل در هنگام جویدن غذا و حتی تاثیر بر نوع حرف زدن فرد شوند. درمان ناهنجاری فک بدون جراحی یا همان اصلاح و درمان انحراف فک با ارتودنسی یکی از بهترین روش‌ها برای درمان این مشکل است.

ناهنجاری فک چیست؟

به بیان ساده به هر آنچه که فک را از حالت نرمال و طبیعی خود خارج کرده است و باعث شده فک در جای نامناسب خود قرار گیرد، ناهنجاری فک گفته می‌شود. حالت نرمال فک به این صورت است که فک بالا یکی دو میلی‌متر از فک پایین جلوتر است، حال اگر این اندازه بیشتر و یا کمتر باشد، و یا انحراف به راست و چپ داشته باشد، مشکلاتی را برای فرد به وجود می‌آورد. درمان ناهنجاری فک با کمک ارتودنسی و در موارد شدیدتر با عمل جراحی انجام می‌شود. همچنین مفصل فکی - گیجگاهی (TMD) یکی از مفاصل پراهمیت در بدن انسان است که با عمل جویدن و فشار‌های ناشی از آن ارتباط مستقیم دارد. موقعیت دیسک این مفصل در تنظیم فعالیت‌های ارتوپدیک بدن بسیار حائز اهمیت است. به همین دلیل است که گفته می‌شود افرادی که دارای ناهنجاری فک هستند در سنین پایین‌تر درمان مفصل گیجگاهی را آغاز کنند تا مواردی نظیر مشکلات تنفسی، مشکل در جویدن، مشکلاتی در گفتار و برقراری روابط اجتماعی، احساس درد در ناحیه فک و سر، و تاثیر در زیبایی چهره در آنها رفع شود.

 

انحراف فک چه عوارضی دارد؟

وجود انحراف فک می‌تواند با مشکلاتی همراه باشد که منجر به کاهش کیفیت زندگی او می‌شوند. از تاثیر منفی مشکلات فک بر زیبایی چهره گرفته تا اختلال در عملکرد فک ها، عدم توانایی راحت برای جویدن و صحبت کردن و موارد دیگر از عوارض این ناهنجاری فک است. در زیر برخی دیگر از  مشکلات این اختلال آورده شده است:

• به هم خوردن ظاهر طبیعی دندان‌ها
• ناتوانی در ایجاد تماس صحیح بین دندان‌ها
• ایجاد مانع در رشد کامل دندان‌ها
• ایجاد اشکال در عملکرد مفصلی فک
• درد در ناحیه فک، دهان و گردن
• دشواری در جویدن
• مشکل در هضم غذا
• مشکل در تنفس
• کاهش اعتماد بنفس
• مشکل در تکلم

علت به وجود آمدن ناهنجاری‌های فک

هرگونه اختلال در شکل قرارگیری فک و دندان‌ها می‌تواند به‌عنوان دلیل اصلی ناهنجاری‌ فک و صورت شناخته شود. برخی از دلایل به وجود آمدن انواع ناهنجاری‌ فک و صورت عبارت از موارد زیر هستند:

وارد شدن ضربه در کودکی یا نوزادی

به دلیل سست بودن استخوان‌های بدی و عضلات در دوران کودکی، وارد شدن هرگونه ضربه به فک در دوره کودکی یا نوزادی ممکن است باعث ایجاد ناهنجاری فک و صورت شود که باید درمان TMD برای آن انجام شود.

شیفت فانکشنال

شیفت فانکشنال نسل جدیدی از ارتودنسی دندان است که امروزه برای درمان انحراف فک و برطرف کردن مشکلات فک و دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما این ارتودنسی خود می‌تواند به یکی از دلایل به وجود آمدن انواع ناهنجاری‌ فک و صورت نیز به شمار برود چرا که در صورت عدم نصب صحیح این ارتودنسی مشکلات فک و دندان به وجود می‌آید. 

ضعیف بودن عضلات فک

یکی دیگر از دلایلی که ممکن است باعث به وجود آمدن ناهنجاری‌ فک و صورت شده و نیاز به درمان ناهنجاری فک داشته باشد، ضعیف بودن عضلات فک است. عضلات ضعیف فک توانایی آسیب پذیری از هر موردی را دارند برای همین افرادی که دارای مشکلات فک هستند، بیشتر از افراد عادی دچار ناهنجاری‌ فک و صورت می‌شوند و نیاز به درمان انحراف فک و ارتودنسی فک دارند.

وراثت

دلایل ژنتیکی و بی‌توجهی به شرایط رشد فک در سنین کودکی و نوجوانی از عمده دلایلی است که در بزرگ‌سالی به بروز ناهنجاری فک و مشکلات فک منجر می‌شود و فرد را وادار به انجام درمان مفصل گیجگاهی یا درمان TMD و همچنین درمان انحراف فک می‌کند.

همی مندیبولار هیپرتروفی

بیماری همی مندیبولار هیپرتروفی(Hemimandibular Hypertrophy) نیز یکی دیگر از دلایل به وجود آمدن ناهنجاری‌ فک و صورت به شمار می‌رود. این بیماری معمولا به تداخل دندانی در فک بالا و پایین اطلاق می‌شود که در صورت عدم درمان ناهنجاری فک  موجب مشکلات فک و صورت می‌شود.

روش های درمان ناهنجاری و انحراف فک بدون جراحی

درمان انحراف فک بدون جراحی با کمک چند روش مرسوم و موثر مانند ارتودنسی فک انجام می شود. این روش‌ها با وجود زمان‌بر بودن اما تاثیرات ماندگاری داشته و به انواع زیر تقسیم می‌شوند:

ارتودنسی کلاسیک

ارتودنسی کلاسیک یکی از قدیمی‌ترین روش‌های درمان ناهنجاری فک به شمار می‌رود. در این روش با استفاده از سیم‌های فلزی که روی دندان‌ها نصب می‌شوند، مشکلات فک و دندان را با سرعتی کند اصلاح می‌کنند. این درمان حدود 6 ماه الی 2 سال زمان می‌برد. در این روش علاوه بر آنکه فک‌های بالا و پایین در یک روند کند و آهسته در جای صحیح خود قرار می‌گیرند، فاصله بین دندان‌ها، کجی و نامنظمی آنها و موارد دیگر نیز اصلاح می‌شود.

ارتودنسی پیشگیرانه

برای افرادی که مشکلات ناهنجاری فک در آنها زیاد شدید نیست و انجام جراحی برای‌شان توصیه نمی‌شود، ارتودنسی پیشگیرانه بهترین انتخاب برای درمان ناهنجاری فک و درمان انحراف فک خواهد بود. این ارتودنسی فک با پیشگیری از مشکلات مربوط به عدم تقارن دندان‌ها و فک، شما را از انجام جراحی فک بی‌نیاز می‌کند. این روش درمان انحراف فک در سنین پایین انجام می‌شود و در آن وضعیت رشد فک، جای قرارگیری آن و همینطور رشد دندان‌ها کنترل می‌شود، به گونه‌ای که وضعیت فک و دندان‌ها خیلی زودتر زمانی که دچار مشکلات جدی شوند، اصلاح و درمان می‌گردد.

ارتودنسی دو مرحله ای

این ارتودنسی فک معمولا در سنین کم برای جلوگیری از بروز مشکلات  فک و دندان برای کودکان انجام می‌شود. در این روش با استفاده از ارتودنسی، ترکیب دندان‌ها را اصلاح کرده و در مرحله بعد پایه‌ی آن‌ها را مستحکم‌تر می‌کنند. در واقع این نوع ارتودنسی در دو مرحله انجام می‌شود که در مرحله اول دندان‌ها صاف می‌شوند و در مرحله دوم یک نیش یا بایت نرمال ایجاد می‌گردد. این مدل ارتودنسی در کودکان برای درمان ناهنجاری فک باعث رشد صحیح دندان‌ها و طبیعی شدن حالت فک آنها می‌شود.

ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی

به طور کلی ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی به عقب کشیدن دندان‌های پیشین بیرون‌زده گفته می‌شود. این ارتودنسی برای از بین بردن ناهنجاری فک و درمان انحراف فک بدون جراحی بسیار مناسب است. ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی یک روش پیشرفته و نسبتا جدید است که بیماران را از انجام جراحی برای بهبود مشکلات فک بی‌نیاز می‌کند. در این روش ناهنجاری‌های فک‌ها خصوصا فک پایین با کمک تغییر در جایگاه دندان‌ها برطرف می‌شود. در واقع در این روش از تغییر در ساختار استخوانی فک‌ها استفاده نمی‌شود و تنها با ایجاد اصلاحاتی در موقعیت دندان‌ها مشکلات ناهنجاری فک‌ها از بین می‌رود.

ارتودنسی بدون جراحی فک

باید بدانید ارتودنسی فک بدون جراحی شاخه‌ای از ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی است که می‌تواند برای درمان انحراف فک و از بین بردن انواع ناهنجاری‌ فک بسیار مناسب باشد. در این روش از ارتودنسی هدف اصلی از بین بردن ناهنجاری اسکلتی فک به خصوص فک پایین است. در واقع برای افرادی که مشکل ناهنجاری فک آنها به گونه‌ای است که بدون نیاز به جراحی هم درمان می‌شود، از روش ارتودنسی بدون جراحی برای درمان مشکلات فک استفاده می‌کنند.

مراحل درمان ناهنجاری فک بدون جراحی

شاید بسیاری از پزشکان متخصص فک و دندان‌پزشکان، راهکار‌های درمانی تهاجمی را برای درمان ناهنجاری‌ فک و صورت پیشنهاد کنند، اما باید به این موضوع دقت کنید که می‌توان این‌گونه ناهنجاری‌ها را بدون عمل جراحی و با روش‌های غیرتهاجمی مانند درمان مفصل گیجگاهی یا درمان TMD و همینطور ارتودنسی فک از بین برد.

تشخیص ناهنجاری فک

مرحله اول درمان و درمان انحراف فک تشخیص صحیح ناهنجاری است که تنها توسط یک پزشک متخصص در این زمینه امکان‌پذیر است. این نوع درمان مشکلات فک با کمک عکس رادیولوژی و یا سی تی اسکن انجام شده و دندانپزشک متخصص این اختلالات با مشاهده و بررسی تصاویر می‌تواند به تشخیص درستی از میزان اختلال و بهترین روش درمان انحراف فک دست پیدا کند.

انتخاب گارد مناسب دندان

پس از تشخیص نوع ناهنجاری فک و صورت، استفاده از انواع گارد‌های دندانی می‌تواند به تغییر وضعیت مفصل فک و حفظ دائمی این تغییرات منجر شود. گاردهای دندان دارای انواع مختلفی هستند که بسته به شرایط بیمار نوع آنها توسط دندانپزشک انتخاب می‌شود. در مواردی که نیاز به ایجاد تغییرات جدی است، از گاردهای خاص و پیچیده‌تر برای درمان ناهنجاری فک  و از بین بردن مشکلات فک استفاده می‌شود.

اندازه‌گیری صحیح گارد‌

یکی از مهمترین اقدامات پیش از قرار دادن گارد جهت درمان انحراف فک اندازه‌گیری صحیح آن است. انتخاب گارد دندان با اندازه مناسب می‌تواند علائم این اختلال و عکس‌العمل‌های غیرطبیعی فک را کاهش دهد. این گارد‌ها که به‌صورت اختصاصی برای بیمار طراحی و در یک لابراتوار ساخته می‌شوند، می‌توانند جایگزین درمان‌های تهاجمی مشکلات فک و بیماری‌های فک و صورت باشند.

مزایای درمان ناهنجاری فک بدون جراحی

ناهنجاری فک مشکلی است که عدم درمان آن می‌تواند کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد. جراحی یکی از روش‌های درمان ناهنجاری فک است اما استفاده از روش‌های غیر جراحی با مزایای زیادی همراه است که در زیر شرح داده می‌شود:

از بین بردن نواقص ظاهری

شاید اولین مزیتی که در درمان ناهنجاری‌ فک به نظر می‌رسد، از بین رفتن نواقص ظاهری و بهبود ظاهر ناحیه فک، دهان و صورت فرد است. با درمان انحراف فک و درمان مفصل گیجگاهی هم مشکلات بیمار در جویدن و حتی تنفس او حل می‌شود و هم ظاهر و زیبایی او به طرز شگفت‌انگیزی بهبود می‌یابد.

افزایش اعتماد به نفس

با بهبود فرم دهان و دندان و فک بیمار با کمک روش های درمان انحراف فک مانند ارتودنسی، فرد از اعتماد به نفس بیشتری برخوردار شده و کیفیت زندگی فردی و اجتماعی او افزایش می‌یابد. برطرف کردن مشکلات فک با آسان تر شدن صحبت کردن و غذا خوردن همراه است.

از بین برن مشکل جویدن

یکی از اصلی‌ترین مشکلات ناهنجاری‌ها و انحرافات ناحیه فک، عدم توانایی بیمار برای خوب جویدن غذا و در نتیجه بلع سخت‌تر و مسائل ناشی از آن است. هنگامی که به درمان ناهنجاری‌ فک و رفه مشکلات فک اقدام شود، مشکل جویدن نیز برطرف شده و هضم غذای او بهتر صورت می‌گیرد.

از بین بردن مشکلات تنفسی

دیگر مشکل مهم و اساسی بیمارانی با انحرافات و ناهنجاری فک، مشکلات تنفسی است که حتی می‌تواند زندگی عادی بیمار را مختل کند. هنگامی که بیمار در تنفس عادی خود دچار مشکل باشد، و در مواقعی که نیاز به انجام تنفس عمیق و صحیح داشته باشد، حتما با مشکلات بیشتری مواجه می‌شود که با درمان انحراف فک آن هم به طور اصولی، این مشکلات فک منجر به درمان مسائل ناشی از آن نیز خواهد شد.

اصلاح طرح لبخند

درمان انحراف فک با کمک ارتودنسی فک، همینطور درمان TMD که همان درمان مفصل گیجگاهی است، باعث اصلاح طرح لبخند و زیبایی هر چه بیشتر دندان‌ها و دهان بیمار هم می‌شود.  رفع مشکلا فک در نهایت موجب حس و حال بهتر او شده و رضایت‌مندی او را از زندگی خود افزایش می‌دهد.

بهترین سن برای درمان ناهنجاری فک بدون جراحی چه زمانی است؟

برای استفاده از مزایای درمان ناهنجاری فک بدون جراحی یا همان ارتودنسی فک و درمان TMD بهتر است در سنین پایین مراجعه شود زیرا نتیجه مورد انتظار بهتر و سریع‌تر اتفاق می‌افتد. اگر اختلالات و مشکلات فک جنبه مادرزادی داشته باشند، 7 تا 12 سالگی بهترین سن برای درمان ناهنجاری فک به شمار می‌رود. همچنین باید گفت که بهترین سن برای درمان این مشکلات در دختران و پسران کمی متفاوت است. گفته می‌شود که در دختران سن 8 یا 9 ساگی مناسب‌ترین سن، و در پسران سنین 10 یا 11 سالگی سن خوبی برای درمان انحراف فک به شمار می‌رود. اما به طور کلی و با در نظر گرفتن شرایط بهترین سن برای درمان انحراف فک بدون جراحی 15 تا 20 سالگی است.

چه کسانی نمی‌توانند درمان ناهنجاری فک بدون جراحی انجام دهند؟

با اینکه درمان ناهنجاری فک بدون جراحی دارای مزایای زیادی است، اما برای افراد دارای ویژگی‌های زیر روش جراحی پیشنهاد بهتری خواهد بود:

• کسانی که شدت ناهنجاری فک در آنها زیاد است و پزشک جراح حتما روش جراحی را به آنها پیشنهاد می‌دهد.
• افرادی که در سنین بزرگسالی به سر می‌برند و استفاده از روش ارتودنسی برای آنها بسیار زمان‌بر است.
• افرادی که می‌خواهند در کوتاه‌ترین زمان ممکن مشکل انحراف فک خود را برطرف کنند.

هزینه درمان ناهنجاری فک بدون جراحی چقدر است؟

در اصلاح و درمان  انحراف فک اگر از روش غیر جراحی یعنی ارتودنسی فک و درمان TMD یا درمان مفصل گیجگاهی استفاده شود، هزینه کمتری نسبت به جراحی فک خواهد داشت. از طرفی اگر درمان ناهنجاری فک تنها با ارتودنسی باشد، هزینه آن کمتر از زمانی خواهد بود که اصلاح طرح لبخند نیز به آن اضافه شود. به طور کلی هزینه درمان انحراف فک بدون جراحی در حدود بیش از 60 میلیون تومان برای هر دو فک بالا و پایین خواهد بود. در روش غیر جراحی برای فک بالا قیمتی در حدود 20 تا 30 میلیون تومان و برای فک پایین نیز مبلغی در همین حدود هزینه می‌شود.

سوالات متداول 

ناهنجاری فک مشکل رایجی است که خیلی از افراد به آن دچار هستند و برای درمان آن اقدام می‌کنند. به همین دلیل سوالات زیادی پیرامون درمان انحراف فک و بهبود مشکلات فک وجود دارد که به چند مورد از آنها پاسخ داده‌ایم:

آیا ارتودنسی برای تمام ناهنجاری‌های فک مناسب است؟

باید گفت ارتودنسی می‌تواند طیف خاصی از انواع ناهنجاری‌ فک را درمان کند. افرادی که دارای مشکلات فک از قبیل ناهنجاری‌های شدید فک، عقب رفتگی یا جلورفتگی‌های شدید اسکلت چانه، بیرون زندگی فک و یا انحرافات جدی فک به راست و چپ هستند، باید از روش‌های دیگر مانند جراحی استفاده کنند.

آیا ارتودنسی دردناک است؟

به طور کلی ارتودنسی روشی دردناک نیست زیرا ایجاد تغییرات با این روش کند و آهسته صورت می‌گیرد. اما در روزهای ابتدایی انجام ارتودنسی به دلیل وارد آمدن کمی فشار به دندان‌ها و استخوان فک ممکن است کمی احساس درد داشته باشید.

آیا پس از ارتودنسی بازگشت ناهنجاری وجود دارد؟

بله امکان بازگشت ناهنجاری فک  با این روش وجود دارد اما این بازگشت محدود است و در حد شرایط قبلی مشکلات فک و دندان‌ها نخواهد بود. البته سعی می‌شود با استفاده از روش‌هایی مانند قرار دادن اسپلینت، نوعی حمایت برای پس از برداشتن ارتودنسی ایجاد گردد.