۱۹ اردیبهشت - ۹ مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱۹ اردیبهشت برابر با ۹ مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۱۳ ق - نبرد يرموك بين مجاهدان مسلمان و سپاه روم

در اين جنگ، روميان سپاه عظيمي را فراهم كرده و در مقابل مسلمانان قرار داده بودند. سرانجام با جان‏فشاني سربازان اسلام، اين جنگ به سود مسلمانان خاتمه يافت و بيش از ده هزار نفر از روميان به هلاكت رسيدند و حدود سه هزار نفر از مسلمانان شهيد شدند. نقل مي‏كنند ابوسفيان در اين جنگ شركت كرده بود و وقتي كه روميان غلبه مي‏كردند مي‏گفت آفرين بر "بني الاصفر" يعني روميان.


۵۷۰ - سپاه امپراتوری ایران حبشی ها را از یمن بیرون کرد

دومین هفته ماه می سال ۵۷۰ ميلادي یک سپاه ارتش امپراتوری ایران به فرماندهی ژنرال «وهرز ديلمي» از خلیج فارس و با کشتی به یمن رسید. افراد اين نيرو و عموما کرمانی و سیستانی به درخواست سران قبايل يمن، به تصمیم شاه وقت دولت ساساني ايران ـ «خسرو انوشيروان به يمن فرستاده شده بودند تا ارتش اشغالگر حبشه (اتیوپی) را از آنجا برانند.

سپهبد «وهرز» پس از پياده شدن در يمن متوجه شد كه شمار نيروي اشغالگر حبشي (به فرماندهی ابرهه) بيش از سه برابر رزمندگان اوست. وي پس از كسب اطلاع از شمار نيروي حبشي ها خطاب به سربازان خود گفت: ما به اينجا آمده ايم تا متجاوز را بشكنيم و برانيم. ما براي شكست خوردن، به اسارت درآمدن، شكنجه و تحقير شدن و به صورت برده در بازار به فروش رفتن نيامده ايم. براي يك سرباز، مردن در ميدان نبرد به مراتب بهتر از اسارت و تحقير و عمري بردگي است. نياكان ما اين را مي دانستند كه تسليم شدن سرباز ايراني را منع اكيد كرده اند. براي احترام به اين قانون مقدس نياكان، من دستور مي دهم كه همين امروز كشتي هايي را كه با آنها آمده ايم آتش بزنند تا در برابرمان تنها دو راه داشته باشيم: پيروزي و يا مرگ. ما از حمايت مردم يمن برخوردار هستيم كه امتيازي است بزرگ. ما با تاكتيك تازه اي وارد جنگ مي شويم كه آن را طرح كرده ام و اين تاكتيك با آن چه كه شما تجربه كرده ايد تفاوت دارد. از فيلهاي جنگي نظاميان حبشي نهراسيد؛ فيل از شتر مي ترسد و ما با دوانيدن گله شتر به سوي فيلها، آنها را فراري مي دهيم و سپس پياده حبشه را ازجاي بر مي كنيم و به دريا مي ريزيم.

اسپهبد «وهرز ديلمي» پس از ايراد اين نطق براي افرادش [که در تاريخ آورده شده است]، دستور داد كه كشتي هاي نيروبر را آتش بزنند و غرق كنند تا سربازان خيال عقب نشيني و بازگشت را به ذهن خود نياورند. مورخان نظامي همين ابتکار وهرز را عامل پيروزي نوشته و افزوده اند که بايد درسي براي هر فرمانده در حالت جنگ (در منطقه جنگ) باشد.

در جنگ يمن نيروهاي اعزامي ايران پيروز شدند ، سپاه ابرهه با كشته شدن پسر او ـ مسروق ـ فراري شد و يمن تا زمان گسترش اسلام در جزيرة العرب تحت الحمايه ايران بود.

۱۹۰۲ - آتش نشان جزیره مارتینیک Martinique واقع در کارائیب (آنتیل کوچک) ناگهان فعال شد و تمامی جمعیت بزرگترین شهر این جزیره، جز تنی چند را نابود کرد و شهررا نیز ازمیان برد. شمار تلفات تقریبا ۳۰ هزار تن گزارش شده است.


۱۹۲۷ - لغو كاپيتالاسيون در ايران

نهم ماه مي سال ۱۹۲۷ (۱۹ ارديبهشت ۱۳۰۶) كاپيتالاسيون در ايران لغو شد و از ۱۹ ارديبهشت ۱۳۰۷ (درست يك سال بعد) حتي در مورد كشورهاي كاملة الوداد هم بلا اثر گرديد. (كاپيتالاسيون به معنای تسليم است و در اصطلاح قضايي به مفهوم قضاوت كنسولی ـ محاکمه و مجازات متهم در کشور خود، به جای محل وقوع جرم).

اين امتياز را دولت قاجاريه به پاره اي ازدولتها داده بود و به اين ترتيب قسمتي از حاكميت ملي را واگذار كرده بود. رسيدگي به جرائم محلي و مجازات متخّلف تكليف يك دولت حاكم مسئول در برابر اتباع كشور است و از تكليف نمي توان گذشت و آن را واگذار كرد. تکلیف از حق جداست.

۱۳۲۵ - تخليه كامل ايران از نيروهاي شوروي سابق پس از پايان جنگ جهاني دوم

پس از پايان جنگ جهاني دوم، ايران به شوراي امنيت شكايت كرد كه روسيه بر خلاف پيمان سه جانبه، ايران را تخليه نكرده است و در امور داخلي كشور دخالت مي‏نمايد. شوروي انتظار اين شكايت را نداشت و درخواست تاخير در رسيدگي را نمود. اما نمايندگان ايران، انگلستان و آمريكا با تعويق جلسه شوراي امنيت درباره تصميم در اين موضوع مخالف بودند. شوروي نمي‏خواست موضوع ايران جنجالي بين‏المللي عليه آن كشور باشد، بنابراين سفير شوروي در ايران كوشش زيادي براي توافق با مقامات ايراني انجام داد. در نهايت موافقت نامه‏اي در مورد تخليه ايران، نفت شمال و آذربايجان به امضاء طرفين رسيد، تا اين كه سرانجام در روز نوزدهم ارديبهشت سال ۱۳۲۵ ش، تخليه كامل ايران انجام گرفت.


۱۳۵۸ - اعدام هفت تن ديگر از مقامات حکومت پهلوی

نوزدهم ارديبهشت ۱۳۵۸ هفت تن ديگر از جمله يك وزير اطلاعات و جهانگردي (ارشاد) پيشين كه ازسوي قاضي شرع دادگاه انقلاب مفسد في الارض شناخته شده بودند تيرباران شدند.

در ميان اين اعدام شدگان حبيب القانيان رئيس يك انجمن يهوديان ايران و نيز رحيم علي خرم (صاحب پارك تفريحي در غرب تهران که اینک زیر نام پارک ارم بکار ادامه می دهد) نیز ديده مي شدند. در كيفرخواست القانيان آمده بود كه طبق گزارش، وي در نزديكي تل اويو در اسرائيل زمين براي خود خريداري كرده بود و در نشستي در اسرائيل، به مقامات اين كشور ازجمله موشه دايان و آباابان وزيران دفاع و خارجه قول جمع آوري پول بيشتري از يهوديان ايراني جهت كمك مالي به اسرائيل داده بود و ....


سپهبد سعادتمند (گيلاني) معاون و سپس وزير اطلاعات و جهانگردي (ارشاد) در اواسط دهه 1340 خورشيدي يكي ديگر از اعدام شدگان 19 ارديبهشت بود. وي كه قبل از اين مشاغل، سخنگوي سازمانهاي نظامي بود متهم به اعمال اختناق و نيز كوشش در تحكيم و تثبيت رژيم پهلوي از طريق همكاري با آن دولت شده بود و به گونه اي اوامر رژيم وقت را بدون چون و چرا اطاعت مي كرد كه به تيمسار «به چشم = بله چشم» معروف شده بود!.


يکي از اتهامات اعدام شده ديگر، دکتر محمد بقايي يزدي، اين بود که با نامزد کردن خود براي عضويت در مجلس (پارلمان) سعي در تثبيت رژيم سلطنتي (پهلوي) کرده بود. در دادگاه گفته شد که دکتر بقايي يزدي يک زمان رئيس بهداري ساواک بود و بعدا نماينده مجلس شده بود.

1992 - اشغال قره‏ باغ آذربايجان توسط جمهوري ارمنستان

پس از فروپاشي شوروي و استقلال جمهوري‏ هاي جديد آن، ارمنستان در صدد الحاق منطقه قره‏ باغ جمهوري آذربايجان به خاك خود برآمد. اين در حالي بود كه اختلافات داخلي در آذربايجان اوج گرفته بود و از طرف ديگر مردم قره ‏باغ به استقلال خود رأي داده بودند. در اين ميان، ارمنستان نيز از مردم اين منطقه كه بيشتر ارمني بودند، براي رويارويي با آذربايجان حمايت مي‏كرد. با اين حال ارمنستان در فوريه 1992م تهاجمي با هدف تضعيف جمهوري آذربايجان و تحكيم موقعيت استقلال‏ طلبان قره باغ انجام داد. نظاميان ارمنستان در جريان تجاوز به جمهوري آذربايجان، حدود 20 درصد از خاك اين كشور به ويژه مناطق استراتژيكي كه ارمنستان را به قره ‏باغ متصل مي‏كند، اشغال كردند. با وجود برقراري آتش بس ميان دو كشور از سال 1993م اين بخش از خاك جمهوري آذربايجان همچنان در اشغال ارتش ارمنستان است و مشكل ديرينه قره‏ باغ، هنوز حل نشده است.


زادروزها

۱۸۳۷ - زادروز آدام اوپل بنیانگذار شرکت اوپل
۱۸۶۰ - زادروز جیمز بری نویسنده و نمایش‌نامه‌نویس اسکاتلندی


۱۸۷۴ - زادروز هاوارد کارتر باستان‌شناس و مصرشناس مشهور بریتانیایی ، کاشف مقبرهٔ توت‌عنخ‌آمون
۱۸۸۳ - زادروز خوزه ارتگا یی گاست فیلسوف لیبرال و نظریه‌پرداز اسپانیایی و از پیشگامان رنسانس اسپانیا


۱۹۳۶ - زادروز گلندا جکسون سیاستمدار بریتانیایی ، نماینده مجلس و بازیگر پیشین سینما ، برنده دوجایزه اسکار
۱۹۴۵ - زادروز یوپ هاینکس بازیکن آلمانی فوتبال باشگاه بایرن مونیخ


1356 - زادروز عسل بدیعی، بازیگر ایرانی


درگذشت‌ها

۱۷۰۷ - درگذشت دیتریش بوکسته‌هود نوازنده ارگ و آهنگساز دانمارکی
۱۸۰۵ - درگذشت فریدریش شیلر فیلسوف ، تاریخ‌دان، نمایشنامه نویس و شاعر شهیر آلمانی


۱۹۳۱ - درگذشت آلبرت آبراهام مایکلسون فیزیک‌دان آمریکایی ، برنده جایزه فیزیک نوبل سال ۱۹۰۷
۱۹۷۷ - درگذشت جیمز جونز، نویسندهٔ آمریکایی


۱۹۸۶ - درگذشت تنزینگ نورگای کوهنورد نپالی از اولین فاتحان اورست به همراه سر ادموند هیلاری


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون