درمان ناهنجاری فک بدون جراحی | مزایای اصلاح انحراف فک با ارتودنسی

اختلالات و ناهنجاری‌های فک نه تنها بر زیبایی چهره افراد تاثیر می‌گذارند، که می‌توانند منجر به ایجاد مشکلات تنفسی، درد مزمن، مشکل در هنگام جویدن غذا و حتی تاثیر بر نوع حرف زدن فرد شوند. درمان ناهنجاری فک بدون جراحی یا همان اصلاح انحراف فک با ارتودنسی یکی از بهترین روش‌ها برای درمان این مشکل است.

ناهنجاری فک چیست؟

به بیان ساده به هر آنچه که فک را از حالت نرمال و طبیعی خود خارج کرده است و باعث شده فک در جای نامناسب خود قرار گیرد، ناهنجاری فک گفته می‌شود. حالت نرمال فک به این صورت است که فک بالا یکی دو میلی‌متر از فک پایین جلوتر است، حال اگر این اندازه بیشتر و یا کمتر باشد، و یا انحراف به راست و چپ داشته باشد، مشکلاتی را برای فرد به وجود می‌آورد. درمان ناهنجاری فک با کمک ارتودنسی و در موارد شدیدتر با عمل جراحی انجام می‌شود. همچنین مفصل فکی - گیجگاهی (TMD) یکی از مفاصل پراهمیت در بدن انسان است که با عمل جویدن و فشار‌های ناشی از آن ارتباط مستقیم دارد. موقعیت دیسک این مفصل در تنظیم فعالیت‌های ارتوپدیک بدن بسیار حائز اهمیت است. به همین دلیل است که گفته می‌شود افرادی که دارای ناهنجاری فک هستند در سنین پایین‌تر درمان مفصل گیجگاهی را آغاز کنند تا مواردی نظیر مشکلات تنفسی، مشکل در جویدن، مشکلاتی در گفتار و برقراری روابط اجتماعی، احساس درد در ناحیه فک و سر، و تاثیر در زیبایی چهره در آنها رفع شود.

انحراف فک چه عوارضی دارد؟

انحراف فک می‌تواند مشکلات مختلفی را برای فرد ایجاد کند که همگی منجر به کاهش کیفیت زندگی او می‌شوند. در زیر برخی از عوارض و مشکلات این اختلال آورده شده است:

• به هم خوردن ظاهر طبیعی دندان‌ها
• ناتوانی در ایجاد تماس صحیح بین دندان‌ها
• ایجاد مانع در رشد کامل دندان‌ها
• ایجاد اشکال در عملکرد مفصلی فک
• درد در ناحیه فک، دهان و گردن
• دشواری در جویدن
• مشکل در هضم غذا
• مشکل در تنفس
• کاهش اعتماد بنفس
• مشکل در تکلم

علت به وجود آمدن ناهنجاری‌های فک

هرگونه اختلال در شکل قرارگیری فک و دندان‌ها می‌تواند به‌عنوان دلیل اصلی ناهنجاری‌های فک و صورت شناخته شود. برخی از دلایل به وجود آمدن ناهنجاری‌های فک و صورت عبارت از موارد زیر هستند:

وارد شدن ضربه در کودکی یا نوزادی

به دلیل سست بودن استخوان‌های بدی و عضلات در دوران کودکی، وارد شدن هرگونه ضربه به فک در دوره کودکی یا نوزادی ممکن است باعث ایجاد ناهنجاری فک و صورت شود که باید درمان TMD برای آن انجام شود.

شیفت فانکشنال

شیفت فانکشنال نسل جدیدی از ارتودنسی دندان است که امروزه برای اصلاح انحراف فک و برطرف کردن مشکلات فک و دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما این ارتودنسی خود می‌تواند به یکی از دلایل به وجود آمدن ناهنجاری‌های فک و صورت نیز به شمار برود چرا که در صورت عدم نصب صحیح این ارتودنسی مشکلات زیادی برای فک و دندان به وجود می‌آورد. 

ضعیف بودن عضلات فک

یکی دیگر از دلایلی که ممکن است باعث به وجود آمدن ناهنجاری‌های فک و صورت شود، ضعیف بودن عضلات فک است. عضلات ضعیف فک توانایی آسیب پذیری از هر موردی را دارند برای همین افرادی که این عارضه را دارند بیشتر از افراد عادی دچار ناهنجاری‌های فک و صورت می‌شوند و نیاز به درمان و ارتودنسی فک دارند.

وراثت

دلایل ژنتیکی و بی‌توجهی به شرایط رشد فک در سنین کودکی و نوجوانی از عمده دلایلی است که در بزرگ‌سالی به ناراحتی‌های فک و صورت منجر می‌شود و فرد را وادار به انجام درمان مفصل گیجگاهی یا درمان TMD و همچنین اصلاح انحراف فک می‌کند.

همی مندیبولار هیپرتروفی

بیماری همی مندیبولار هیپرتروفی(Hemimandibular Hypertrophy) نیز یکی دیگر از دلایل به وجود آمدن ناهنجاری‌های فک و صورت به شمار می‌رود. این بیماری معمولا به تداخل دندانی در فک بالا و پایین اطلاق می‌شود که در صورت عدم درمان به موقع موجب ناهنجاری‌های فک و صورت می‌شود.

روش های درمان ناهنجاری و انحراف فک بدون جراحی

اصلاح انحراف فک بدون جراحی با کمک چند روش مرسوم و موثر مانند ارتودنسی فک انجام می شود. این روش‌ها با وجود زمان‌بر بودن اما تاثیرات ماندگاری داشته و به انواع زیر تقسیم می‌شوند:

ارتودنسی کلاسیک

ارتودنسی کلاسیک یکی از قدیمی‌ترین روش‌های ارتودنسی فک به شمار می‌رود. در این روش با استفاده از سیم‌های فلزی که روی دندان‌ها نصب می‌شوند، ایرادات فک و دندان را با سرعتی کند اصلاح می‌کنند. این درمان حدود 6 ماه الی دو سال زمان می‌برد. در این روش علاوه بر آنکه فک‌های بالا و پایین در یک روند کند و آهسته در جای صحیح خود قرار می‌گیرند، فاصله بین دندان‌ها، کجی و نامنظمی آنها و موارد دیگر نیز اصلاح می‌شود.

ارتودنسی پیشگیرانه

برای افرادی که مشکلات ناهنجاری فک در آنها زیاد شدید نیست و انجام جراحی برای‌شان توصیه نمی‌شود، ارتودنسی پیشگیرانه بهترین انتخاب خواهد بود. این ارتودنسی فک با پیشگیری از مشکلات مربوط به عدم تقارن دندان‌ها و فک، شما را از انجام جراحی فک بی‌نیاز می‌کند. این روش اصلاح انحراف فک در سنین پایین انجام می‌شود و در آن وضعیت رشد فک، جای قرارگیری آن و همینطور رشد دندان‌ها کنترل می‌شود، به گونه‌ای که وضعیت فک و دندان‌ها خیلی زودتر زمانی که دچار مشکلات جدی شوند، اصلاح و درمان می‌گردد.

ارتودنسی دو مرحله ای

این ارتودنسی فک معمولا در سنین کم برای جلوگیری از مشکلات مربوط به فک و دندان برای کودکان انجام می‌شود. در این روش با استفاده از ارتودنسی، ترکیب دندان‌ها را اصلاح کرده و در مرحله بعد پایه‌ی آن‌ها را مستحکم‌تر می‌کنند. در واقع این نوع ارتودنسی در دو مرحله انجام می‌شود که در مرحله اول دندان‌ها صاف می‌شوند و در مرحله دوم یک نیش یا بایت نرمال ایجاد می‌گردد. این مدل ارتودنسی در کودکان باعث رشد صحیح دندان‌ها و طبیعی شدن حالت فک آنها می‌شود.

ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی

به طور کلی به ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی به عقب کشیدن دندان‌های پیشین بیرون‌زده گفته می‌شود. این ارتودنسی برای از بین بردن ناهنجاری و انحراف فک بدون جراحی بسیار مناسب است. ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی یک روش پیشرفته و نسبتا جدید است که بیماران را از انجام جراحی بی‌نیاز می‌کند. در این روش ناهنجاری‌های فک‌ها خصوصا فک پایین با کمک تغییر در جایگاه دندان‌ها برطرف می‌شود. در واقع در این روش از تغییر در ساختار استخوانی فک‌ها استفاده نمی‌شود و تنها با ایجاد اصلاحاتی در موقعیت دندان‌ها مشکلات ناهنجاری فک‌ها از بین می‌رود.

ارتودنسی بدون جراحی فک

باید بدانید ارتودنسی فک بدون جراحی شاخه‌ای از ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی است که می‌تواند برای اصلاح انحراف فک و از بین بردن ناهنجاری‌های فک بسیار مناسب باشد. در این روش از ارتودنسی هدف اصلی از بین بردن ناهنجاری اسکلتی فک به خصوص فک پایین است. در واقع برای افرادی که مشکل ناهنجاری فک آنها به گونه‌ای است که بدون نیاز به جراحی هم درمان می‌شود، از روش ارتودنسی بدون جراحی فک استفاده می‌کنند.

مراحل درمان ناهنجاری فک بدون جراحی

شاید بسیاری از پزشکان متخصص فک و دندان‌پزشکان، راهکار‌های درمانی تهاجمی را برای درمان ناهنجاری‌های فک و صورت پیشنهاد کنند، اما باید به این موضوع دقت کنید که می‌توان این‌گونه ناهنجاری‌ها را بدون عمل جراحی و با روش‌های غیرتهاجمی مانند درمان مفصل گیجگاهی یا درمان TMD و همینطور ارتودنسی فک از بین برد.

تشخیص ناهنجاری فک

مرحله اول درمان و اصلاح انحراف فک تشخیص صحیح ناهنجاری است که تنها توسط یک پزشک متخصص در این زمینه امکان‌پذیر است. این کار با کمک عکس رادیولوژی و یا سی تی اسکن انجام شده و دندانپزشک متخصص این اختلالات با مشاهده و بررسی تصاویر می‌تواند به تشخیص درستی از میزان اختلال دست پیدا کند.

انتخاب گارد مناسب دندان

پس از تشخیص نوع این ناهنجاری، استفاده از انواع گارد‌های دندانی می‌تواند به تغییر وضعیت مفصل فک و حفظ دائمی این تغییرات منجر شود. گاردهای دندان دارای انواع مختلفی هستند که بسته به شرایط بیمار نوع آنها توسط دندانپزشک انتخاب می‌شود. در مواردی که نیاز به ایجاد تغییرات جدی است، از گاردهای خاص و پیچیده‌تر استفاده می‌شود.

اندازه‌گیری صحیح گارد‌

یکی از مهمترین اقدامات پیش از قرار دادن گارد، اندازه‌گیری صحیح آن است. انتخاب گارد دندان با اندازه مناسب می‌تواند علائم این اختلال و عکس‌العمل‌های غیرطبیعی فک را کاهش دهد. این گارد‌ها که به‌صورت اختصاصی برای بیمار طراحی و در یک لابراتوار ساخته می‌شوند، می‌توانند جایگزین درمان‌های تهاجمی بیماری‌های فک و صورت باشند.

مزایای درمان ناهنجاری فک بدون جراحی

ناهنجاری فک مشکلی است که عدم درمان آن می‌تواند کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد. جراحی یکی از روش‌های درمان این ناهنجاری است اما استفاده از روش‌های غیر جراحی با مزایای زیادی همراه است که در زیر شرح داده می‌شود:

از بین بردن نواقص ظاهری

شاید اولین مزیتی که در درمان ناهنجاری‌های فک به نظر می‌رسد، از بین رفتن نواقص ظاهری و بهبود ظاهر ناحیه فک، دهان و صورت فرد است. با اصلاح انحراف فک و درمان مفصل گیجگاهی هم مشکلات بیمار در جویدن و حتی تنفس او حل می‌شود و هم ظاهر و زیبایی او به طرز شگفت‌انگیزی بهبود می‌یابد.

افزایش اعتماد به نفس

با بهبود فرم دهان و دندان و فک بیمار با کمک روش های اصلاح انحراف فک مانند ارتودنسی، فرد از اعتماد به نفس بیشتری برخوردار شده و کیفیت زندگی فردی و اجتماعی او افزایش می‌یابد.

از بین برن مشکل جویدن

یکی از اصلی‌ترین مشکلات ناهنجاری‌ها و انحرافات ناحیه فک، عدم توانایی بیمار برای خوب جویدن غذا و در نتیجه بلع سخت‌تر و مشکلات ناشی از آن است. هنگامی که این ناهنجاری‌ها اصلاح شوند، مشکل جویدن نیز برطرف شده و هضم غذای او نیز بهتر صورت می‌گیرد.

از بین بردن مشکلات تنفسی

دیگر مشکل مهم و اساسی بیمارانی با ناهنجاری و انحرافات فک، مشکلات تنفسی است که حتی می‌توانند زندگی عادی بیمار را مختل کنند. هنگامی که بیمار در تنفس عادی خود دچار مشکل باشد، و در مواقعی که نیاز به انجام تنفس عمیق و صحیح داشته باشد، حتما با مشکلات بیشتری مواجه می‌شود که با درمان اصولی این ناهنجاری‌ها می‌توان به درمان این موضوع نیز پرداخت.

اصلاح طرح لبخند

اصلاح انحراف فک با کمک ارتودنسی فک، همینطور درمان TMD که همان درمان مفصل گیجگاهی است، باعث اصلاح طرح لبخند و زیبایی هر چه بیشتر دندان‌ها و دهان بیمار هم می‌شود. این در نهایت موجب حس و حال بهتر او شده و رضایت‌مندی او را از زندگی خود افزایش می‌دهد.

بهترین سن برای درمان ناهنجاری فک بدون جراحی چه زمانی است؟

برای استفاده از مزایای درمان ناهنجاری فک بدون جراحی یا همان ارتودنسی فک و درمان TMD بهتر است در سنین پایین مراجعه شود زیرا نتیجه مورد انتظار بهتر و سریع تر اتفاق می افتد. به طور کلی بهترین سن برای درمان انحراف فک بدون جراحی 15 تا 20 سالگی است.

چه کسانی نمی‌توانند درمان ناهنجاری فک بدون جراحی انجام دهند؟

با اینکه درمان ناهنجاری فک بدون جراحی دارای مزایای زیادی است، اما برای افراد دارای ویژگی‌های زیر روش جراحی پیشنهاد بهتری خواهد بود:

• کسانی که شدت ناهنجاری فک در آنها زیاد است و پزشک جراح حتما روش جراحی را به آنها پیشنهاد می‌دهد.
• افرادی که در سنین بزرگسالی به سر می‌برند و استفاده از روش ارتودنسی برای آنها بسیار زمان‌بر است.
• افرادی که می‌خواهند در کوتاه‌ترین زمان ممکن مشکل انحراف فک خود را برطرف کنند.

هزینه درمان ناهنجاری فک بدون جراحی چقدر است؟

همانطور که می‌دانید معمولا روش‌های جراحی برای هر نوع مشکل و بیماری با هزینه‌های بیشتری نسبت به درمان‌های دیگر همراه است. بنابراین در مورد درمان و اصلاح انحراف فک اگر از روش غیر جراحی یعنی ارتودنسی فک و درمان TMD یا درمان مفصل گیجگاهی استفاده شود، این کار با هزینه کمتری نسبت به جراحی فک انجام می‌گیرد. اما از طرفی باید گفت درمان ناهنجاری اگر تنها با ارتودنسی باشد، هزینه آن کمتر از زمانی خواهد بود که اصلاح طرح لبخند (لمینت یا کامپوزیت کردن دندان) نیز به آن اضافه شود. به طور کلی می‌توان گفت که هزینه درمان ناهنجاری فک بدون جراحی در حدود بیش از 60 میلیون تومان برای هر دو فک بالا و پایین خواهد بود. در واقع در روش غیر جراحی برای فک بالا قیمتی در حدود 20 تا 30 میلیون تومان و برای فک پایین نیز مبلغی در همین حدود هزینه می‌شود.

سوالات متداول 

انحراف فک مشکل رایجی است که خیلی از افراد به آن دچار هستند و برای درمان آن اقدام می‌کنند. به همین دلیل سوالات زیادی پیرامون آن وجود دارد که به چند مورد از آنها پاسخ داده‌ایم:

آیا ارتودنسی برای تمام ناهنجاری‌های فک مناسب است؟

باید گفت ارتودنسی می‌تواند طیف خاصی از ناهنجاری‌های فک را درمان کند. افرادی که دارای ناهنجاری‌های شدید فک، عقب رفتگی یا جلورفتگی‌های شدید اسکلت چانه، بیرون زندگی فک و یا انحرافات جدی فک به راست و چپ هستند، باید از روش‌های دیگر مانند جراحی استفاده کنند.

آیا ارتودنسی دردناک است؟

به طور کلی ارتودنسی روشی دردناک نیست زیرا ایجاد تغییرات با این روش کند و آهسته صورت می‌گیرد. اما در روزهای ابتدایی انجام ارتودنسی به دلیل وارد آمدن کمی فشار به دندان‌ها و استخوان فک ممکن است کمی احساس درد داشته باشید.

آیا پس از ارتودنسی بازگشت ناهنجاری وجود دارد؟

بله امکان بازگشت ناهنجاری با این روش وجود دارد اما این بازگشت محدود است و در حد شرایط قبلی فک و دندان‌ها نخواهد بود. البته سعی می‌شود با استفاده از روش‌هایی مانند قرار دادن اسپلینت، نوعی حمایت برای پس از برداشتن ارتودنسی ایجاد گردد.