خانم جلسه ای ورژن جدید، چند؟

برترین ها به نقل از همشهری جوان : وقتی یک خانم باشی و توی هیات همیشه از در پشتی وارد شده باشی و نتوانی موقع روضه بلند گریه کنی و نتوانی آن طور که دلت می خواهد سینه بزنی و نتوانی صدایت را بالا ببری، حتما سراغی از مجالس زنانه عزاداری می گیری. ممکن است انتظارت از چنین مجلسی فقط راحتی جا و ساعتش باشد یا فضای زنانه تر یا حتی روضه های هماهنگ تر با خلقیات زنانه. هرچه که باشد، همین ها باعث به وجود آمدن مجالس زنانه مولودی و عزاداری و قرآن خوانی در خانه ها شده.

به گزارش برترین ها هرچند سابقه این جور مجالس کم از سابقه مجالس مردانه ندارد، اما مثل خیلی چیزهای دیگر در این سال های اخیر، خلاقیت بودار سنت های بعضی از این مجالس را هم تغییر داده. درحالی که خانم جلسه ای های سنتی و قدیمی دارند مثل همیشه کارشان را می کنند، خانم جلسه ای های ورژن جدید، رسوم جدیدی را به وجود آورده اند و مجالسی برگزار می کنند که در آن قرآن، مداحی اهل بیت(ع) و دین در اولویت های دورتری قرار می گیرند و جایشان را به چیزهایی داده اند که دقیقا در همان دین مذموم شناخته شده؛ ماجرایی که حتی صدای صنف خانم های جلسه ای را هم درآورده.


گوش تا گوش هال و پذیرایی خانه را زن ها پر کرده اند. یکی در میان زن های میانسال هستند و دخترهای جوان. همگی با لباس رسمی مشکی نشسته اند و برق پولک و منجوق و سنگ های روی لباس هایشان با برق انگشترهای دانه درشت شان هماهنگ است. میزبان چند تا خانم را استخدام کرده تا ظرف ها پیوسته از حلوا و میوه پر بمانند.

بالاخره هم در باز می شود و «خانم جلسه ای ورژن جدید» وارد می شود با یک چادر عربی حریر اسود و پوشیه ای که تمام صورتش را پوشانده شبیه یک هیبت سیاه است. خانم دیگری که پشت سرش وارد می شود هم سیاه پوشیده، اما پوشیه نزده، خانم ها همه بلند می شوند و خانم جلسه ای چادرش را بیرون می کشد؛ از زیر آن هیبت، پرزرق و برق ترین لباس و درشت ترین انگشتر و غلیظ ترین آرایش مجلس می زند بیرون. خانم جلسه ای می نشیند و جلسه شروع می شود.

ورژن تهران ۹۰

جلسه های با این حال و هوا، سابقه زیادی ندارند جلسات زنانه روضه قدمتی به اندازه همان جلسات مردانه دارند و بانیان و مداحان آنها مثل جلسات عمومی، دوستداران اهل بیت بوده اند. تغییرات چند سال گذشته در مداحی و برنامه های مذهبیف جلسات زنانه را هم گرفتار کرده و حالا نوع جدیدی از جلسه ها برگزار می شود که محور آن خانم جلسه ای ورژن جدید است.

به گزارش برترین ها این خانم جلسه ای ها، پا به جلسات معمولی مداحی و مولودی در جنوب شهر نمی گذارند. آن ها منطقه فعالیت مشخص دارند و جز چند منطقه خاص، جای دیگری نمی روند. خانم «غ» قبل از هر سوالی، می پرسد: «جلسه تون کجاست؟ من فقط حوالی سعادت آباد و شهرک غرب می یام. اگر جای دورتر باشه، باید رفت و برگشت رو خودتون تقبل کنید.» منظور او از تقبل کنید، این است که آژانس او را از در خانه بیاورد و بعد از جله هم دوباره برگرداند. یکی از این خانم ها با شنیدن نام محله پیروزی (از محلات جنوب شرق تهران) فوری می گوید نمی آید و قطع می کند.

غیر از اینکه محلات شمال شهر معمولا جیب آنها را پرتر می کنند، قضیه کلاس کار هم هست که باعث می شود بعضی از خانم جلسه ای ها از خط مرزی شمال تهران پایین تر نیایند. این خانم جلسه ای ها، کارت هم دارند و شماره موبایل را همراه با خدماتی که ارائه می کنند(!) روی کارت نوشته اند. روی کارت خانم «آ» که از خانم های معروف شمال غرب تهران است، نوشته «قرآن و احادیث همراه با تفسیر و ترجمه، مداحی اهل بیت، مولودی همراه با گروه دف و سیستم صوتی. فقط شمال تهران. با هماهنگی قبلی. تلفن...»


پیاز به اندازه کافی

تقریبا هیچ شرط خاصی وجود ندارد، حتی صدای خوب. کافی است بلد باشند اشک جماعت را دربیاورند. این ترفند حتما هم ذکر خشونت یزیدیان و مظلومیت طفل شش ماهه نیست؛ گاهی گفتن از سختی های روزگار و دخترهای ترشیده و پسرهای معتاد و شوهرهای دیوصفت، خیلی اشک آورتر به نظر می رسد! این طوری است که حتی تفسیر قرآن و احادیث هم به نفع زن های ستم کشیده می شود و از حادیث هم آنهایی انتخاب می شوند که منظور خانم جلسه ای ورژن جدید را برسانند.

در کنار این تفاسیر بشارت دهنده، تعداید آیه و حدیث انذار کننده و ترساننده هم گفته می شود که جلسه جدی شود. این جور روایت ها معمولا دور و بر غیبت، تهمت و دروغ گفتن می چرخد و سعی می شود نوع عذاب های دنیوی و اخروی آن ها با جزئیات کامل و فضاسازی درمورد قبر و جهنم گفته شود تا کسی نماند که متنبه نشده باشد. اغلب هم به محض تمام شدن موعظه ها بساط غیبت راه می افتد.

بعضی وقت ها حرف های خانم های جلسه ای رنگ و بوی سیاسی هم می گیرد. بعضی از جلسات هم با همراهی یک خانم و چند ساک بزرگ از لباس و چیزهای دیگر برگزار می شود که از کیش، قشم، دوبی یا ترکیه جنس آورده و به قیمت مناسب می فروشد. بعضی های دیگر هم وارد حوزه روحانیون می شوند و استخار می کنند و ذکر یاد می دهند.

این ورود گاهی تا حد مرجع تقلید هم پیشرفت می کند و خانم جلسه ای فتواهایی هم صادر می کند که همیشه هم شبیه فتاوی رسمی نیستند. یکی دیگر از کارکردهای این جور جلسات هم پیداکردن زن خوب برای پسرها و دیده شدن دخترهاست. بعضی از خانم جلسه ای ها خودشان این وظیفه را هم به عهده می گیرند و در جلسات مختلف اسامی و مشخصات دخترهای حاضر و پسرهای غایب را می نویسند و به هم وصل می کنند تا مشکل همه جوانان حل شود؛ آمین!

دین و ایمون به دله

خانم «ر» می گوید «چه فرقی دارد؟ من به جای عربی قرآن، فارسی اش را می گویم. حالا یک خرده هم ساده اش می کنم که بفهمند.» او آیا عربی قرآن را می خواند و بعد از هر دری سخنی می گوید. او معتقد است حرف هایی که می زند حاصل سال ها کار مداوم او روی قرآن و احادیث است؛ «مگه همه چیز به تحصیلاته؟ یعنی من که ۲۰ ساله دارم با قرآن زندگی می کنم، کمتر از اونی که چهارسال توی دانشگاه از روی کتاب درس خوانده، می فهمم؟ دین و ایمون به دله.»

قرائت قرآن در این جلسات معمولا منحصر به یک سوره انعام یا یاسین است و بعد از آن دعای توسل یا زیارت عاشورا خوانده می شود و مداحی هم در میان دعا و قرآن جا می شود. دست آخر دعاهای کلی و خاصه و مریض های منظور و بالاخره پذیرایی است که تعداد مهمانان در این بخش معمولا دوبرابر می شود. همه مجالس اما این طور نیستند. تا همین چند سال پیش خانم جلسه ای ها، حداثل چند درس خاص را در حوزه علمیه خوانده بودند و از مساجد محل مجوز برای تبلیغ داشتند. هنوز هم تعداد زیادی از این خانم ها وجود دارند که در جلسات ساده تر و واقعی تر حاضر می شوند.

برخلاف خانم جلسه ای های ژیگول، خانم های قدیمی معمولا مبلغی را شرط نمی کنند. درحالی که خانم «آ» که در محدوده شهرک غرب و سعادت آباد اسم و رسمی دارد، برای یک ملودی همراه با گروه دف بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان را شرط می کند. خانم های قدیمی به همان پولی که در پاکت گذاشته می شود و توسط صاحبخانه در انتهای مجلس داده می شود، راضی هستند و چانه نمی زنند و این کار را وظیفه خودشان می دانند. خیلی هایشان در مسجد، خانه های فرهنگ یا حتی خانه خودشان کلاس قرآن دارند.

این زنان مداح، بدجوری از خانم جلسه ای های مدرن شکایت دارند. یکی از این خانم ها که در محله تهرانپارس می نشیند، می گوید «مثلا مجلس روضه است، اما چنان باند و اکویی می آورند که تا سه کوچه آن طرف تر صدای چهچه شان شنیده می شود. آن وضع آرایش و آن لهو و لعب هایی که به بهانه مولودی انجام می شود، دست کمی از یک عروسی مجلل ندارد من نمی دانم در چنین مجلسی چطور ممکن است یادی از قرآن هم بشود!»

مسجد از کدام طرف است؟

درحالی که همه معترف اند زن ها می توانند تعیین کننده دینداری نسل های بعدی باشند، کسی کاری به جریاناتی که در این جلسات می گذرد، ندارد. سفره های پرزرق و برق به بهانه سفره حضرت عباس(ع) و خرافات و دروغ ها به جای اصول دین و حرف های تاثیرگذار به جای به درد بخور، به راحتی راهش را به خانواده ها باز می کند؛ شاید برای همین ها با شد که این جلسات کمتر می توانند جوان ها را جذب کنند. هرچند دفاتر مساجد در چند سال اخیر سعی کرده اند با ساماندهی و مجوزدادن به خانم های مبلغ و گذاشتن چند جلسه موضوعی و نظرسنجی برای آنها ماجرا را تحت کنترل خودشان دربیاورند، اما مشکل اصلی را که خانم های بدون مجوز اما اسم و رسم دار هستند، حل نکرده اند.

این وسط ماه محرم هم بهانه ای شده که خیلی هایشان را به پول یا اعتبار و معروفیت برساند. تا وقتی که دوباره یک تیتر در روزنامه ها درمورد دستگیری خانم جلسه ای کذاب یا جلسات انحرافی یا دزدی منتشر شود و همه باز یادشان بیاید پشت درهای بسته خانه های زیادی به هانه دین حرف هایی زده می شود که هیچ سنخیتی با دین ندارند.


بازار کار

خانم، جلسه ای چند؟

قیمت ها از بالا تا پایین شهر خیلی متفاوت است و به همین تناسب، زرق و برق مراسم و خدماتی که ارائه می شود. اینها نمونه هایی از منوهایی است که ارائه می شوند.

5 هزار تومان

حداقل پولی که به یک خانم جلسه ای می دهند. موقعیت خانه، وضعیت مالی صاحبخانه، اسم و رسم و سابقه و قدمت جلسه، کلاس کار خانم جلسه ای و البته از همه مهم تر قناعت و سادگی خانم جلسه ای مشخص کننده این مبلغ است.

400 هزار تومان

حداکثر پولی که ما شنیده ایم به یک خانم جلسه ای بدهند. این فقط دستمزد خود خانم مداح است و هزینه های دیگر مثل دستگاه اکو و همراهان خانم و آژانس و چیزهای دیگر به این مبلغ اضافه می شود.

70 نفر

معمولا جلسه مداحی را برای حدود 70 نفر برگزار می کنند. مهمان های اصلی، دوستان هم جلسه ای در جلسات دیگر هستند. رده دوم متعلق به همسایه هاست و رده سوم فامیل است.

10 هزار تومان

هزینه تقریبی برای هر نفر در یک جلسه مداحی عصرانه (پذیرایی چای و میوه با خرما یا حلوا) است که با حساب 70 نفر مهمان می شود 700 هزار تومان.

25 هزار تومان

هزینه تقریبی برای هر نفر در یک جلسه مداحی زنانه به صرف ناهار یا شام و همراه با پذیرایی قبل یا بعد از آنکه با حساب 70 نفر مهمان می شود یک میلیون و 750 هزار تومان.

200 هزار تومان

مجالس مداحی زنانه که با کمک اهالی برگزار می شوند، با همین قدر هزینه سر و ته شان هم می آید. این طور مجالس را معمولا خانم های با سابقه و قدیمی محل برگزار می کنند و اهالی خودشان از قبل برای مجلس نذرهایشان را می دهند. به این ترتیب صاحب مجلس فقط مسئول چای و قند و هزینه خانم جلسه ای و رفت و روب خانه است.


روایت اول

من راضی هستم

یک خانم جلسه ای نسبتا جوان، لیسانس الهیات، دو سال تحصیل در حوزه علمیه خواهران، معلم قرآن در مسجد برای خانم ها و بچه ها، دارای مجوز تبلیغ از مسجد، ساکن پیروزی.

* سلام.

سلام. بفرمایید؟

* می خواستم بدونم شما برای ۱۱ محرم وقت دارین؟

شب یازدهم یا روزش؟ روزش رو جایی قبلا وعده کردم. اگر غروب روز قبلش رو بخواین، می توانم خدمت تون برسم.

* باشه. شب یازدهم هم خوبه. شما هرجا باشه، تشریف میارین؟ خونه ما سمت فرمانیه است.

اوووووووه! فرمانیه؟! نه بابا. خیلی دوره. من همین دور و بر خودمون می رم. شرمنده.

* خب منزل مادرم پیروزی یه، اونجا می گیرم. میاین؟

پیروزی؟ بله خب، میام چه طور مجلسی هست؟ قرآن می خونین؟ زیارت عاشورا، مداحی، برنامه تون چیه؟

* هرچی شما بفرمایین. من دلم می خواست یه ختم انعام داشته باشیم، یه دعای توسل. اما شما بهتر می دونین.

خب تو محرم دیگه معمولا به جای دعای توسل، زیارت عاشورا می خونن. قرآن را می خونم، بعد زیارت عاشورا و بعد هم یه خرده مداحی می کنم. البته اگر بخواین شام بدین. وگرنه زودتر تمومش می کنم.

* بله، شام می دیم.

چند نفر هستن خانم ها؟ جوونن؟ قرآن خون هستن؟

* بله. خودمون انعام رو می تونیم بخونیم. ۴۰-۳۰ نفر هم بیشتر نیستیم.

پس من یه تفسیر قرآن کوتاه هم می گم.

* بلندگو هم لازم دارین؟

نه دیگه، ۴۰ نفر که بلندگو نمی خواد. آروم بشینن، همه می شنون.

* شما هزینه رفت و آمد رو هم می گین؟

(کمی مکث) من عادت ندارم هزینه بگم؛ هرچقدر بدین، من راضی هستم. خدا ایشالا از هردومون قبول کنه.

* حالا شما یه مبلغی بدین. من اصلا نمی دونمن این مراسم ها چطوریه. اولین باره برگزار می کنم.

خب از دیگران که قبلا برگزار کردن بپرسین. از هرکی شماره منو ازش گرفتین.

* حالا خودتون بفرمایین دیگه.

خب... معمولا خانم ها بین ۲۰ تا ۴۰ هزار تومن می ذارن توی پاکت و می دن. شما اینو هم ندی، برای من مساله ای نیست.

* خدا خیرتون بده. در خدمت تون هستیم ان شاءالله. آدرس رو یادداشت می کنید؟


روایت دوم

آژانس من و همکارام

یک خانم جلسه ای ورژن جدید، نسبتا مسن، بدون تحصیلات خاص حوزوی و دانشگاهی، به جز رفتن به جلسات کار دیگری ندارد، ساکن اکباتان.

* سلام.

سلام. بفرمایید؟

* برای یه جلسه تماس گرفتم، دعوت تون کنم تشریف بیارین.

شماره منو از کی گرفتین؟

* کارت تون رو دیدم. خواهرم تو یه جلسه ای گرفته بودن.

بفرمایید.

* برای روز یا شب یازدهم محرم می خواستم ببینم...

نه خانوم! من تا 15 محرمم پر شده. اربعین هم وقت دادم.

* خب چه روزی وقت دارین؟ 16 محرم خوبه؟

ظهر؟ یا عصرونه؟

* ظهر. ناهار می دم.

کجا می شینین؟

* ساکن آزادی هستیم.

آزادی؟ مگه کارت رو ندیدی؟ من فقط سمت سعادت آباد و شهرک غرب می رم.

* رفت و آمدش رو خودم تقبل می کنم.

رفت و آمد که به هر حال با خودتونه، اما من این سمت کار نمی کنم. امر دیگه ای ندارین؟

* خب خونه مادرم می گیرم که تو ایران زمینه. خوبه؟

چند نفر هستین؟ چند ساعته؟ نذری، چیزی دارین؟

* فکر کنم حدود 40 نفری بشیم. از 11 تا 1 که بعد هم ناهار باشه. برنامه هم هرچی شما بفرمایین.

خب پس اکو لازم دارین. اول با قرآن شروع می کنیم که من یکی از خانم های همکارم رو میارم برای قرآن، خیلی کارش خوبه، تفسیر هم می گه. بعدش خودم زیارت عاشورا می خونم و مداحی می کنم و یه سینه زنی کوتاه و تموم. این می شه دو ساعت برنامه.

* هرچی شما بفرمایین. هزینه اش رو هم می شه بگین؟

خودم 400 تومن می گیرم، قرآن خونم هم 100 تومن. اکو رو هم یا خودتون تهیه کنید، یا اگر ندارین، من میارم که 150 تومن هم کرایه اونه. آژانس من و هکارم هم با شماست.

* چشم.

شما چون جلسه اول تونه، من 50 تومن از دستمزد خودم رو تخفیف می دم بهتون. فقط حواس تون باشد تو مجلس تون بچه شیرخوار نباشه، پسربچه بیشتر از 5 سال نباشه، مرد هم به هیچ وجه نباید بیاد و بره.

* چشم. آدرس رو یادداشت می فرمایین؟


باز نشر: مجله اینترنتی Bartarinha.ir