از جات تكون نخور!
مهار كردن بچه‌ها در ديد و بازديدهاي نوروزي، مي‌تواند نگراني هر مادري باشد اما اگر شما تا انتهاي اين مطلب با ما باشيد، نگراني‌تان را از بين مي‌بريم و راه و رسم كنترل كودك بازيگوش‌تان را با شما در ميان مي‌گذاريم.
سیب سبز: كافي‌است پاي كسي به خانه شما باز شود يا اينكه وارد خانه ديگران شويد تا همه چيز زير و رو شود. كودكي كه در خانه خودتان به‌راحتي مهارش مي‌كرديد، مي‌تواند در حضور ديگران به يك هيولاي غيرقابل كنترل تبديل شود و شما را در چشم ديگران به مادري بي‌مبالات كه از پس تربيت فرزندش برنمي‌آيد تبديل كند. مهار كردن بچه‌ها در ديد و بازديدهاي نوروزي، مي‌تواند نگراني هر مادري باشد اما اگر شما تا انتهاي اين مطلب با ما باشيد، نگراني‌تان را از بين مي‌بريم و راه و رسم كنترل كودك بازيگوش‌تان را با شما در ميان مي‌گذاريم. پس يك نفس عميق بكشيد و با عمل كردن به اين توصيه‌ها، كودك‌تان را به كودكي نمونه تبديل كنيد و از خود مادري مثال‌زدني بسازيد.
از خانه شروع كنيد
شايد بسياري از ايرادهاي رفتاري فرزندتان كه در روزهاي ديد و بازديد براي‌تان دردسرساز مي‌شود، همين حالا هم از او سر بزند اما محبت مادرانه یا پدرانه‌تان باعث شود كه آن رفتارها را آزار‌دهنده تلقي نكنيد.
اگر فرزندتان عادت دارد در خانه روي مبل‌ها بپرد، وقت خوراكي خوردن دور خانه بچرخد و خرده‌هاي پفك و شيريني را روي زمين بريزد يا آنقدر نيازمند توجه ديگران باشد كه به شما امان صحبت كردن ندهد، نبايد انتظار پيش رو داشتن تعطيلات خوشايندي را داشته باشيد.
اگر شما در خانه خودتان از پس كنترل كردن او برنياييد، نمي‌توانيد در حضور ديگران هم رفتارهاي فرزندتان را كنترل كنيد.
پيش‌نياز حل اين مشكل، آگاه شدن از آن است. سعي كنيد از همين امروز آنچه ممكن است از نظر ديگران آزار‌دهنده تلقي شود را در رفتارهاي كودك‌تان كشف كنيد.
سخت‌گير نباشيد و مجال نفس كشيدن را از او نگيريد بلكه با واقع‌بيني، رفتارهايي كه نياز به اصلاح دارند را ارزيابي كرده و در اين دو هفته باقيمانده براي تغيير دادن يا كمرنگ كردن‌شان تلاش كنيد.
بگذاريد كودكي كند
يكي از اصلي‌ترين دلايل بدرفتاري‌هاي كودكان در خانه و شيطنت‌هاي‌شان، نداشتن فرصت مناسب براي كودكي كردن است. اگر تمام هفته فرزندتان را در خانه حبس كرده‌ايد و از او انتظار داريد به همه قاعده‌هايي كه مشخص كرده‌ايد پايبند باشد، نبايد انتظار موفق شدن را داشته باشيد. كودكي خودتان را به ياد بياوريد؛ زماني كه خبر از آپارتمان‌هايي كه صداي قدم‌هاي شما ساكنان خانه پاييني را آزار دهد، نبود و بيشتر وقت‌تان در حياط‌هاي بزرگ، پارك و در كنار كودكان ديگر مي‌گذشت، مي‌دويديد، فرياد مي‌زديد و حتي با ديگران دعوا مي‌كرديد و روزتان تنها روي مبل و مقابل تلويزيون نمي‌گذشت.
حالا كودكي خودتان را با آنچه فرزندتان تجربه مي‌كند، مقايسه كنيد. اگر بزرگ‌ترين تفريح فرزند شما تماشا كردن كارتون‌هاي جديد است، بايد بدانيد راه درستي را براي تربيت كردنش انتخاب نكرده‌ايد. با بردن كودك‌تان به پارك و شهربازي و فراهم كردن فضا براي تخليه انرژي‌اش به او ياد دهيد كه ميان خانه، پارك، جنگل و جاده تفاوت است. به فرزندتان ياد دهيد جاي پريدن كجاست و كجا مي‌توان با خيال راحت و بدون نگراني از آزار‌دهنده بودن صدايش با صداي بلند شعر بخواند يا فرياد بزند. اگر كودك شما با به دست آوردن چنين فرصت‌هايي، تفاوت مكان‌هاي مختلف را بشناسد و بداند كجا بايد چه هيجاني را ابراز كند، مشكل‌تان در خانه ديگران بسيار كمتر مي‌شود.
كودك را همه جا نبريد
تصور مي‌كنيد اگر فرزندتان را به هر مجلسي ببريد، به بودن در كنار ديگران عادت مي‌كند و رفتارهايش را تغيير مي‌دهد؟ در اشتباهيد. پدر و مادرهايي كه فكر مي‌كنند فرزندشان را بايد به همه مهمانی‌ها ببرند، ناخواسته او را در شرايطي قرار مي‌دهند كه سزاوار تنبيه و توبيخ جلوه كند. براي مثال اگر فرزندتان نوپاست و تازه يادگرفته راه برود و به گوشه و كنار سرك بکشند، نبايد تصور كنيد كه با مهار كردنش در خانه ديگران يا سرزنش كردنش مي‌توانيد كنجکاوي‌اش را كنترل كنيد و مانع خرابكاري‌هايش شويد. پيش از آنكه فرزندتان را براي مهماني رفتن با خود همراه كنيد، به اين فكر كنيد كه «قرار است به چه محيطي وارد شوم» و «قرار است چطور بچه‌اي را با خودم ببرم». با در نظر گرفتن شرايط ميزبان و وضعيت فرزندتان مي‌توانيد او را از حاضر شدن در برخي جمع‌ها معاف كنيد و زمينه را براي مدام سرزنش كردنش فراهم نكنيد.
كوتاه نياييد
مي‌گويند بهترين راه براي از بين بردن عادات نادرست رفتاري بچه‌ها، ناديده گرفتن‌شان است. از نظر روانشناسان نه‌تنها تشويق رفتارها به تقويت مثبت آنها و تكرار شدن‌شان مي‌انجامد بلكه تنبيه بچه‌ها هم مي‌تواند باعث تقويت و تشديد رفتارهاي‌شان شود اما هيچ اصلي مطلق نيست و بايد بگوييم در خانه ديگران، بي‌اهميت نشان دادن تلاش بچه‌ها براي جلب توجه با رفتارهاي نادرست گره‌اي از مشكل شما باز نمي‌كند. اگر كودك‌تان سراغ كابينت‌هاي صاحبخانه رفته تا با سر و صدا كردن يا شكستن وسيله‌ها توجه شمايي كه مشغول حرف زدن با ديگران هستيد را به خود جلب كند، نمي‌توانيد با ناديده گرفتنش و ويران كردن خانه صاحبخانه او را تربيت كنيد.
يادتان نرود خانه ديگران جاي تربيت بچه‌ها نيست و شما در آن محل، بيشتر از آنكه به فكر نهادينه شدن برخي مفاهيم در ذهن كودك‌تان باشيد، بايد هواي صاحبخانه را داشته باشيد. براي رسيدن به اين هدف رفتارهاي نادرست فرزندتان در حضور ديگران را ناديده نگيريد و آسان از كنارشان نگذريد. برخورد قاطعانه شما بيشتر از هر چيز مي‌تواند به مهار شدن رفتارهاي نادرست كودك‌تان كمك كند.
پس خيلي جدي به او بگوييد بايد با هم در مورد اشتباهش صحبت كنيد و او را با اجازه صاحبخانه به يكي از اتاق‌ها ببريد و با آرامش اما قاطع در مورد رفتارش صحبت كنيد و شفاف آنچه قرار است فرزندتان درك كند را برايش بازگو كنيد. هرگز براي آرام كردن موقتي فرزندتان به او وعده هديه خريدن بعد از مهماني را ندهيد و با باج دادن در پي درست كردن رفتارش نباشید.
به رفتارهايش فكر كنيد
پرونده رفتارهاي بد فرزندتان را با بيرون آمدن از خانه ميزبان نبنديد. حتي بعد از تمام شدن مهماني به آنچه كودك‌تان انجام داده فكر كنيد، رفتارهايش را تحليل كنيد و از خود بپرسيد كه در صورت تكرار رفتارهايش چه واكنشي را بايد نشان دهيد. اگر خودتان در اين زمينه مستاصل شده‌ايد و نمي‌دانيد چطور بايد از پس كوچولوي سر به هواي‌تان بربياييد، از راهنمايي‌هاي يك فرد باتجربه يا يك مشاور كودك براي پيدا كردن راه‌حل، استفاده كنيد.
منفي‌بين نباشيد
حالا كه رفتارهاي نادرستي كه هر بار در مهماني‌ها از فرزندتان سر مي‌زند را شناسايي كرده‌ايد، بايد چند قدم به عقب بازگرديد و پيش از حاضر شدن در جمع ديگران براي پيشگيري از تكرار آنها تلاش كنيد. اگر فرزندتان هميشه با رفتارهاي نادرستش در حضور ديگران تنش ايجاد مي‌كند، قبل از آنكه خانه را ترك كنيد، بايد در مورد آنچه از او انتظار داريد با كودك‌تان صحبت كنيد. البته مراقب باشيد اين انتظارات را به زبان تهديد و سرزنش بيان نكنيد و به فرزندتان نگوييد «اگر اين اشتباه را بكني اينطور مجازات مي‌شوي» بلكه از كلمات مثبت استفاده بكنيد و بگوييد «اگر اين رفتارهاي خوب را از تو ببينم، فردا با هم به پارك مي‌رويم.» پاداش بزرگي را براي خوش‌رفتاري فرزندتان تعيين نكنيد و دادن پاداش تعيين‌شده را هم به تاخير نيندازيد. اگر قرار است فرداي آن روز به پارك برويد، تحت هر شرايطي به قول‌تان عمل كنيد تا فرزندتان بتواند به شما اطمينان كند.
بگوييد دلخوريد اما همان آدم هميشگي باشيد
اولين و مهم‌ترين دليل فرزندتان براي نشان دادن چنين رفتارهايي يا ترك كردن‌شان شما هستيد. بچه‌ها در بسياري از موارد براي جلب توجه والدين‌شان رفتارهاي آزار‌دهنده‌ای نشان مي‌دهند و در بسياري از موارد به‌خاطر به دست آوردن دل آنها تصميم به ترك رفتارها مي‌گيرند.
به فرزندتان بگوييد رفتارش را دوست نداريد و در صورت ادامه دادن بيشتر مي‌رنجيد اما نگذاريد تصور كند با انجام چنين اشتباه‌هايي محبت شما را از دست مي‌دهد. بچه‌ها به محبت بي‌قيد و شرط والدين‌شان محتاج هستند. پس به او نگوييد در صورت نشان دادن چنين رفتاري «دوستت ندارم» يا «مادرت نيستم».
حواسش را پرت كنيد
هميشه سرزنش كردن كودك نيست كه او را از انجام يك اشتباه يا رفتار پرخطر منصرف مي‌كند. گاهي پرت كردن حواس فرزندتان بيشتر از راه‌هاي تشويقي و تنبيهي كه انتخاب مي‌كنيد مي‌تواند به حل مشكل كمك كند. پس اگر ديديد كه كودك‌تان به سمت كمد ظروف صاحبخانه يا مجسمه‌هاي روي ميز تلويزيون مي‌رود به جاي مهار يا تهديد كردنش حواس او را پرت كنيد. گاهي اگر كودك شما متوجه آزار‌دهنده بودن رفتارش شود، ميلي به ابراز دوباره آن پيدا نمي‌كند.
اسباب‌بازي‌هاي عزيزش را بياوريد
اگر مجبوريد كودك‌تان را به همه مهماني‌ها ببرید و كسي را نداريد كه بتواند چند ساعتي از فرزندتان مراقبت كند، بايد راهي جايگزين براي سرگرم كردنش پيدا كنيد. همراه بردن اسباب‌بازي‌هاي دوست‌داشتني فرزندتان، بهترين گزينه براي كنترل اوست پس حتي اگر لازم است، نيمي از ساك وسايلش را به اسباب‌بازي‌هاي عزيزش اختصاص دهيد و حتي در مهماني به جاي مدام گپ زدن با صاحبخانه و مهمان‌هاي ديگر، كمي هم براي بازي كردن با فرزندتان وقت بگذاريد. تنهايي بچه‌ها و سر رفتن حوصله‌شان، بيشتر از هر دليل ديگري آنها را به خرابكاري و تلاش براي جلب توجه وادار مي‌كند.
مراقب مجازات‌ها باشيد
اگر پس از ديدن اشتباه فرزندتان تنبيهي را براي او در نظر گرفته‌ايد، سعي كنيد قاطعانه آن را اجرا كنيد. براي مثال اگر به او گفته‌ايد كه حق تماشاي تلويزيون را در صورت تكرار آن رفتار ندارد، واقعا او را تا زماني كه تعيين كرده‌ايد از تلويزيون ديدن محروم كنيد در صورتي كه در ميانه راه مجازات به‌خاطر دلسوزي يا ناتواني در كنترل رفتار فرزندتان به فكر لغو مجازات بيفتيد به كودك‌تان اين پيام را مي‌دهيد كه توان تصويب و اجراي قانون‌ها را نداريد و هميشه تنها تهديد مي‌كنيد.
گذشته از اين موارد، هنگام مشخص كردن مجازات فرزندتان سن و شرايط او را در نظر بگيريد. روانه كردن كودك به اتاقش شايد از نظر بچه‌هاي ۳-۲ ساله مجازات تلقي شود اما براي بچه ۱۰ ساله‌اي كه همه امكانات سرگرمي را در اتاقش دارد، چندان تنبيه به نظر نمي‌رسد.
از سوي ديگر، اقدامات سرشار از خشونتي مثل حبس كردن كودك در حمام يا قرار دادن او در شرايطي كه از آن مي‌ترسد (مثل خاموش كردن چراغ براي بچه‌هايي كه ترس از تاريكي دارند) نه‌تنها به حل مشكل كمكي نمي‌كند بلكه آن را تشديد هم مي‌كند.
نگذاريد شانه خالي كند
هيچ‌وقت مسئوليت رفتاري كه فرزندتان انجام داده را از دوش او برنداريد. اگر كودك شما جيغ زده، نگوييد «نه‌نه! دختر من نبود! دختر همسايه بالايي بود كه صداش تا اينجا اومد!» فرزندتان بايد بداند خودش مسئول تمام رفتارهايي است كه نشان داده و هيچ‌وقت نبايد پس از اشتباه كردن پشت سر ديگران قايم شود بلكه بايد براي جبران اشتباهش يا لااقل تكرار نكردنش تلاش كند.
زياد انتظار نداشته باشيد
تصور نكنيد رفتارهاي نادرستي كه طي ماه‌ها و سال‌ها در ذهن فرزندتان جاخوش كرده‌اند، يك روزه و در اولين جلسه حضورش در برابر ديگران اصلاح مي‌شوند. اگر تصور مي‌كنيد كودك‌تان حتي اندكي از روزهاي قبل بهتر شده، قدرشناس باشيد و به او بفهمانيد كه قدر تلاش‌هايش را مي‌دانيد. باور كنيد هيچ كودكي ايده‌آل نيست و همان بچه‌هاي سر به راه صاحبخانه هم مي‌توانند هنگام سر زدن به خانه شما، اشتباهات زيادي را مرتكب شوند.
به حال خود رهايش نكنيد
يكي از اصلي‌ترين دلايل شيطنت بچه‌ها در مهماني، احساس تنهايي و نياز داشتن به توجه ديگران است. مي‌دانيم كه بعد از مدت‌ها ديد و بازديدهاي سال نو به شما براي معاشرت كردن با ديگران فرصت داده اما نبايد در چنين فرصتي از كودك خود غافل شويد. اگر فرزندتان در آن جمع هم‌سالي ندارد، خودتان براي سرگرم كردنش تلاش كنيد و در كنار وقتي كه به معاشرت با ديگران اختصاص مي‌دهيد، هر چند دقيقه يك‌بار براي فرزندتان وقت بگذاريد. اگر هم كودك شما مشغول بازي كردن با بچه‌هاي ديگر است، هر چند دقيقه يك‌بار به او سر بزنيد و مطمئن شويد تنش خاصي در روابط‌شان ديده نمي‌شود و نيازي به هدايت كردن بچه‌ها به مسيري كم‌تنش وجود ندارد.
رنگ عوض نكنيد
درست است كه در تربيت جدید تنبيه جاي چنداني ندارد اما هميشه گفت‌وگو براي اصلاح رفتارهاي كودكان كارگشا نيست. گاهي چاره‌اي جز تنبيه كردن فرزندتان براي مهار رفتارهاي اشتباهش نداريد.
مي‌خواهيد به‌خاطر اشتباهي كه از فرزندتان سر زده او را تنبيه كنيد؟ مراقب روشي كه براي تنبيه كردنش انتخاب مي‌كنيد باشيد. تنبيه سختي را براي درست كردن رفتارش انتخاب نكنيد و از تحقير كردن او در مقابل ديگران بپرهيزيد. كودك‌تان را به گوشه‌اي كه ديگران در آن حضور ندارند ببريد و به روشني به او گوشزد كنيد كه چه تنبيهي قرار است در انتظارش باشد؛ مثلا اگر مي‌دانيد ترك كردن آن محيط از نظر كودك‌تان تنبيه تلقي مي‌شود، تنها به تهديد كردنش اكتفا نكنيد و در صورت تكرار رفتارش تنبيهي كه شفاف برايش روشن كرده بوديد را اجرا كنيد يا اگر منع فرزندتان از بازي با بچه‌هاي ديگر را به عنوان تنبيه انتخاب كرده‌ايد در صورت تكرار اشتباهاتش آنچه در نظر گرفته و برايش شرح داده بوديد را قاطعانه اجرا كنيد.
برويد سر اصل مطلب
اگر كودك‌تان ناسازگاري مي‌كند و به حرف‌هاي‌تان گوش نمي‌دهد، نگاهي به رفتارهاي خودتان بيندازيد. شما چقدر شفاف صحبت مي‌كنيد و پيام‌تان را به او انتقال مي‌دهيد.
كودكان به ويژه تا قبل از مسلط شدن به زبان، ممكن است توانايي كامل درك جملات و حرفهاي شما را نداشته باشند. به همين دليل به‌خاطر كج فهمي و درك ناقص حرف‌هاي‌تان، به آنها عمل نمي‌كنند و اين تصور را در شما ايجاد مي‌كنند كه قصد مخالفت با شما و ناسازگاري را دارند. اگر فرزندتان در مهماني به حرفهاي ديگران بي‌توجهي نشان مي‌دهدو توصيه‌هاي صاحبخانه را اجرا نمي‌كند، دليلش مي‌تواند ناتواني او در درك صحبت‌هاي صاحبخانه باشد. پس به كساني كه از رفتارهاي فرزندتان و خودسري‌هايش كلافه مي‌شوند، توصيه كنيد با شفافيت بيشتري با او صحبت كنند، هنگام صحبت لحني آرام داشته باشند و او را مجبور به عجله كردن نكنند.
كودكي كه توان درك كامل حرفهاي ديگران را ندارد، اگر شتابزده شود يا استرس به او حمله كند، ممكن است واكنش‌هاي آزار‌دهنده‌تري نشان دهد. پس در صورتي كه احساس كرديد ديگران با آشفته كردن او يا ناتواني در انتقال پيام مشكل را چند برابر مي‌كنند، خودتان وارد عمل شويد و آنچه را كه اطرافيان‌تان انتظار دارند، به كودك خود منتقل كنيد.
هرگز به آدم‌هاي ديگر اجازه ندهيد كنترل كودك شما را در دست بگيرند؛ چراكه آنها به خوبي شما از پس اين كار برنمي‌آيند و دليلي هم ندارد كه نقش تربيت‌كننده او را بازي كنند. اگر در حضور ديگران نسبت به اشتباهات فرزندتان بي‌اعتنا باشيد، اين پيام را به اطرافيان‌تان مي‌دهيد كه حق دارند نقش شما را برعهده بگيرند و فرزندتان را كنترل و تربيت كنند. پس پيش از آنكه آنها قدمي بردارند، خودتان وارد عمل شويد تا هم زودتر به نتيجه برسيد و هم به كسي اجازه ندهيد كه به شيوه خودش براي تربيت فرزند شما و مهار كردنش تلاش كند.
اشتباه‌هاي رايج والدين را انجام ندهيد
۱ از كيسه خليفه نبخشيد
كودك‌تان را مجبور نكنيد كه هميشه اسباب رضايت ديگران را فراهم كند و به كودكي كه دوست ندارد اسباب‌بازي‌اش را با ديگري به اشتراك بگذارد، «خسيس» نگوييد و به بچه‌اي كه نمي‌خواهد كتاب دوست‌داشتني‌اش را به ديگري هديه دهد، برچسب «يكدندگي» نزنيد. فرزندتان تا در خانه خودش و در اتاق خودش است، مالك همه‌چيز است و در صورت صلاحديدش مي‌تواند آنها را با بچه‌هاي ديگر به اشتراك بگذارد.
۲ خانه ديگران را خالي نكنيد
گذشته از هديه ندادن بدون اجازه وسايل فرزندتان به ديگران، خودتان هم به او اجازه ندهيد وسايل خانه ديگران را با خود به خانه بياورد و طوري رفتار نكنيد كه تصور كند با كمي گريه كردن و يكدندگي مي‌تواند مالك وسايل ديگران شود. اگر ديگران با دخالت‌هاي‌شان رشته‌هاي شما را پنبه مي‌كنند و قوانين تربيتي‌تان را بي‌اثر مي‌كنند، براي‌شان توضيح دهيد اين يك قانون خانوادگي است و دليلي براي تغيير قانون وجود ندارد.
۳ شخصيتش را زير سوال نبريد
هرگز مشكلاتي كه در رفتار فرزندتان مي‌بينيد را به شخصيت او نسبت ندهيد. كودكي كه در خانه ديگران جيغ كشيده «بي‌تربيت» و «بي‌ملاحظه» نيست. يادتان نرود اين ويژگي‌هاي شخصيتي با يك رفتار ايجاد نمي‌شوند و اگر چنين برچسب‌هايي را به فرزندتان بچسبانيد به او اين مجوز را مي‌دهيد كه باقي رفتارهاي نادرستي كه زير مجموعه آن برچسب هستند را به نمايش بگذارد و رفتارهاي نادرستش را تكرار كند.
۴ ناگهان قانون وضع نكنيد
شما حق نداريد بدون هيچ هشدار قبلي قوانين سفت و سختي را تنظيم كنيد و به يكباره آنها را به اجرا بگذاريد. در صورتي كه انتظار ديدن رفتارهاي نادرست از سوي فرزندتان را داريد در موقعيت‌هاي ديگر به او بفهمانيد كه در صورت نشان دادن رفتار مورد نظر چه تنبيهي در انتظارش هست و وقتي در آن شرايط قرار گرفتيد، تنبيه را سخت‌تر و شديدتر نكنيد. هرگز تنبيه را در حضور ديگران اجرا نكنيد و به ديگران اجازه تنبيه او را ندهید.
۵ مدام نه نگوييد
يادتان نرود براي كنترل كردن كودك و تربيت كردنش، تنها چند كوپن «نه» در اختيار داريد. پس در طول روز مدام به كودك‌تان نگوييد «اين كار را نكن»، «حق نداري اين رفتار را نشان دهي» و... نهي كردن مداوم بچه‌ها به مرور به آنها جرات سرپيچي از قوانين و سركش شدن را مي‌دهد. اگر به كودك‌تان مدام نه بگوييد، به او اين پيام را مي‌دهيد كه همه رفتارهايش نادرست است و باید به جاي گوش كردن به شما راهي براي دور زدن‌تان پيدا كند.
از خانه شروع كنيد
شايد بسياري از ايرادهاي رفتاري فرزندتان كه در روزهاي ديد و بازديد براي‌تان دردسرساز مي‌شود، همين حالا هم از او سر بزند اما محبت مادرانه یا پدرانه‌تان باعث شود كه آن رفتارها را آزار‌دهنده تلقي نكنيد.
اگر فرزندتان عادت دارد در خانه روي مبل‌ها بپرد، وقت خوراكي خوردن دور خانه بچرخد و خرده‌هاي پفك و شيريني را روي زمين بريزد يا آنقدر نيازمند توجه ديگران باشد كه به شما امان صحبت كردن ندهد، نبايد انتظار پيش رو داشتن تعطيلات خوشايندي را داشته باشيد.
اگر شما در خانه خودتان از پس كنترل كردن او برنياييد، نمي‌توانيد در حضور ديگران هم رفتارهاي فرزندتان را كنترل كنيد.
پيش‌نياز حل اين مشكل، آگاه شدن از آن است. سعي كنيد از همين امروز آنچه ممكن است از نظر ديگران آزار‌دهنده تلقي شود را در رفتارهاي كودك‌تان كشف كنيد.
سخت‌گير نباشيد و مجال نفس كشيدن را از او نگيريد بلكه با واقع‌بيني، رفتارهايي كه نياز به اصلاح دارند را ارزيابي كرده و در اين دو هفته باقيمانده براي تغيير دادن يا كمرنگ كردن‌شان تلاش كنيد.
بگذاريد كودكي كند
يكي از اصلي‌ترين دلايل بدرفتاري‌هاي كودكان در خانه و شيطنت‌هاي‌شان، نداشتن فرصت مناسب براي كودكي كردن است. اگر تمام هفته فرزندتان را در خانه حبس كرده‌ايد و از او انتظار داريد به همه قاعده‌هايي كه مشخص كرده‌ايد پايبند باشد، نبايد انتظار موفق شدن را داشته باشيد. كودكي خودتان را به ياد بياوريد؛ زماني كه خبر از آپارتمان‌هايي كه صداي قدم‌هاي شما ساكنان خانه پاييني را آزار دهد، نبود و بيشتر وقت‌تان در حياط‌هاي بزرگ، پارك و در كنار كودكان ديگر مي‌گذشت، مي‌دويديد، فرياد مي‌زديد و حتي با ديگران دعوا مي‌كرديد و روزتان تنها روي مبل و مقابل تلويزيون نمي‌گذشت.
حالا كودكي خودتان را با آنچه فرزندتان تجربه مي‌كند، مقايسه كنيد. اگر بزرگ‌ترين تفريح فرزند شما تماشا كردن كارتون‌هاي جديد است، بايد بدانيد راه درستي را براي تربيت كردنش انتخاب نكرده‌ايد. با بردن كودك‌تان به پارك و شهربازي و فراهم كردن فضا براي تخليه انرژي‌اش به او ياد دهيد كه ميان خانه، پارك، جنگل و جاده تفاوت است. به فرزندتان ياد دهيد جاي پريدن كجاست و كجا مي‌توان با خيال راحت و بدون نگراني از آزار‌دهنده بودن صدايش با صداي بلند شعر بخواند يا فرياد بزند. اگر كودك شما با به دست آوردن چنين فرصت‌هايي، تفاوت مكان‌هاي مختلف را بشناسد و بداند كجا بايد چه هيجاني را ابراز كند، مشكل‌تان در خانه ديگران بسيار كمتر مي‌شود.
كودك را همه جا نبريد
تصور مي‌كنيد اگر فرزندتان را به هر مجلسي ببريد، به بودن در كنار ديگران عادت مي‌كند و رفتارهايش را تغيير مي‌دهد؟ در اشتباهيد. پدر و مادرهايي كه فكر مي‌كنند فرزندشان را بايد به همه مهمانی‌ها ببرند، ناخواسته او را در شرايطي قرار مي‌دهند كه سزاوار تنبيه و توبيخ جلوه كند. براي مثال اگر فرزندتان نوپاست و تازه يادگرفته راه برود و به گوشه و كنار سرك بکشند، نبايد تصور كنيد كه با مهار كردنش در خانه ديگران يا سرزنش كردنش مي‌توانيد كنجکاوي‌اش را كنترل كنيد و مانع خرابكاري‌هايش شويد. پيش از آنكه فرزندتان را براي مهماني رفتن با خود همراه كنيد، به اين فكر كنيد كه «قرار است به چه محيطي وارد شوم» و «قرار است چطور بچه‌اي را با خودم ببرم». با در نظر گرفتن شرايط ميزبان و وضعيت فرزندتان مي‌توانيد او را از حاضر شدن در برخي جمع‌ها معاف كنيد و زمينه را براي مدام سرزنش كردنش فراهم نكنيد.
مي‌گويند بهترين راه براي از بين بردن عادات نادرست رفتاري بچه‌ها، ناديده گرفتن‌شان است. از نظر روانشناسان نه‌تنها تشويق رفتارها به تقويت مثبت آنها و تكرار شدن‌شان مي‌انجامد بلكه تنبيه بچه‌ها هم مي‌تواند باعث تقويت و تشديد رفتارهاي‌شان شود اما هيچ اصلي مطلق نيست و بايد بگوييم در خانه ديگران، بي‌اهميت نشان دادن تلاش بچه‌ها براي جلب توجه با رفتارهاي نادرست گره‌اي از مشكل شما باز نمي‌كند. اگر كودك‌تان سراغ كابينت‌هاي صاحبخانه رفته تا با سر و صدا كردن يا شكستن وسيله‌ها توجه شمايي كه مشغول حرف زدن با ديگران هستيد را به خود جلب كند، نمي‌توانيد با ناديده گرفتنش و ويران كردن خانه صاحبخانه او را تربيت كنيد.
يادتان نرود خانه ديگران جاي تربيت بچه‌ها نيست و شما در آن محل، بيشتر از آنكه به فكر نهادينه شدن برخي مفاهيم در ذهن كودك‌تان باشيد، بايد هواي صاحبخانه را داشته باشيد. براي رسيدن به اين هدف رفتارهاي نادرست فرزندتان در حضور ديگران را ناديده نگيريد و آسان از كنارشان نگذريد. برخورد قاطعانه شما بيشتر از هر چيز مي‌تواند به مهار شدن رفتارهاي نادرست كودك‌تان كمك كند.
پس خيلي جدي به او بگوييد بايد با هم در مورد اشتباهش صحبت كنيد و او را با اجازه صاحبخانه به يكي از اتاق‌ها ببريد و با آرامش اما قاطع در مورد رفتارش صحبت كنيد و شفاف آنچه قرار است فرزندتان درك كند را برايش بازگو كنيد. هرگز براي آرام كردن موقتي فرزندتان به او وعده هديه خريدن بعد از مهماني را ندهيد و با باج دادن در پي درست كردن رفتارش نباشید.
به رفتارهايش فكر كنيد
پرونده رفتارهاي بد فرزندتان را با بيرون آمدن از خانه ميزبان نبنديد. حتي بعد از تمام شدن مهماني به آنچه كودك‌تان انجام داده فكر كنيد، رفتارهايش را تحليل كنيد و از خود بپرسيد كه در صورت تكرار رفتارهايش چه واكنشي را بايد نشان دهيد. اگر خودتان در اين زمينه مستاصل شده‌ايد و نمي‌دانيد چطور بايد از پس كوچولوي سر به هواي‌تان بربياييد، از راهنمايي‌هاي يك فرد باتجربه يا يك مشاور كودك براي پيدا كردن راه‌حل، استفاده كنيد.
منفي‌بين نباشيد
حالا كه رفتارهاي نادرستي كه هر بار در مهماني‌ها از فرزندتان سر مي‌زند را شناسايي كرده‌ايد، بايد چند قدم به عقب بازگرديد و پيش از حاضر شدن در جمع ديگران براي پيشگيري از تكرار آنها تلاش كنيد. اگر فرزندتان هميشه با رفتارهاي نادرستش در حضور ديگران تنش ايجاد مي‌كند، قبل از آنكه خانه را ترك كنيد، بايد در مورد آنچه از او انتظار داريد با كودك‌تان صحبت كنيد. البته مراقب باشيد اين انتظارات را به زبان تهديد و سرزنش بيان نكنيد و به فرزندتان نگوييد «اگر اين اشتباه را بكني اينطور مجازات مي‌شوي» بلكه از كلمات مثبت استفاده بكنيد و بگوييد «اگر اين رفتارهاي خوب را از تو ببينم، فردا با هم به پارك مي‌رويم.» پاداش بزرگي را براي خوش‌رفتاري فرزندتان تعيين نكنيد و دادن پاداش تعيين‌شده را هم به تاخير نيندازيد. اگر قرار است فرداي آن روز به پارك برويد، تحت هر شرايطي به قول‌تان عمل كنيد تا فرزندتان بتواند به شما اطمينان كند.
بگوييد دلخوريد اما همان آدم هميشگي باشيد
اولين و مهم‌ترين دليل فرزندتان براي نشان دادن چنين رفتارهايي يا ترك كردن‌شان شما هستيد. بچه‌ها در بسياري از موارد براي جلب توجه والدين‌شان رفتارهاي آزار‌دهنده‌ای نشان مي‌دهند و در بسياري از موارد به‌خاطر به دست آوردن دل آنها تصميم به ترك رفتارها مي‌گيرند.
به فرزندتان بگوييد رفتارش را دوست نداريد و در صورت ادامه دادن بيشتر مي‌رنجيد اما نگذاريد تصور كند با انجام چنين اشتباه‌هايي محبت شما را از دست مي‌دهد. بچه‌ها به محبت بي‌قيد و شرط والدين‌شان محتاج هستند. پس به او نگوييد در صورت نشان دادن چنين رفتاري «دوستت ندارم» يا «مادرت نيستم».
حواسش را پرت كنيد
هميشه سرزنش كردن كودك نيست كه او را از انجام يك اشتباه يا رفتار پرخطر منصرف مي‌كند. گاهي پرت كردن حواس فرزندتان بيشتر از راه‌هاي تشويقي و تنبيهي كه انتخاب مي‌كنيد مي‌تواند به حل مشكل كمك كند. پس اگر ديديد كه كودك‌تان به سمت كمد ظروف صاحبخانه يا مجسمه‌هاي روي ميز تلويزيون مي‌رود به جاي مهار يا تهديد كردنش حواس او را پرت كنيد. گاهي اگر كودك شما متوجه آزار‌دهنده بودن رفتارش شود، ميلي به ابراز دوباره آن پيدا نمي‌كند.
اسباب‌بازي‌هاي عزيزش را بياوريد
اگر مجبوريد كودك‌تان را به همه مهماني‌ها ببرید و كسي را نداريد كه بتواند چند ساعتي از فرزندتان مراقبت كند، بايد راهي جايگزين براي سرگرم كردنش پيدا كنيد. همراه بردن اسباب‌بازي‌هاي دوست‌داشتني فرزندتان، بهترين گزينه براي كنترل اوست پس حتي اگر لازم است، نيمي از ساك وسايلش را به اسباب‌بازي‌هاي عزيزش اختصاص دهيد و حتي در مهماني به جاي مدام گپ زدن با صاحبخانه و مهمان‌هاي ديگر، كمي هم براي بازي كردن با فرزندتان وقت بگذاريد. تنهايي بچه‌ها و سر رفتن حوصله‌شان، بيشتر از هر دليل ديگري آنها را به خرابكاري و تلاش براي جلب توجه وادار مي‌كند.
مراقب مجازات‌ها باشيد
اگر پس از ديدن اشتباه فرزندتان تنبيهي را براي او در نظر گرفته‌ايد، سعي كنيد قاطعانه آن را اجرا كنيد. براي مثال اگر به او گفته‌ايد كه حق تماشاي تلويزيون را در صورت تكرار آن رفتار ندارد، واقعا او را تا زماني كه تعيين كرده‌ايد از تلويزيون ديدن محروم كنيد در صورتي كه در ميانه راه مجازات به‌خاطر دلسوزي يا ناتواني در كنترل رفتار فرزندتان به فكر لغو مجازات بيفتيد به كودك‌تان اين پيام را مي‌دهيد كه توان تصويب و اجراي قانون‌ها را نداريد و هميشه تنها تهديد مي‌كنيد.
گذشته از اين موارد، هنگام مشخص كردن مجازات فرزندتان سن و شرايط او را در نظر بگيريد. روانه كردن كودك به اتاقش شايد از نظر بچه‌هاي ۳-۲ ساله مجازات تلقي شود اما براي بچه ۱۰ ساله‌اي كه همه امكانات سرگرمي را در اتاقش دارد، چندان تنبيه به نظر نمي‌رسد.
از سوي ديگر، اقدامات سرشار از خشونتي مثل حبس كردن كودك در حمام يا قرار دادن او در شرايطي كه از آن مي‌ترسد (مثل خاموش كردن چراغ براي بچه‌هايي كه ترس از تاريكي دارند) نه‌تنها به حل مشكل كمكي نمي‌كند بلكه آن را تشديد هم مي‌كند.
نگذاريد شانه خالي كند
هيچ‌وقت مسئوليت رفتاري كه فرزندتان انجام داده را از دوش او برنداريد. اگر كودك شما جيغ زده، نگوييد «نه‌نه! دختر من نبود! دختر همسايه بالايي بود كه صداش تا اينجا اومد!» فرزندتان بايد بداند خودش مسئول تمام رفتارهايي است كه نشان داده و هيچ‌وقت نبايد پس از اشتباه كردن پشت سر ديگران قايم شود بلكه بايد براي جبران اشتباهش يا لااقل تكرار نكردنش تلاش كند.
زياد انتظار نداشته باشيد
تصور نكنيد رفتارهاي نادرستي كه طي ماه‌ها و سال‌ها در ذهن فرزندتان جاخوش كرده‌اند، يك روزه و در اولين جلسه حضورش در برابر ديگران اصلاح مي‌شوند. اگر تصور مي‌كنيد كودك‌تان حتي اندكي از روزهاي قبل بهتر شده، قدرشناس باشيد و به او بفهمانيد كه قدر تلاش‌هايش را مي‌دانيد. باور كنيد هيچ كودكي ايده‌آل نيست و همان بچه‌هاي سر به راه صاحبخانه هم مي‌توانند هنگام سر زدن به خانه شما، اشتباهات زيادي را مرتكب شوند.
يكي از اصلي‌ترين دلايل شيطنت بچه‌ها در مهماني، احساس تنهايي و نياز داشتن به توجه ديگران است. مي‌دانيم كه بعد از مدت‌ها ديد و بازديدهاي سال نو به شما براي معاشرت كردن با ديگران فرصت داده اما نبايد در چنين فرصتي از كودك خود غافل شويد. اگر فرزندتان در آن جمع هم‌سالي ندارد، خودتان براي سرگرم كردنش تلاش كنيد و در كنار وقتي كه به معاشرت با ديگران اختصاص مي‌دهيد، هر چند دقيقه يك‌بار براي فرزندتان وقت بگذاريد. اگر هم كودك شما مشغول بازي كردن با بچه‌هاي ديگر است، هر چند دقيقه يك‌بار به او سر بزنيد و مطمئن شويد تنش خاصي در روابط‌شان ديده نمي‌شود و نيازي به هدايت كردن بچه‌ها به مسيري كم‌تنش وجود ندارد.
رنگ عوض نكنيد
درست است كه در تربيت جدید تنبيه جاي چنداني ندارد اما هميشه گفت‌وگو براي اصلاح رفتارهاي كودكان كارگشا نيست. گاهي چاره‌اي جز تنبيه كردن فرزندتان براي مهار رفتارهاي اشتباهش نداريد.
مي‌خواهيد به‌خاطر اشتباهي كه از فرزندتان سر زده او را تنبيه كنيد؟ مراقب روشي كه براي تنبيه كردنش انتخاب مي‌كنيد باشيد. تنبيه سختي را براي درست كردن رفتارش انتخاب نكنيد و از تحقير كردن او در مقابل ديگران بپرهيزيد. كودك‌تان را به گوشه‌اي كه ديگران در آن حضور ندارند ببريد و به روشني به او گوشزد كنيد كه چه تنبيهي قرار است در انتظارش باشد؛ مثلا اگر مي‌دانيد ترك كردن آن محيط از نظر كودك‌تان تنبيه تلقي مي‌شود، تنها به تهديد كردنش اكتفا نكنيد و در صورت تكرار رفتارش تنبيهي كه شفاف برايش روشن كرده بوديد را اجرا كنيد يا اگر منع فرزندتان از بازي با بچه‌هاي ديگر را به عنوان تنبيه انتخاب كرده‌ايد در صورت تكرار اشتباهاتش آنچه در نظر گرفته و برايش شرح داده بوديد را قاطعانه اجرا كنيد.
برويد سر اصل مطلب
اگر كودك‌تان ناسازگاري مي‌كند و به حرف‌هاي‌تان گوش نمي‌دهد، نگاهي به رفتارهاي خودتان بيندازيد. شما چقدر شفاف صحبت مي‌كنيد و پيام‌تان را به او انتقال مي‌دهيد.
كودكان به ويژه تا قبل از مسلط شدن به زبان، ممكن است توانايي كامل درك جملات و حرفهاي شما را نداشته باشند. به همين دليل به‌خاطر كج فهمي و درك ناقص حرف‌هاي‌تان، به آنها عمل نمي‌كنند و اين تصور را در شما ايجاد مي‌كنند كه قصد مخالفت با شما و ناسازگاري را دارند. اگر فرزندتان در مهماني به حرفهاي ديگران بي‌توجهي نشان مي‌دهدو توصيه‌هاي صاحبخانه را اجرا نمي‌كند، دليلش مي‌تواند ناتواني او در درك صحبت‌هاي صاحبخانه باشد. پس به كساني كه از رفتارهاي فرزندتان و خودسري‌هايش كلافه مي‌شوند، توصيه كنيد با شفافيت بيشتري با او صحبت كنند، هنگام صحبت لحني آرام داشته باشند و او را مجبور به عجله كردن نكنند.
كودكي كه توان درك كامل حرفهاي ديگران را ندارد، اگر شتابزده شود يا استرس به او حمله كند، ممكن است واكنش‌هاي آزار‌دهنده‌تري نشان دهد. پس در صورتي كه احساس كرديد ديگران با آشفته كردن او يا ناتواني در انتقال پيام مشكل را چند برابر مي‌كنند، خودتان وارد عمل شويد و آنچه را كه اطرافيان‌تان انتظار دارند، به كودك خود منتقل كنيد.
هرگز به آدم‌هاي ديگر اجازه ندهيد كنترل كودك شما را در دست بگيرند؛ چراكه آنها به خوبي شما از پس اين كار برنمي‌آيند و دليلي هم ندارد كه نقش تربيت‌كننده او را بازي كنند. اگر در حضور ديگران نسبت به اشتباهات فرزندتان بي‌اعتنا باشيد، اين پيام را به اطرافيان‌تان مي‌دهيد كه حق دارند نقش شما را برعهده بگيرند و فرزندتان را كنترل و تربيت كنند. پس پيش از آنكه آنها قدمي بردارند، خودتان وارد عمل شويد تا هم زودتر به نتيجه برسيد و هم به كسي اجازه ندهيد كه به شيوه خودش براي تربيت فرزند شما و مهار كردنش تلاش كند.
اشتباه‌هاي رايج والدين را انجام ندهيد
۱ از كيسه خليفه نبخشيد
كودك‌تان را مجبور نكنيد كه هميشه اسباب رضايت ديگران را فراهم كند و به كودكي كه دوست ندارد اسباب‌بازي‌اش را با ديگري به اشتراك بگذارد، «خسيس» نگوييد و به بچه‌اي كه نمي‌خواهد كتاب دوست‌داشتني‌اش را به ديگري هديه دهد، برچسب «يكدندگي» نزنيد. فرزندتان تا در خانه خودش و در اتاق خودش است، مالك همه‌چيز است و در صورت صلاحديدش مي‌تواند آنها را با بچه‌هاي ديگر به اشتراك بگذارد.
۲ خانه ديگران را خالي نكنيد
گذشته از هديه ندادن بدون اجازه وسايل فرزندتان به ديگران، خودتان هم به او اجازه ندهيد وسايل خانه ديگران را با خود به خانه بياورد و طوري رفتار نكنيد كه تصور كند با كمي گريه كردن و يكدندگي مي‌تواند مالك وسايل ديگران شود. اگر ديگران با دخالت‌هاي‌شان رشته‌هاي شما را پنبه مي‌كنند و قوانين تربيتي‌تان را بي‌اثر مي‌كنند، براي‌شان توضيح دهيد اين يك قانون خانوادگي است و دليلي براي تغيير قانون وجود ندارد.
۳ شخصيتش را زير سوال نبريد
هرگز مشكلاتي كه در رفتار فرزندتان مي‌بينيد را به شخصيت او نسبت ندهيد. كودكي كه در خانه ديگران جيغ كشيده «بي‌تربيت» و «بي‌ملاحظه» نيست. يادتان نرود اين ويژگي‌هاي شخصيتي با يك رفتار ايجاد نمي‌شوند و اگر چنين برچسب‌هايي را به فرزندتان بچسبانيد به او اين مجوز را مي‌دهيد كه باقي رفتارهاي نادرستي كه زير مجموعه آن برچسب هستند را به نمايش بگذارد و رفتارهاي نادرستش را تكرار كند.
۴ ناگهان قانون وضع نكنيد
شما حق نداريد بدون هيچ هشدار قبلي قوانين سفت و سختي را تنظيم كنيد و به يكباره آنها را به اجرا بگذاريد. در صورتي كه انتظار ديدن رفتارهاي نادرست از سوي فرزندتان را داريد در موقعيت‌هاي ديگر به او بفهمانيد كه در صورت نشان دادن رفتار مورد نظر چه تنبيهي در انتظارش هست و وقتي در آن شرايط قرار گرفتيد، تنبيه را سخت‌تر و شديدتر نكنيد. هرگز تنبيه را در حضور ديگران اجرا نكنيد و به ديگران اجازه تنبيه او را ندهید.
۵ مدام نه نگوييد
يادتان نرود براي كنترل كردن كودك و تربيت كردنش، تنها چند كوپن «نه» در اختيار داريد. پس در طول روز مدام به كودك‌تان نگوييد «اين كار را نكن»، «حق نداري اين رفتار را نشان دهي» و... نهي كردن مداوم بچه‌ها به مرور به آنها جرات سرپيچي از قوانين و سركش شدن را مي‌دهد. اگر به كودك‌تان مدام نه بگوييد، به او اين پيام را مي‌دهيد كه همه رفتارهايش نادرست است و باید به جاي گوش كردن به شما راهي براي دور زدن‌تان پيدا كند.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر