پروژه های بزرگ تهران؛ از تونل نیایش تا پل طبیعت

مجله همشهری دانستنیها: سال 92 را از لحاظ پروژه های عمرانی افتتاح شده در آن، باید یک سال خاص و فراموش نشدنی دانست. سالی که طرح های بزرگ و کوچک متعددی به بهره برداری رسیدند تا چهره تهران تغییرات محسوسی را تجربه کند. بزرگراه امام علی (ع)، تونل جنوبی نیایش، مجموعه پل های چندسطحی تقاطع بزرگراه های شیخ فضل الله نوری- محمدعلی جناح، بزرگراه طبقاتی صدر، دریاچه شهدای خلیج فارس و...

ماحصل زحمات چنساله هزاران کارگر، مهندس و مدیر امور شهری پایتختب بود که به ثمر نشست. سال 93 هم این پروژه ها ادامه پیدا کردند و پروژه هایی افتتاح شدند که بیشتر رنگ و بوی «دانستنیها»یی داشتند. پروژه هایی که به حوزه هایی مثل نجوم و محیط زیست و علوم مختلف ربط دارند و حال و هوای متفاوتی به شهر داده اند. اجرا و آماده سازی پروژه های شهری در سال 93 تاثیرات قابل ملاحظه ای در حال و هوای شهر و کاهش ترافیک بزرگراه ها و معابر حمل و نقلی داشتند. به همین بهانه یک دور تند اطلاعات مهم ترین و بزرگ ترین پروژه های بهره برداری شده پایتخت در سال 93 را مرور کرده ایم.

1- زباله سوز


نخستین نیروگاه زباله سوز کشور و بزرگ ترین پروژه زیست محیطی تولید برق از پسماندهای شهری ۲۰ بهمن به بهره برداری رسید. در این سامانه، برق تولیدشده به وسیله خط انتقال برق به شبکه برق سراسری کشور متصل شد. شهرداری تهران با هدف توسعه پایدار و بهبود مناسبات زیستی، در شهری که روزانه ۷۵۰۰ تن زباله تولید می کند، این پروژه را اجرایی کرد.

در این نیروگاه- که ظرفیت ورودی آن ۲۰۰ تن زباله در روز است- در هر ساعت سه مگاوات برق تولید می شود که به شبکه سراسری انتقال می یباد، به این صورت که زباله وارد کوره شده و در دمای ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ درجه سانتیگراد سوازنده می شود. سپس این حرارت به بویلرها منتقل و در پروسه تولید بخار آب به کار گرفته می شود و بعد از آن، این بخار به سمت توربین ها و ژنراتور برای تولید برق هدایت می شود.

مساحت: ۳ هکتار و ۸۵۰۰ مترمربع

حجم خاکبرداری: ۳۳ هزار مترمکعب

حجم بتن ریزی: ۹ هزار مترمکعب

میزان آهن آلات و آرماتور: ۲ هزار تن

هزینه: ۱۲ میلیون دلار سرمایه ارزی و ۱۶ میلیون تومان سرمایه گذاری ریالی

عمر پیش بینی شده تجهیزات : ۲۰ سال

۲- پل طبیعت


۲۰ مهرماه ۹۳ بزرگ ترین پل عبور و مرور غیرخودرویی ایران افتتاح شد پلی سه طبقه، با طراحی ارگانیک و شبیه به درخت که بوستان آب و آتش در غرب اراضی عباس آباد را به بوستان طالقانی در شرق متصل می کند. پلی در محل تلاقی شریان های اصلی پایتخت مانند بزرگراه های مدرس، همت، حقانی و رسالت.

طراحی این پل از پل خواجوی اصفهان الهام گرفته شده و یک سازه کاملات سازگار با محیط زیست و طبیعت است که نمونه مشابه آن در پارک های ملی و طبیعی کشورهای فرانسه، کانادا، هلند، بلژیک، مالزی و استرالیا ساخته شده است. این پل با اتصال بوستان های بنادر و طالقانی، یک مقصد گردشگری است و در سه طبقه علاوه بر مسیر عبور عابران و دوچرخه، گالری و رستوران، بیش از ۱۴۰۰ مترمربع فضای سبز سطحی و عمودی را هم در خود جای داده است.

طول پل: ۳۰۰ متر

مساحت پل: ۷۰۰ مترمربع

وزن پل: ۲۰۰۰ تن

ارتفاع پل از سطح اتوبان شهید مدرس: ۴۰ متر

تعداد قطعات: ۱۴ هزار قطعه

۳- فروش موتورهای الکتریکی


نمایشگاه رونمایی و تست رایگان موتورهای برقی در بوستان «گفتگو» اواسط آذرماه ۹۳ برپا شد. در این نایشگاه حدود ۱۰۰ دستگاه موتور در ۲۰ مدل به نمایش گذاشته شد. واگذاری این موتورها برای شهرداری تهران سودآوری مالی ندارد و شهرداری برای رفع مشکل آلودگی هوای تهران با همکاری بانک شهر شرایط فروش آسان با وام ۸۰ درصد و بدون بهره را مهیا کرده تا امکان خرید این موتورها به صورت اقساط بلندمدت و با استفاده از وام برای همه ممکن شود.

ما به التفاوت این هزینه را هم شهرداری تامین می کند و شهروندان تنها هزینه واقعی موتورها را در اقساط شان می پردازند و از آنها بهره ای گرفته نمی شود. با جایگزینی ۱۰ هزار موتورسیکلت برقی در مرحله اول در منطقه ۱۲ تهران ۱۵ تن از آلاینده هوای پایتخت کاهش پیدا می کند. به گفته مسوولان شرکت کنترل هوا با فرآیند تدریجی جایگزینی موتورهای برقی در این منطقه، مرکز پایتخت هوایی سالم خواهدداشت و آلودگی صوتی آن هم به شدت کاهش پیدا می کند.

طبق آمارها حداقل ۸۰۰ هزار موتور در تهران وجود دارد که اگر موتورهای برقی را جایگزین همه این ۸۰۰ هزار موتورسیکلت کنیم، حدود ۷۵۰ تن آلودگی کاهش پیدا می کند. در نتیجه شهرداری تهران با توجه به این اعداد و ارقام تصمیم به وارد کردن موتورهای برقی گرفته تا کاهش آلودگی هوا تا ۳۰ درصد، کاهش ریزگردهای هوا تا ۱۵ درصد، کاهش آلودگی صوتی، کاهش هزینه های انرژی برای صاحبان و جایگزینی با اتومبیل های تک سرنشین را می توان بخشی از مزایای این طرح دانست.

۴- کمپین آسمان آبی، زمین پاک


از اوایل دی ماه اجرای طرح کمپین «آسمان آبی، زمین پاک» با هدف آموزش شهروندی درباره رفتارها ترافیکی و محیط زیستی در مرحله اول به صورت پایلوت در مناطق شش، هشت و ۱۱ شهرداری تهران آغاز شد. در نخستین روز اجرای این کمپین، مردانی سفیدپوش، با دست نوشته ها و پلاکاردهایی با مضامین آموزش رفتارهای ترافیکی و محیط زیستی به شهروندان در پارک دانشجو حضور پیدا کردند.

اجرای نمایش های ترافیکی در ۱۷۰۰ مدرسه ابتدایی شهر تهران با محوریت تبیین طرح «خط سفید» برای ۶۰۰ هزار دانش اموز مقطع ابتدایی پایتخت هم از اولین برنامه های اجراشده در این کمپین بود. این طرح همان طور که از نامش پیداست با رویکرد آسمان آبی بر کاهش آلودگی هوا و کنترل آلاینده ها تاکید دارد. در حوزه زمین پاک هم شهروندان اقدام به کاهش تولید زباله و تفکیک زباله تر و خشک از مبدا می کنند تا محیط زیست شهر سالم تر بماند.

خط سفید نیز بخش دیگری از این طرح بزرگ است که با مشارکت جدی شهروندان نتایج خوبی داشته است. به گفته رئیس پلیس راهور تهران بزرگ از ابتدای اجرای این طرح در اوایل دی ماه، در دو منطقه ۶ و ۸ تهران ۹۸ درصد رانندگان به خطوط سفید خیابان ها به عنوان علائم افقی توجه نشان داده اند. این موفقیت باعث شده است تا اجرای طرح خط سفید از ابتدای سال آینده در تمام تهران اجرایی شود.

۵- تونل امیرکبیر


۲۲ اردیبهشت ۹۳ چهارمین تونل ترافیکی تهران افتتاح شد. زمانی که ساخت بزرگراه امام علی (ع) در دستور کار شهرداری تهران قرار گرفت، تونل امیرکبیر به عنوان کاهش دهنده ترافیک منطقه بازار در نظر گرفته شد. این تونل انتهای خیابان ری و سه راه امین حضور را به بزرگراه امام علی (ع) متصل می کند.

تا به این ترتیب بار ترافیکی محدوده بازار تخلیه شود. تونل امیرکبیر همانند تونیل نیایش به صورت آب بند کامل احداث شده و علاوه بر بهره گیری از لایه های آب بند و سیستم های زهکش که خشک بودن تونل در طول دوره بهره برداری را تضمین می کند، شبکه جمع آوری و هدایت آب های سطحی آن هم از ویژگی های فنی خاصی برخوردار است.

در این معبر زیرزمینی ۹ راه خروجی تعبیه شده است که با بهره گیری از شش در دسترسی به تونل جنوبی و سه خروجی به تراز صفر، وظیفه تخلیه اضطراری شهروندان در مواقع بحرانی را برعهده دارد. با بهره برداری از تونل امیرکبیر شهروندان پایتخت می توانند مسیر بازار تهران تا بزگراه امام علی (ع) را با احتساب سرعت مجاز، ظرف چهار دقیقه طی کنند.

طول شاخه شمالی: ۲.۷ کیلومتر

طول شاخه جنوبی: ۳.۵ کیلومتر

تعداد دوربین ها: ۵۸ دوربین

تعداد جت فن ها: ۴۳ دستگاه

طول لوله های آتش نشانی: ۴۴۵۰ متر

۶- تونل نیایش


با اعلام رتبه های اول تا چهارم مسابقه بین المللی مدیریت پروژه (IPMA)، نام تونل نیایش و بزرگراه طبقاتی شهید صدر در رتبه چهارم قرار گرفتند. اعطای جایزه لوح تقدیر «تلاش برای برتری» هشتم مهرماه (۳۰ سپتامبر) به این پروژه تعلق گرفت تا از کشور ایران هم پروژه ای شاخص در میان برترین پروژه های جهان در سال ۲۰۱۴ حضور داشته باشد. کیفیت ساخت و رعایت استانداردهای روز علوم مهندسی در پروژه های تونل نیایش و بزرگراه طبقاتی صدر باعث شده تا این دو طرح عظیم ملی، توجه انجمن مدیریت پروژه های بین المللی را به خود جلب کند.

این انجن با بیش از ۵۰ سال قدمت، بیش از یک دهه است که هرساله به انتخاب طرح های شاخص جهانی از نظر مسائل مدیریتی پروژه ها می پردازد. حجم خاکبرداری انجام شده در تونل نیایش ۲۰۰ هزار مترمکعب بوده، ضمن اینکه ۲۷۰ هزار مترمکعب بتن ریزی نیز در آن صورت گرفته است. «تونل نیایش» و «بزرگراه طبقاتی شهید صدر» در مجموع به ۲۷۴ دستگاه دوربین مجهز هستند. از این تعداد ۹۸ دوربین نظارت تصویری، ۱۱۵ دوربین تشخیص حوادث، ۲۳ دوربین ثبت تخلف سرعت، ۱۷ دوربین ثبت تخلف عبور از خط اضطرار، ۱۰ دوربین ثبت تخلف تردد خودروهای سنگین، ۶ دوربین ثبت تخلف عبور از چراغ قرمز و ۵ دوربین تشخیص روشنایی است.

تعداد نیروها: ۶ هزار نفر

مدت زمان اجرایی پروژه: ۶۹۹ روز

تعداد دوربین ها: ۲۷۴ دوربین

طول پل: ۱۱ کیلومتر

۷- گنبد آسمان نمای مینا


«گنبد مینا» نشانی از گذشته دارد. از اسطرلاب و تقویم جلالی. داستانی است از خاطرات کهن رصدخانه مراغه. یادآور عمر خیام و ابوریحان بیرونی و خواجه نصیرالدین طوسی. پنجره ای است رو به اسمان و کهکشان ها برای تماشای ماه وخورشید و ستارگان. برای سرک کشیدن در هفت آسمان. جایی برای پیدا کردن نشانه هایی از همه علم ها. مجموعه ای که اواخر مهرماه در اراضی عباس آباد پایتخت افتتا شد.

یکی از برترین آسمان نماهای جهان است. مجموعه ای به وصعت ۱۸۵۰ متر که ۸۰۰ متر از آن به یک سالن سینمای سه بعدی اختصاص پیدا کرده و حدود هزار متر دیگر هم به ویترین های موضوعی با امکان نمایش به صورت LED WALL۵ به عنوان یک دایره تصویری و اطلاع رسان در سه حوزه زمین. زندگی پیش از تاریخ و شروع علم وجایگاه ایران اسلامی در آن . این مجموع از سه بخش اصلی نمایگشاه و گالری علوم، سالن سینما و رینگ های تاسیساتی تشکیل شده که می توانید در آن قدم بزنید و به آسمان سرک بکشید.

نمایشگاه علوم اطلاعاتی را درباره ابزار موضوعات علمی مثل نجوم، ریاضیات و... در دوره های مختلف نمایش می دهد. طراحی داخلی مرکز علم گنبد مینا براساس خط سیر مفهومی مجموعه، با عنوان «از خاک تا افلاک» شکل گرفته وب ر این مبنا سه حوزه مفهومی برای مجموعه درنظر گرفته شده؛ زمین سیاره زنده، زمین گهواره حیات و فضا جایگاه آینده در بخش فضایی ها ماکت فضاپیماها، راکت ها، پیش برنده ها و سازه های فضایی به همراه اطلاعات مختصر آنها نمایش داده می شوند. همچنین یک محوطه کامل به پرتابه های سازمان فضایی ایران، ماهواره های امید، مصباح و پرتابگرهای مربوط اختصاص داده شده.

فیلم و انیمیشن های پرتاب و استقرار در مدار برای بازدیدکنندگان آن هم به انتخاب خودشان در کنار این ماهواره ها و ماهوراه برها با استفاده از کنسول های دیجیتالی نمایش داه می شوند. علاوه بر این، در این بخش ماهواره امید، راکت ماهواره بر سفیر ۱، ماهواره های کوچک کاوشگر ۱، مصباح و... به نمایش در آمده اند. در بخشی هم ترازوهای سیاری ای که تداعی کننده ابزارهای موجود درسفینه های فضایی علمی- تخیلی هستند، قرار دارند.

مخاطب با قرارگرفتن روی پد این ترازو، اول وزن خودش را روی زمین می بیند و بعد از چند ثانیه با یک پیغام نوشتاری، وزن خود را روی سیاره ای که آن ترازو روی آنقرار گرفته، به دست می آورد. البته وزن افراد با توجه به اینکه روی کدام سیاره منظومه شمسی قرار بگیرند، متفاوت است.

علاوه بر اینکه ایران یکی از متنوع ترین اقلیم های زیستی را در دنیا دارد، گونه های گیاهی و جانوری هم در آن وجود دارد که تنها در ایران زندگی می کنند، این گونه ها را «گونه های اندامیک» می نامند.

در این حوزه، تعدادی از مهم ترین و نمایشی ترین گونه های اندامیک ایران به نمایش در می آید؛ که شامل گونه هایی مثل سوسن چلچراغ، یوز ایرانی، زاغ بور، گور ایرانی، پنج گونه پروانه، سمندر لرستان، ماهی کور، ایبچه خزری، تمساح پوزه کوتاه، گوزن زرد ایرانی، پازن، سنجاب ایرانی و... است، البته نمایش در این بخش به دو صورت تاکسی درمی و مجازی است. در ویترین تاکسیدرمی، گونه های کوچک اندامیک ایرانی همچون پروانه ها، مارها، مارمولک ها، سنجاب ایرانی و... نمایش داده می شود.