موقعیت لرزان توافق اتحادیه اروپا با ترکیه

خبرآنلاین: هشدار اخیر ژان کلود یونکر رئیس کمیسیون اروپا مبنی بر اینکه توافق اتحادیه اروپا با ترکیه در خصوص مقابله با ورود موج پناهجویان به این اتحادیه در خطر فروپاشی قرار دارد، یکبار دیگر آینده هزاران پناهجو در ترکیه را با تردید و ابهاماتی روبرو ساخت.

هشدار اخیر ژان کلود یونکر رئیس کمیسیون اروپا مبنی بر اینکه توافق اتحادیه اروپا با ترکیه در خصوص مقابله با ورود موج پناهجویان به این اتحادیه در خطر فروپاشی قرار دارد، یکبار دیگر آینده هزاران پناهجو در ترکیه را با تردید و ابهاماتی روبرو ساخت. به اعتقاد یونکر خطر فروپاشی توافق با ترکیه زیاد است. تاکنون این توافق موفقیت شکننده‌ای داشته است و اگر این فروپاشی اتفاق بیفتد ما می‌توانیم انتظار داشته باشیم که دوباره پناهجویان و مهاجران به سمت اروپا سرازیر شوند.

چنین سخنان دلسرد کننده یک مقام عالی رتبه اروپایی در حالی است که توافق ماه مارس میان اتحادیه اروپا و ترکیه توانسته بود در کاهش موج ورود مهاجران به اروپا موفق عمل کند اما نگرانی‌ها نسبت به فروپاشی این توافق بعد از کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه در ترکیه افزایش یافته است. سه روز بعد از کودتای اخیر گروهی از مقامات ترکیه که برای نظارت بر توافق مقابله با مهاجران در خاک یونان مستقر بودند به خانه بازگشته و هنوز جایگزینی برای آنها اعزام نشده است.

در میان مقامات اروپایی توافق اروپا با ترکیه بارها مورد انتقاد قرار گرفته است که آخرین نمونه آن سخنان تند «سباستین کورتز» وزیر خارجه اتریش است. وی توافقنامه ماه مارس میان اتحادیه اروپا و ترکیه را مورد انتقاد قرار داد و آنرا سیاستی غلط توصیف می کند. به گفته او هدف این توافقنامه کاستن از حرکت پناهجویان به سمت اروپاست و ترکیه در ازای آن امتیازهای سیاسی و مالی دریافت می‌کند.

وی خواستار توقف یا تعلیق گفت‌وگوهای عضویت آنکارا در اتحادیه اروپا شد. به گفته او وین با گشودن فصول جدید در مذاکرات پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا مخالفت خواهد کرد و این به دلیل سرکوب گسترده در ترکیه از زمان کودتای نافرجام است. سران اتحادیه اروپا متوجه شده بودند که پذیرش کنترل نشده پناهجویان در اروپای مرکزی قابل مدیریت نیست. آنها تلاش کردند که از اتفاقات ناخوشایند جلوگیری کنند و به جای این که کنترل مرزهای خارجی اتحادیه را دست بگیرند، این کار را به ترکیه واگذار کرده‌اند. این سیاست غلط مرتبط با پناهجویان مانند خانه‌ای کاغذی در حال سقوط است.

معاون صدر اعظم نیز تاکید دارد ما نباید اجازه دهیم که از طرف این کشور مورد اخاذی قرار گیریم. مذاکرات درباره آزادی ویزا برای شهروندان ترک و توافق پناهندگان هیچ ربطی به هم ندارند. اگر دولت ترکیه به بخش هایی از توافق پناهندگان پایبند نباشد ما در اروپا مجددا در برابر این تکلیف قرار می گیریم که از مرزهای خارجی اروپا حفاظت کرده و امکان دسترسی بهتر به این اتحادیه را فراهم کنیم. نظرسنجی موسسه «امنید» آلمان نشان می دهد ۵۲ درصد آلمانی‌ها از لغو توافق مهاجرت بین اتحادیه اروپا و ترکیه حمایت می‌کنند. تنها ۳۵ درصد آلمانی‌ها خواستار ادامه اجرای این توافق هستند.

یونان به عنوان یکی از کشورهایی که مستقیما درگیر بحران پناهجویی است از اولین کشورهایی بوده است که نسبت به این موضع ترکیه واکنش نشان داده است. «یانیس موزالاس» وزیر مهاجرت این کشور تاکید کرده است پس از تهدید ترکیه برای عقب نشینی از توافق با اتحادیه اروپا در خصوص مقابله با ورود مهاجران، این اتحادیه باید برای مدیریت بحران مهاجرت به دنبال برنامه جایگزین باشد.

مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه نیز از توافق مقابله با ورود پناهجویان با اتحادیه اروپا در صورتی حمایت می‌کند که این اتحادیه آزادی روادید را برای شهروندان ترکیه ای در نظر بگیرد و اتحادیه اروپا اجرای این روند را مشروط به اجرای توافق استرداد مهاجران به کشورهای مبدا دانسته تا تعداد مهاجران و آوارگانی که از طریق ترکیه به یونان می‌آیند، کاهش یابد. یونان به دلیل مشکلات اقتصادی به سختی حجم زیاد مهاجران را مدیریت کرده و حتی از سوی نهادهای بین‌المللی و حقوق بشری مورد انتقاد قرار گرفته است. به اعتقاد آتن، مهاجران باید در تمام اروپا پخش شوند نه فقط در یک کشور.

براساس آمار سازمان بین المللی مهاجرت بیش از ۲۵۷ هزار مهاجر و آواره از طریق دریا در سال جاری میلادی تا ۲۷ ژوئیه به اروپا آمده و دست کم ۳۰۰۰ تن هم جان خود را از دست داده‌اند. این آمارها نسبت به دوره زمانی مشابه در ۲۰۱۵ افزایش داشته است. بیش از ۱۶۰ هزار نفر توانسته‌اند از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون باگذر از دریای مدیترانه وارد جزایر یونان و سپس شهرهای این کشور شوند که تقریبا نیمی از آنها براساس آمار آژانس پناهندگان سازمان ملل اهل سوریه هستند.

اکثریت این مهاجران جدیدالورود برای پناهندگی در اتحادیه اروپا درخواست داده‌اند. مهاجران برای آنکه به پناهندگی در اروپا دست پیدا کنند باید در یونان یک فرآیند دشوار را از طریق دفتر پشتیبانی پناهندگان اروپا سپری کنند. این مستلزم دست کم دو مصاحبه در یونان است که ممکن است از چند هفته تا چند ماه به طول بیانجامد و همچنین دو مصاحبه دیگر در کشور مقصد. مقامات ذیربط یونان اعتقاد دارند زمانی که برای بررسی درخواست جابه جایی در یونان نیاز است حقیقتا وابسته به کشور مقصد است و برخی از آنها سریع عمل می‌کنند و برخی از آنها خیر.

همزمان بعضی از محافل یونانی معتقدند اتحادیه اروپا و تعدادی از کشورهای عضو اتحادیه به تعهدات خود نسبت به پشتیبانی از یونان در مقابل بحران پناهجویان عمل نکردند. طبق آمار موجود، از ۱۵۸۰ مامور نیروی Frontex فقط ۶۶ نفر، از ۶۰ مامور متخصص انتقال پناهجویان فقط دو نفر، از ۴۷۵ متخصص امور پناهندگی فقط ۹۲ نفر و از ۴۰۰ مترجم فقط ۶۱ نفر به یونان اعزام شدند و کمبود پرسنل باعث گردیده است روند رسیدگی و بررسی درخواست های پناهندگی بسیار کند به پیش رود. از زمان اجرای توافق اتحادیه اروپا و ترکیه فقط ۸۴۹ پناهجو از یونان به سایر کشورهای اروپایی منتقل و ۴۶۸ نفر دیگر از یونان به ترکیه بازگردانده شدند.