ناشنوایان کردستان در چه شرایطی هستند؟

روزنامه شهروند: ۱۸۴۲ معلول ناشنوا در کردستان وجود دارد؛ این آماری است که از سوی روابط عمومی بهزیستی استان اعلام شد. آمار اما نشان می‌دهد که توزیع ناشنوایان در سطح استان کردستان بسیار متفاوت است؛ مثلا در شهری مانند مریوان تعداد ناشنوایان ٤٠٩ نفر و در شهر دهگلان تنها ٤ نفر است؛ پس از مریوان هم سنندج با ٣٨٨ نفر، کامیاران با ٢٢٩ نفر، بیجار با٢٠٠ نفر، قروه با ١٩٤ نفر، سقز با ١٢٨ نفر، بانه با ١٢٠ نفر، دیواندره با ١٠٠ نفر و سروآباد هم با ٧٠ نفر قرار گرفته است.

از طرف دیگر تعداد زیادی از ناشنوایان این استان دانش‌آموزند. آن طور که رئیس آموزش‌و‌پرورش استثنایی کردستان در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید، تعداد دانش‌آموزان ناشنوای این استان ٣٣٠ نفرند که دو شیوه آموزشی برای آنها در نظر گرفته می‌شود. «خلیل رنجبر» در این‌باره می‌گوید: «زمانی هم که کودکان ناشنوا وارد مدارس عادی شوند، با همان شیوه‌های آموزشی تحت آموزش قرار می‌گیرند؛ اما تحت عنوان دانش‌آموزان «تلفیقی-فراگیر»، معلم رابط برای آنها در نظر گرفته می‌شود که در هفته چهار تا هشت ساعت به‌طور ویژه به حل مشکلات خاص آنها کمک می‌کند و در زمان امتحانات نیز کمک‌های خاصی به آنها می‌شود.»او سیاست آموزش و پرورش را در این می‌داند که دانش‌آموزان ناشنوا با بهره هوشی عادی در همان مدارس عادی تحصیل کنند اما اگر مشکلات ذهنی داشته باشند و کم‌توان ذهنی باشند، در مدارس ویژه آموزش داده می‌شوند: «در حال حاضر در استان کردستان ٣٨ کلاس ویژه برای ناشنوایان وجود دارد که ١٤ کلاس آن در سنندج قرار گرفته است.» اما او از کیفیت کلاس‌های ویژه دانش‌آموزان ناشنوا و میزان امکانات آن از سوی نماینده ناشنوایان استان انتقاد می‌کند: «امکانات آموزشی در مدارس کودکان استثنایی کردستان برای آموزش ناشنوایان ضعیف است.»

لزوم تقویت زبان بدن در برخورد با ناشنوایان

«هادی نقدی» روانشناس است. او درباره روش‌های برخورد با ناشنوایان در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید: «در صورتی که به‌طور اتفاقی و رهگذری با فردی ناشنوا برخورد می‌شود، بهتر است تلاش شود به جای ارتباط کلامی با آنها ارتباط غیرکلامی برقرار شود و از پیام‌های بدنی و حالات چهره و حرکات چشم و دست استفاده شود که در این صورت فرد ناشنوا برای دریافت پیام طرف مقابل کمتر معذب شده و احساس حقارت نمی‌کند.

این روان‌درمانگر ادامه می‌دهد: «در صورتی که در برخورد با فرد ناشنوا نیاز به ارتباط کلامی باشد، از پیام نوشتاری استفاده شود و یا حداقل مهارت‌های شنوایی که می‌تواند پیامی دوستانه حاکی از اظهار محبت‌کردن به آنها برساند، به کار گرفته شود.»

او البته معتقد است که پیام نوشتاری نیز زمانبر است و ممکن است در هر جایی قابل استفاده نباشد؛ بنابراین باز هم در شیوه برخورد با افراد ناشنوا به تقویت زبان بدن تأکید می‌کند: «اطرافیان و نزدیکان افراد ناشنوا لازم است زبان ناشنوایان را فرا گیرند و با مهارت‌های بدنی نیز احساسات خود را ابراز کنند؛ زبان بدن در بین انسان‌ها تا حدی اشتراکاتی دارد که بسیاری از ما با نشان‌دادن حالاتی از دست، صورت و سر به دوستانه و احترام‌آمیز بودن یا غیردوستانه بودن پیام پی‌می‌بریم و به راحتی قابل درک است؛ بنابراین تلاش شود ارتباطات غیرکلامی در برخورد با افراد ناشنوا حتی برای کسانی که به صورت گذرا و مقطعی با آنها برخورد می‌کنند، بیشتر مورد استفاده قرار گیرد.»

فقر فرهنگی عامل طرد اجتماعی ناشنوایان

جمال اصلانی، نماینده ناشنوایان استان کردستان هم معتقد است: «ناشنوایان به دلیل فقر فرهنگی و طرد اجتماعی بیشتر با بیماری افسردگی و گوشه‌نشینی مواجه هستند و به همین دلیل انگیزه و تمایل به تحصیل دانشگاهی در بین ناشنوایان کمتر از نابینایان است.» او موسیقی بدون کلام ناشنوایان را جدال با خاموشی می‌داند: «ناشنوایان کردستان از بیکاری، بی‌اعتنایی مدنی، طرد اجتماعی، نبود مسکن و بیمه می‌نالند.» اصلانی جهان سکوت ناشنوایان را سوهان روح توصیف می‌کند: «در جهان ذهن ناشنوایان موسیقی و نوای شنیدن صداها و محرک طراوت و شادابی مغز فرضیه‌ای تخیلی است.»

نقدی، روانشناس هم مشکلات ناشنوایان را به لحاظ اجتماعی انزوا، بروز رفتارهای پارانوئیدی، مشکلات ارتباطی، ناسازگاری اجتماعی، کاهش کارکردهای اجتماعی، شغلی و خانوادگی ازجمله پیامدها و آثار روانی معلولیت ناشنوایی می‌داند: «آنان مدام اضطراب این را دارند که در موقعیت‌هایی که حضور پیدا می‌کنند، نتوانند به‌درستی ارتباط برقرار کنند وکارکردی که به لحاظ اجتماعی از آنها انتظار می‌رود به‌درستی انجام دهند؛ همیشه از این نگرانند که مورد تحقیر قرار گیرند و به لحاظ عاطفی کنار‌آمدن با این نقص برای آنان سخت است که همین مسأله باعث می‌شود نوعی احساس حقارت در آنها به وجود آید.»

به گفته او، میزان ناشنوایی فرد و چگونگی ابتلای او به این نقص نیز در سازگاری با محیط بسیار تأثیرگذار است و همچنین محیطی که فرد ناشنوا در آن پرورش یافته بر میزان اعتماد به نفس آنان بسیار اثرگذار است. گاهی ممکن است در محیطی رشد کرده باشند که به‌راحتی با آنها همدلی و همنوایی می‌شود؛ بنابراین این‌گونه افراد کمتر دچار خودکم‌بینی می‌شوند و راحت‌تر می‌توانند خود را با شرایط محیط وفق دهند؛ اما برخی نیز وجود دارند که نمی‌توانند خود را با شرایط وفق دهند بنابراین دچار نوعی آشفتگی روحی و اختلالات عاطفی و روانی می‌شوند.

این روانشناس ادامه می‌دهد: «خوشبختانه فرهنگ جامعه در زمینه برخورد با ناشنوایان رشد خوبی داشته و در حال حاضر هیچ‌گونه نقصی در جامعه کنونی ضعف به شمار نمی‌رود؛ اگر فردی ناشنوایان را مورد تمسخر قرار دهد، از سوی مردم سرزنش و نکوهش می‌شود اما تمسخر رفتاری است که برای فردی سالم نیز ناخوشایند است چه برسد به فردی که نقصی دارد بنابراین باید به ناشنوایان کمک شود که نقص خود را بپذیرند و اطرافیان باید به آنها اعتماد‌به‌نفس دهند که نسبت به رفتار نادرست دیگران حساس نباشند و خودپذیری داشته باشند.»

او معتقد است فرد ناشنوایی که از بهره هوشی عادی برخوردار است، ممکن است استعدادهای ویژه‌ای در زمینه‌های مختلف ورزشی، هنری و ... داشته باشد که باید بدون توجه به رفتار دیگران به دنبال استعدادهای خود برود و زمینه‌های شکوفایی آنها فراهم شود.