معرفی سریال جاسوس بازی «مدیر شیفت شب»

ماهنامه همشهری سینما ۲۴ - عطیه سالارمنش:

مدیر شیفت شب

• کارگردان: سوزان به یر
• نویسنده: دیوید فار؛ بر اساس رمان «مدیر شیفت شب» نوشته جان لوکاره
• بازیگران: تام هیدلستون، هیو لری، البویا کولمن، تم هالاندر، الیزابت دبیکی
• محصول: بی بی سی و ای ام سی، یک فصل، شش قسمت یک ساعته
• ژانر: درام جاسوسی

خلاصه داستان

جاناتان پاین در هتلی در قاهره مشغول به کاری است. روزی زنی اسراری در اختیار او می گذارد تا در صورت رخ دادن اتفاقی برای او، پاین آنها را افشا کند. این زن مصری کشته می شود و پای پاین را به ماجرایی پیچیده باز می کند. ماجرایی که خبر از فسادی بزرگ در ساختار اطلاعاتی انگلستان می دهد.

کوتاه بودن مینی سریال ها باعث می شود مخاطبان برای تماشای آنها انگیزه پیدا کنند. شبکه های انگلستان قدمت زیادی در ساخت سریال های کوتاه دارند و خیلی بیشتر از شبکه های آمریکایی به ساخت سریال های کوتاه علاقه نشان می دهند و وقتی هم پروژه ای جان می گیرد، سعی می کنند بودجه خوبی صرف آن کنند تا چهره های معتبر پشت و جلوی دوربین قرار بگیرند. «مدیر شیفت شب» هم یکی از همین سریال های کوتاه است که گروهی ستاره سینمایی و تلویزیونی در ساخت آن دست داشته اند.

جان لوکاره و اقتباسی جدید بر اساس رمانی نوشته او جان لوکاره اسم مستعار دیوید جان مور کرن ول است؛ رمان نویس بزرگ انگلیسی و مامور سابق سرویس جاسوسی انگلستان؛ کارمندی دولتی که در همان روزهای کار در سرویس مخفی شروع به نوشتن رمان کرد و برای این که هویتش لو نرود، نام مستعار فرانسوی «ژن لوکری» را برای خودش انتخاب کرد که در ایران به «جان لوکاره» شهرت یافت.

لوکاره ۳۲ ساله بود که رمان «جاسوسی که از سردسیر آمد» را منتشر کرد. در سال ۱۹۶۳ و روزهای گرم جنگ سرد با این رمان به شهرتی جهانی رسید. هزاران هزار نسخه از رمانش به فروش رفت و آن قدر از بازخوردهای مالی و معنوی این رمان خشنود شد که حرفه کارمندی اش را رها کرد و نویسنده ای تمام وقت شد. «جاسوسی که از سردسیر آمد» سومین رمانش بود و جایگاه لوکاره را به عنوان یک نویسنده جاسوسی تثبیت کرد.

لوکاره همچنین برای معرفی یک شخصیت محبوب در دنیای ادبیات معمایی/ جاسوسی هم ماندگار شده است. جرج اسمایلی که برای اولین بار در «فراخوان مرگ و یک جنایت با کیفیت» پا به عرصه گذاشت و در رمان «تعمیرکار، خیاط، سرباز، جاسوس» ماندگار شد.

لوکاره به دلیل اطلاعات دقیقی که از سازوکار سازمان های اطلاعاتی و جاسوسی داشت، اغلب رمان های خود را هم با تکیه بر این اطلاعات طراحی کرد. در دوران جنگ سرد می زیست و این جنگ نقش مهمی در رمان هایش دارد. روسیه همیشه چهره ای منفور در کارهای اوست و وفاداری و خیانت جزو تم های اصلی کارهایش هستند.

با فرو ریختن پرده آهنین در سال ۱۹۸۹ و پایان جنگ سرد، لوکاره هم کم کم به موضوعات به روزتر روی آورد و رمان هایش بیشتر درباره زدوبندهای دنیای سیاست، تجارت اسلحه و دسیسه های کمپانی های بزرگ بودند؛ هر چند باز هم گه گاه به دنیای جذاب جاسوس هاس رک می کشید. لوکاره ۲۳ رمان نوشته، چهار کتاب غیر داستانی و سه فیلمنامه که یکی از آنها «خیاط پاناما»، بر اساس رمانی از خودش بود که با همراهی جان بورمن نوشت. لوکاره اعلام بازنشستگی نکرده و از سه سال پیش که آخرین رمانش منتشر شد، مشغول نگارش کاری دیگر شده است.

«مدیر شیفت شب» که در سال 1993 منتشر شد، اولین رمان لوکاره است که ماجرایش در دنیای پس از جنگ سرد می گذرد و موضوعش تجارت غیرقانونی اسلحه در سطح بین المللی است. رمانی 430 صفحه ای که الگوهای مرسوم رمان های تریلر را دنبال می کند و ماجرای آدمی ساده و معصوم به نام جاناتان پاین است که سرباز بوده و حالا مدیر هتل شده و در قاهره کار می کرده و زمانی مجبور شده به ریچارد روپر، بدترین آدم روی زمین، خدماتی برساند و بعد از این که روپر محبوبه او را می کشد، مسیر زندگی اش را تغییر می دهد تا این که باز هم اتفاقی با روبر در زوریخ روبرو می شود و این بار پای ماموران امنیتی انگلستان هم به میان کشیده می شود و پاین آرام آرام به یک جاسوس بدل می شود.

مدیر شیفت شب چه فرآیندی را برای اقتباس طی کرد؟

از همان زمان موفقیت «جاسوسی که از سردسیر آمد»، سینما به اقتباس از کارهای لوکاره علاقه نشان داد و تنها دو سال بعد از انتشار این رمان، فیلم جاسوسی «جاسوسی که از سردسیر آمد» به کارگردانی مارتین ریت و با بازی ریچارد برتون در نقش اصلی ساخته شد.

کارگردان های مطرحی از جمله سیدنی لومت، جرج روی هیل، فرد شپیسی، جان بورمن، فرناندو میرلس و آنتون کوربین این اقتباس های سینمایی را بر عهده داشتند و بازیگران بزرگی مثل جیمز میسون، آنتونی هاپکینز، دایان کیتون، شان کانری، پیرس برازنان، رالف فاینس، گری اولدس و فیلیپ سیمور هافمن در نقش شخصیت های دیدنی لوکاره فرو رفته اند.

از کارهای این نویسنده اقتباس های تلویزیونی اندکی شده است و تقریبا همگی هم محصول بی بی سی هستند و معروف ترین آنها «تعمیرکار، خیاط، سرباز، جاسوس» و دنباله اش «آدم های اسمایلی» هستند که در هر دو، نقش اصلی را الک گینس بازی می کرد. «مدیر شیفت شب» جدیدترین اقتباس تلویزیونی از رمانی نوشته لوکاره است. اولین بار در ژانویه سال 2015 اعلام شد که این سریال به طور مشترک توسط بی بی سی و شبکه آمریکایی ای ام سی تولید می شود و فیلمبرداری سریال هم سه ماه بعد، در روزهای سرد ماه مارس در زرمات سوئیس آغاز شد و بازیگران اصلی سریال یعنی تام هیدلستون، هیولری، الیویا کولمن و الیزابت دبیکی هم به پروژه پیوستند.

فیلمبرداری در لدند ادامه پیدا کرد و بعد گروه به مراکش رفتند و سکانس های مربوط به مصر در مراکش گرفته شد و در آخر هم گروه به اسپانیا رفت و سکانس های عمارت روبرو در مایورکا فیلمبرداری شد. «مدیر شیفت شب» سریالی پر هزینه برای بی بی سی بود و برای همین هم شبکه گروهی حرفه ای را وارد کار کرد تا مطمئن شود سریال دیدنی و پرمخاطب می شود.

دیوید فار که متن رمان را اقتباس کرده، از مدیران گروه تئاتر رویال شکسپیر است، تئاترهای بسیاری روی صحنه برده و نمایشنامه های متعددی نوشته است. سوزان به یر، کارگردان سریال، دانمارکی است و برای فیلم در «دنیایی بهتر» اسکار بهترین فیلم خارجی زبان را به خانه برده. او کارگردان فیلم های معروفی مثل «برادران» (که بعدا اقتباسی آمریکایی از آن ساخته شد)، «پس از مراسم ازدواج» و «سرنا» است. تام هیدلستون، بازیگر نقش جاناتان پاین که یکی از بخت های اصلی بازی در فیلم های جیمز باند پس از کناره گیری دنیل کریگ بود، یکی از استعدادهای بزرگ تئاتر بریتانیا محسوب می شود که برنده جایزه لارنس الیویر شده و در تئاترهای «ایوانف» و «اتلو» بازی کرده است.

او در سینما هم با بازی در فیلم های پر خرجی مثل «تور و انتقام جویان» به شهرت رسید و بعدا در «اسب جنگی» استیون اسپیلبرگ، «دریای آبی عمیق» ترنس دیویس، «فقط عشاق زنده می مانند» جیم جارموش و «نیمه شب در پاریس» وودی آلن بازی کرد. هیولری هم همان دکتر هاوس معروف و دیوانه سریال «دکتر هاوس» است، بازیگری که برای هر قسمت این سریال چهارصد هزار دلار دستمزد گرفته است. الیویا کولمن، از بازیگران درجه یک تئاتر و تلویزیون بریتانیاست که اغلب نقش زنان سرسخت و رُک را بازی می کند. او را احتمالا در «بانوی آهنین» در کنار مریل استریپ و فیلم «لاک» دیده اید. کولمن در چند سال گذشته با سریال «برودچرچ» و بازی در نقش الی میلر کارآگاه به شهرت بیشتری رسید.

الیزابت دبیکی شاید ناآشناترین بازیگر سریال «مدیر شیفت شب» باشد. بازیگر بسیار جوانی که در یکی دو سال گذشته پله های ترقی را بالا می رود. او در «گتسبی بزرگ» با لئوناردو دی کاپریو هم بازی شده و بعد در فیلم پرفروش «مردی از آنکل» ساخته گای ریچی جلوی دوربین رفته است. این بازیگر استرالیایی در دو فیلم مطرح دیگر سال ۲۰۱۵ یعنی «مکبث» و «اورست» هم بازی کرده و در ادامه کارنامه کوتاه و موفقش در یک سریال جنایی استرالیایی هم بازی کرده است به نام «حادثه در کترینگ»، قطعا کنار هم آمدن این استعدادها در موفقیت سریال «مدیر شیفت شب» تاثیرگذار بوده اند.

مدیر شیفت شب بر می گردد؟

بازگشت سریال ها به موفقیت آنها در بین مخاطبان و منتقدان بستگی دارد. این سریال هر قسمتش در انگلستان فقط ده میلیون نفر بیننده داشت و منتقدان در انگلستان و آمریکا آن را ستودند و مثلا منتقد نشریه «سان» آن را یکی از بزرگ ترین سریال های تاریخ معرفی کرد. سریال در فصل جوایز هم خوش درخشید و در جوایز امی در شش رشته از جمله بهترین فیلمنامه سریال کوتاه، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر مرد و زن در رشته های اصلی و مکمل و همچنین بهترین سریال کوتاه نامزد شد و در نهایت به جایزه بهترین کارگردانی قناعت کرد.

جوایز امی یک بخش مجزا هم دارد برای جایزه های بخش فنی و خلاقانه که در این بخش هم سریال در شش رشته نامزد بود و در نهایت جایزه بهترین موسیقی متن سریال کوتاه و بهترین طراحی عنوان بندی را به خانه برد.

این موفقیت ها یعنی سریال می تواند روی آنتن برگردد. دیوید فار هم علاقه خود را به نوشتن ادامه سریال نشان داده اما باید دید لوکاره اجازه می دهد یا نه. مخصوصا که قصه شخصیت های او در «مدیر شیفت شب» در رمان دیگری ادامه پیدا نکرد و اگر فصل دوم سریال ساخته شود، قصه ای کاملا جدید خواهد بود. البته اگر بازیگران اصلی سریال هم وقت داشته باشند.

آنچه باید بدانید

* جان لوکاره در یکی از قسمت های سریال بازی کرده است. او همان پیرمردی است که در سکانس درگیری در رستوران وقتی کورکی به پاین مشکوک شده، سر سفارش غذا درگیر می شود.

* هر قسمت سریال سه میلیون پوند هزینه داشته است.

* در فیلمنامه نوشته شوده بود آنجلا بِر، زنی باردار است؛ از قضا الیویا کولمن در روزهای فیلمبرداری باردار بود. نکته جالب اینجاست که این شخصیت در رمان لوکاره یک مرد است.

* خیلی سال پیش قرار بود نسخه سینمایی این رمان با بازی داستین هافمن و به کارگردانی سیدنی پولاک ساخته شود که چنین نشد و هافمن و پولاک با هم فیلم «توتسی» را کار کردند.

* شایعات می گفتند تام هیدلستون بازیگر نقش جیمز باند در آینده است که چنین نشده. از طرفی سوزان به یر هم مدتی یکی از بخت های اصلی کارگردانی قسمت بیست و پنجم مجموعه فیلم های باند بود.

* نام هیدلستون و الیویا کولمن پیش از این در سریال «فرماندار» نقش زن و شوهر را بازی کرده بودند.

* فیلمبرداری «مدیر شیفت شب» هم زمان با پنجاه سالگی اقتباس سینمایی از «جاسوسی که از سردسیر آمد» شروع شد.

* جدا از انگلستان، مراکش، اسپانیا و سوئیس، بخش های کوتاهی از سریال هم در مصر و ترکیه فیلمبرداری شده است.

* تام هالاندرف بازیگر نقش کورکی پیش از این با دیوید فار در فیلم «هاتا» همکاری کرده بود.

الیویا کولمن که در «مدیر شیفت شب» نقش یک مامور اطلاعاتی را دارد، سال پیش در فیلم «لابستر» نقش یک مدیر هتل را بازی کرده بود.