عادل بزدوده: حق با مالک «جناب خان» است

وب سایت فیلم نت نیوز: عادل بزدوده ملقب به «پدر عروسک‌ها» که مهمان یکی از قسمت‌های برنامه‌ی «خندوانه» بود، در مورد حواشی پیش آمده برای «عروسک جناب خان» به عنوان کارشناس و پیشکسوت عرصه خلق عروسک و کارگردانی نمایش عروسکی اظهار نظر کرد.

عادل بزدوده ملقب به پدر عروسک‌ها و کارگردان و سازنده عروسک‌های زی زی گولو، شهرموش‌ها ۱ و ۲، خونه مادربزرگه، الو الو من جوجوام، گلنار و… در گفت‌وگو با ما گفت: «برای من خیلی جالب است که در طول سال‌ها تعداد زیادی عروسک ساخته شده و شرایط مختلفی برای عروسک‌ها ایجاد شده، ولی تا به حال چنین سر و صدایی برای یک عروسک به پا نشده بود در حالی که در مورد جناب خان شرایطی پیش آمده که مشکلات و حواشی زیادی را در پی داشته است.»

او ادامه داد: «در تمام سال‌های گذشته، در مورد تمام عروسک‌هایی که ساخته شده از مخمل تا بقیه هیچ‌وقت هیچ‌کس به مسائلی که برای این عروسک‌ها پیش آمده نپرداخته، اما جناب خان که یک عروسک کاملا خارجی است و هیچ ربطی به فرهنگ ما ندارد، به این صورت مسئله‌ساز می‌شود و مورد توجه قرار می‌گیرد، البته این توجه که به واسطه این مشکلات برای یک عروسک ایجاد شده، اتفاق خوبی است.»

این طراح و سازنده عروسک با تاکید بر اینکه من با نگاه حرفه‌ای به مسئله می‌پردازم، گفت: «همواره بالادست من به عنوان خالق چند عروسک که طراحی آنها کاملا از ذهن خودم تراوش شده و پس از آن ماکت و خود عروسک را ساخته‌ام، یک تهیه‌کننده وجود داشته که اثر هنری مرا خریده است، بنابراین تمام داشته‌های من در اختیار اوست و او صاحب اصلی این عروسک است، پس باید پی‌گیر شویم و ببینیم در رابطه با عروسک جناب خان که در مجموعه خندوانه حضور داشته چه شرایط حقوقی برقرار بوده است.»

او افزود: «اگر به عنوان مثال عروسک مخمل فقط به من تعلق داشته باشد و آن را به هیچ برنامه‌ای ندهم، کار بیهوده‌ای است. وقتی در یک برنامه یا سریال که یک تهیه‌کننده و یک کارگردان دارد و مرا به عنوان خالق، عروسک‌ساز و عروسک‌گردان به آن پروژه دعوت می‌کنند، حق من در آن پروژه معادل دستمزدی است که دریافت می‌کنم، بنابراین من کالایم را به طور کامل در اختیار آنها قرار می‌دهم.»

بزدوده تشریح کرد: «شرایط عروسک مثل شرایط یک تابلوی نقاشی است. پیکاسو الان نمی‌تواند بگوید تابلوی مرا پس بدهید زیرا تابلو را فروخته است. این تابلو به نام او شناخته می‌شود اما در اختیار کسی قرار دارد که تابلو را خریده است. زمانی که یک عروسک در اختیار یک پروژه قرار می‌گیرد باید مبنای کار این باشد که قراردادی بسته می‌شود که دارای بندهایی است و آن بندها به این نکته اشاره می‌کند که تمام اثر متعلق به تهیه‌کننده است. ممکن است در برخی قراردادها بگویند این اثر برای یک تعداد مشخصی از برنامه در اختیار پروژه قرار می‌گیرد و مالکیت اصلی به خالق اثر بازمی‌گردد.»

او ادامه داد: «در غیر این صورت به خودی خود کاری که دوستانمان در خندوانه انجام دادند و جناب خان را از برنامه بیرون کشیدند کار پسندیده‌ای نبود، زیرا تمام اجزای این برنامه با هم یک مجموعه را تشکیل داده‌اند، به هم متصل هستند و امتیازاتی را برای هم ایجاد کرده‌اند. در این میانه وقتی کسی پایش را کنار می‌کشد کاری درست و حرفه‌ای نیست. کار حرفه‌ای به گونه‌ای است که مسائل حقیقی و حقوقی بین خودشان تشریح و حل شود. علاوه بر این نباید برای مردمی که عروسک را دوست دارند ناراحتی و دلسردی ایجاد کنیم و از نشان دادن عروسک صرف نظر کنیم زیرا به هر حال عروسک اثرش را گذاشته است.»

این کارگردان کارهای عروسکی بیان کرد: «یک نکته حائز اهمیت این است که اگر برنامه رامبد جوان نبود، آیا جناب خان می‌توانست معرفی شود؟ قطعا این اتفاق نمی‌افتاد. چرا نباید مسائل را دوطرفه ببینیم؟ به همان اندازه که آقای سالارزهی برای خود حقی را قائل است، برنامه خندوانه هم حق دارد و این حق را باید بین خودشان حل و فصل کنند. در واقع بد نیست این مسائل رسانه‌ای شود، اما نباید برای کوبیدن و از بین بردن جناح مقابل از این مسئله استفاده شود. بیاییم راه حل منطقی برای مشکلی که پیش آمده پیدا کنیم.»

او تاکید کرد: «خالق اثر حق دارد از حقوق خودش محافظت کند اما در شرایطی که این حقوق مطابق با قرارداد او باشد.»

خالق عروسک‌های شهر موش‌ها در رابطه با پیشنهاد ۲ میلیاردی که به گفته عوامل خندوانه به سعید سالارزهی داده شده و او نپذیرفته است، گفت: «من در تمام این سال‌ها عروسک‌های متعدد و مطرحی همچون کاراکترهای خونه مادربزرگه و شهرموش‌ها را ساخته‌ام که بسیار شناخته شده‌تر و معروف‌تر و ماندگارتر از جناب خان هم بوده‌اند، اما هرگز چنین پیشنهادی نداشته‌ام. به نظر من این تنها یک بازارگرمی است و بعید می‌دانم دوستان خندوانه به خصوص رامبد جوان که بسیار برای من قابل احترام است، تمکین کند و سرش را در مقابل چنین مسئله‌ای خم کند، زیرا همان‌گونه که در تمام دنیا مرسوم است، تهیه‌کننده بلافاصله پس از مواجهه با چنین رفتار و واکنشی از سوی هر یک از عوامل یک مجموعه به راحتی می‌تواند فرد دیگری را جایگزین کند.»

او همچنین اظهار کرد: «بزرگواران دیگری هستند که می‌توانند خیلی پخته‌تر و جامع‌تر در خندوانه به عنوان خالق یک عروسک یا یک مجموعه عروسک حضور پررنگ‌تر و بهتری داشته باشند، اما این‌ها راه‌های گریز است؛ راه اصلی پیدا شدن اصل ماجرا است که چه باید کرد تا وضعیت به این صورت ادامه پیدا نکند.»

پدر عروسک‌ها در پایان و در پاسخ به این پرسش که آیا یک عروسک بدون صداپیشه‌اش می‌تواند به حیات خود ادامه دهد، گفت: «اگر هم چنین اتفاقی بیفتد، غلط است. یک عروسک با صدا و عروسک‌گردانش مجموعه‌ای هستند که به هر کجای دنیا برود باید با هم همراه باشند. هر کسی بخواهد در هر شرایطی آن عروسک را به صورت مجزا بیاورد و یک صدای دیگری روی آن بگذارد خبط است و یک کار کاملا غیرانسانی، غیرحرفه‌ای و غیراخلاقی انجام داده است. وقتی یک عروسک ساخته می‌شود و یک صدا روی آن می‌نشیند و یک یا چند نفر هم بازی دادن آن عروسک را بر عهده می‌گیرند، اینها در هم تنیده می‌شود و یک کاراکتر و تیپ معرفی می‌شود و باید تا آخر عمر از همین مجموعه استفاده شود. وقتی یک تغییری در این مجموعه ایجاد می‌شود کاری کاملا غیراخلاقی و غیرحرفه‌ای است.»