سفره صبحانه رنگارنگ تلویزیون

روزنامه صبا: این روزها تلویزیون تقریبا در همه شبکه‌ها یک برنامه صبحگاهی دارد. اتفاقی که چندسالی می‌شد از آن دور بودیم و بجز یکی‌دو برنامه محدود هیچ برنامه‌ای در غالب صبحگاهی روی آنتن نمی‌رفت. اما با بازگشت رشیدپور و گل کردن «حالا خورشید»، «فرمول یک» هم به کنداکتور شبکه یک اضافه شد و پس از آن شبکه دو و شبکه چهار دست به‌کار شدند و حالا تقریبا همه شبکه‌ها برنامه صبحگاهی دارند. در ادامه به این برنامه‌ها نگاهی تحلیلی داریم که می‌خوانید.

حالا خورشید

بازگشت رشید‌پور با برنامه «صفر صفر» برخلاف انتظاری که وجود داشت چندان پرقدرت نبود و نتوانست مانند سایر برنامه‌های تلویزیونی و اینترنتی او، مخاطب بسیاری را جذب کند اما برنامه صبحگاهی «حالا خورشید» که اکنون چند ماهی است از آنتن شبکه سه سیما به تهیه‌کنندگی و اجرای رضا رشید‌پور پخش می‌شود، حکایت دیگری دارد و توانسته او را به روزهای اوجش در تلویزیون برگرداند. برگ برنده رضا رشید‌پور در تمام این سال‌ها نگاه تیزبین و خلاقش است و او خوب توانسته پاشنه آشیل‌های هر حوزه‌ای را در برنامه صبحگاهی‌اش به‌چالش بکشد و از این طریق برنامه‌ای جریان‌ساز را به‌وقت خروس‌خوان روی آنتن ببرد.

«حالا خورشید» با این‌که مجله‌ای صبحگاهی با فضایی شاد و پر انرژی است اما رویکرد مثبت و قابل‌توجهی هم به آسیب‌های اجتماعی داشته و یکی از اهداف رسانه یعنی رساندن صدای مردم به گوش مسئولان را به درست‌ترین شکل ممکن به‌جا آورده است و از مصادیق آن را می‌توان به ورود این برنامه به مصائب زن فومنی و ایجاد مجالی برای ملاقات او با رییس جمهور اشاره کرد. فارغ از آن‌که رضا رشید‌پور و توانمندی‌اش در اجرا به همه ثابت شده و نیازی به گفتن نیست اما باید ارتباط او و پینگ‌پونگ‌های به‌موقع و استانداردش را با بازیگر این برنامه یعنی پرویز نشاط از دیگر نقاط‌قوت «حالا خورشید» دانست البته با این همه این برنامه ترکیبی و گفت‌وگو‌محور همواره با حاشیه‌‌هایی همراه بوده است اما نه آنقدر پررنگ که بتواند خدشه‌ای به تصویر آن در ذهن مخاطب تلویزیون ایجاد کند. به‌نظر می‌رسد اگر مدیران و حاشیه‌‌هایی که بعضا گریبان برنامه‌های رشید‌پور را می‌گیرد و آن‌ها را از روی آنتن پایین می‌کشد، دامن «حالا خورشید» را نگیرند، این برنامه بتواند از بهترین‌های سیما در صبحگاه باشد.

صبحی دیگر

«صبحی دیگر» از آن دسته برنامه‌‌هایی است که با نزدیک به هشت سال سابقه قابل‌قبول دیگر خودش را به مخاطب تلویزیون و مدیران سیما ثابت و مخاطب خودش را پیدا کرده است. یکی از نقاط قوت «صبحی دیگر» برنامه‌ای که سال‌هاست با اجرای دو مجری ثابت یعنی نیما کرمی و علی نیکزاد روی آنتن می‌رود، این است که راه نگه‌داشتن و جلوگیری از ریزش مخاطب را خوب بلد بوده و هست.

«صبحی دیگر» شاید نتوانسته در این سال‌ها چیزی بیش از سابق و اوایل برنامه‌اش به شاکله و استخوان‌بندی خود اضافه کند اما در همان حوزه‌ها و بخش‌‌هایی که از ابتدا مدنظر خود قرار داده است سال‌به‌سال پخته‌تر از قبل عمل کرده است. «صبحی دیگر» این روزها به‌لحاظ فرم تفاوت چندانی با سال‌های پیش خود ندارد و ظاهرا تمام تغییراتی که تیم برنامه در آن لحاظ کرده‌اند بخش محتوایی برنامه و سرفصل‌های آن را دربرمی‌گیرد. اما شاید بتوان روز‌های اوج این برنامه نسبتا قدیمی را به بازه زمانی سال‌های ۹۲،۹۳ نسبت داد که بیشتر در میان رسانه‌ها، مطبوعات و حتی مخاطبان بازخورد داشت. در شرایطی که برنامه‌ها کمتر از دو سال روی آنتن دوام می‌آورند و دوره برند شدن نام برنامه‌ها به‌سر رسیده «صبحی دیگر» می‌تواند با عملکرد درخشان‌تر نام خودش بین برنامه‌های برند تلویزیون بگنجاند چرا که سال‌هاست آنتن شبکه آموزش را به‌خود اختصاص داده است.

فرمول یک

شاید در ابتدا که خبر پخش یک برنامه صبحگاهی از شبکه یک سیما با عنوان «فرمول یک» منتشر شد، عده زیادی نقطه قوت این برنامه یا تنها دلیلشان برای تماشای آن را علی ضیاء می‌دانستند اما خیلی‌ها هم طبق معمول به این انتخاب یعنی حضور علی ضیاء در یک برنامه صبحگاهی خوشبین نبودند و «فرمول یک» را تکرار حکایت برنامه «ویتامین۳» و نزول رفته‌رفته آن تصور می‌کردند. اما با وجود همه این حرف و حدیث‌ها «فرمول یک» به آنتن رفت با این‌که قضاوت و تحلیل این برنامه می‌تواند دز گذر زمان شکل پخته‌تر و مستند‌تری را به‌خود بگیرد اما می‌توان در مورد این برنامه به نکاتی قابل‌توجه اشاره کرد.

«فرمول یک» فارغ از آن‌که یکی از مجریان چهره این چند سال اخیر تلویزیون را در قاب خود به‌نمایش گذاشته است در گفت‌وگو‌ها و انتخاب مهمان‌هایش هم توانسته روند خوب و قابل‌قبولی را سیر کند و مباحث و صحبت‌های خوبی را در آنتن تلویزیون بازگو کند؛ گفت‌وگو‌‌هایی که گاهی شکل متفاوتی به‌خود می‌گیرند، البته در این میان برخی از گفت‌وگو‌های «فرمول یک» حاشیه‌‌هایی را با خود به‌دنبال داشته که هجمه و سروصدای بسیاری را در شبکه‌های اجتماعی به‌راه انداخت و برای چندمین‌بار علی ضیاء را در معرض قضاوت‌ها قرار داده است. علی ضیاء و اتاق فکر برنامه «فرمول یک» برای آن‌که در رقابت میان برنامه‌های صبحگاهی بتوانند سری میان سر‌ها دربیاورند باید مسیر پیش‌روشان را مهندسی کنند تا مبادا به سرنوشت «ویتامین۳» و رکود آن دچار شوند. «فرمول یک» اگر می‌خواهد سرپا بماند به قابلیت‌های علی ضیاء «نیمروز» نیاز دارد نه علی ضیاء «ویتامین۳».

با صبح

شبکه دو، چند ماهی است که رویه خنثی خود را کنار گذاشته است و سعی می‌کند تا برنامه‌ها و سریال‌های بهتری را نسبت به گذشته پخش و جای‌خالی برخی برنامه‌ها را در کنداکتور خود پر کند. در این میان پخش یک برنامه صبحگاهی با عنوان «با صبح» با اجرای عبداله روا را می‌توان جزو این رویکرد شبکه دو حساب آورد، برنامه‌ای که همانند بسیاری از برنامه‌های معمول تلویزیون بیشترین زمان خود را به گپ‌وگفت با هنرمندان، ورزشکاران و... اختصاص داده است.

اما در شرایطی که رقابت تنگاتنگی میان برنامه‌های صبحگاهی وجود دارد و انگار مديران و سياستگذاران سيما توجه ويژه‌اي نسبت به اين مهم دارند كار برنامه‌سازان اين حوزه بسيار سخت است و برنامه «با صبح» كه در شبكه‌هاي مجاور خودش «فرمول يك» و «حالا خورشيد» را درحال پخش دارد كارش به‌مراتب سخت‌تر است. عبد‌اله روا جزو آن دسته از مجرياني است كه برخلاف اين‌كه همه حوزه‌ها را در اجرا تجربه كرده اما تا به‌حال در قالب يك برنامه صبحگاهي ديده نشده و بايد ديد آيا مي‌تواند از پس اين رقابت بربياید و باعث درخشش و قوت «با صبح» باشد يا نه.

طلوع

برنامه «طلوع» چند سال است که هر روز از شبکه چهار سیما صبح پخش می‌شود و مانند همه برنامه‌های این شبکه مخاطب خاص خودش را دارد.

«طلوع» در قالب یک مجله صبحگاهی است که افزایش علم و دانش در مخاطبان را رویکرد اصلی خود قرار داده است و پیرامون این موضوع مباحثی را مطرح می‌کند؛ این برنامه با اجرای شاهین شرافتی و بنفشه رافعی به‌خوبی توانسته خوراک مخاطب خاص تلویزیون را فراهم کند و درکنار طرح مسائل تخصصی، آرامش و نشاط صبحگاهی را برای مخاطب خود به ارمغان بیاورد.

سالي كه نكوست از بهارش پيداست

شايد بتوان برنامه‌هاي صبحگاهي و عملكرد آن‌ها را به‌مثابه ضرب‌المثل، سالي كه نكوست از بهارش پيداست،دانست.چراكه اين دست از برنامه‌هاي تلويزيون به‌واسطه مواجهه هر روزه با مخاطب، آن هم در اولين ساعات روز سبب شده تا جايگاه ويژه‌اي در رقم‌زدن حال‌و‌هواي يك روز مخاطب خود داشته باشند و شايد بتوان به‌نوعي آن را پيشاني برنامه‌هاي تلويزيوني و حتي روانشناسانه‌ترين آن‌ها دانست. باوجود آن‌كه در اين سال‌ها برنامه‌های بسياري در اين حوزه از آنتن تلويزيون پخش شده است ولي تنها تعدادي از آن‌ها توانسته‌اند براي هميشه در ذهن مخاطب بمانند و هنوز نامشان به‌عنوان خاطره‌سازهاي تلويزيون به‌زبان بيايد. در وهله اول شايد برگ برنده اين انگشت‌شمارهاي تلويزيون را بتوان توجه همه جانبه به موضوعات اجتماعي، سياسي، فرهنگي، سلامت و...

همچنين دوري‌كردن سازندگان آن‌ها از رويكرد و نگاه تك‌بعدي به اين مسائل دانست، آن هم در فرمي كه از خلاقيت‌هاي لازم برخوردار است و فرم و محتوا از نظر كيفيت با هم برابري مي‌كنند، اتفاقي كه شايد بتوان نمونه بارز و صد البته موفق آن را در برنامه «مردم ايران سلام» به‌خاطر آورد. اما يكي از مهم‌ترين پارامترهاي برنامه صبحگاهي مجري است؛ البته اهميت مجري در تمام برنامه‌هاي تلويزيوني غير‌قابل انكار است اما مي‌توان اين اهميت را در برنامه‌هاي صبحگاهي چندين برابر دانست. مجريان برنامه صبحگاهي در حكم اولين كساني هستند كه هر فردي در آغاز روز با آن‌ها مواجهه مي‌شود پس كوچك‌ترين حركت او مي‌تواند تاثيرگذار‌ترين حركت باشد. او بايد به‌خوبي مرزها را بشناسد و بداند، شوخ باشد اما لوده نه، جدي باشد اما اخمو نه و هزاران مرز ديگر را در اجراي خود و در انعكاس رفتارش رعايت كند.

مسئله‌اي كه متاسفانه در برخي از برنامه هاي صبحگاهي اصلا به آن توجه نمي‌شود. اما از آن‌جايي كه قالب برنامه‌هاي صبحگاهي گفت‌وگو‌محور هستند و مخاطب تلويزيون در تمام طول روز با برنامه‌هاي گفت‌وگومحور زيادي برخورد مي‌كند، سازندگان اين‌گونه از برنامه‌ها بايد بخش اعظمي از خلاقيت خود و اتاق فكرشان را متوجه فرم و محتوای گفت‌وگو‌هايشان كنند. ديگر دوره گپ‌و‌گفت هاي در اصطلاح صميمانه ميان مجري و مهمان آن هم با ميزانسن دو صندلي مقابل دوربين و پرسيدن سوال‌هاي تكراري به‌سر آمده و مخاطب طالب چيز ديگري بيش از اين است. در چنين بخشي شايد بتوان ايده كارنامه در برنامه «حالا خورشيد» يا برخي از گفت‌وگوهاي چالشي «فرمول يك» را نمونه تا حدي قابل‌قبول به‌حساب آورد. البته اين سوال را هم بايد از برنامه‌سازان و همين‌طور مديران تلويزيون پرسيد؛ كافي نيست اينقدر گفت‌وگو؟ مخاطب رسانه چقدر گفت‌وگو ببيند؟ بهتر نيست رويكرد‌ها تغيير جهت پيدا كنند؟

با اين همه، مدتي است كه در برنامه‌هاي صبحگاهي انعكاس و تحليل اخبار يا جريان‌هاي به‌راه افتاده در فضاي مجازي مرسوم شده است كه اين را مي‌توان حركت مثبتي به‌حساب آورد و اين رويكرد مثبت وقتي رنگ بيشتري به‌خود مي‌گيرد كه گره برخي از اين اخبار و اتفاقات در رسانه ملي باز مي‌شود.