نفرین گنجشک ها؛ بزرگ ترین قحطی تاریخ چین

مجله همشهری سرنخ - ندا بهجتیان: گاهی اوقات حذف بعضی از موجوداتی که به نظر ما مزاحم هستند، باعث به وجود آمدن مشکلات بزرگ تر بعدی می شود، درست مانند طرح از بین بردن پرندگان در چین که برای جلوگیری از قحطی طرح ریزی شد اما خودش بزرگ ترین قحطی تاریخ را به ارمغان آورد.

در سال ۱۹۵۸ حکومت چین راه حل بسیار عجیبی برای جلوگیری از قحطی ابداع کرد. آنها حساب کرده بودند که هر گنجشک در طول یک سال در حدود ۴.۵ کیلو غله و بذر می خورد، به این ترتیب می توان با کشتن گنجشک ها در هر سال میلیون ها تن گندم و برنج اضافی پس انداز کرد. دولت برنامه ماز بین بردن چهار آفت را به راه انداخت که طبق آن، پشه ها، مگس ها، موش ها و گنجشک ها باید از بین برده می شدند.

بدون دخالت دولت، مردم سه مورد اول را خودشان از بین می بردند و تنها گنجشک ها باقی می ماندند. در واقع هدف اصلی هم همان گنجشک ها بودند اما دولت خواست تا با به میان کشیدن سه مورد دیگر، مردم را از این موضوع عصبانی و ناراحت نکند. آنها که گمان می کردند با این کار از چین، یک بهشت بدون مزاحم می سازند ابتدا برای تشویق مردم به این کار، دولت به کسانی که بندی بلند از گنجشک های مرده را تحویل می دادند، جایزه نقدی می داد.

دولت با یک حساب ساده مردم را به راحتی راضی به این کار کرد. مسئولان دولتی می گفتند که با کشتن یک متر گنجشک می توان غذای کافی برای زندگی ۶۰ انسان را تامین کرد. این موضوع باعث شده بود تا مردم در کل روز به دنبال شکار پرندگان باشند. بسیاری از مردم حتی کار خود را برای چند روز تعطیل می کردند تا بتوانند با جمع آوری پرنده بیشتر، از جایزه دولتی بهتری برخوردار شوند. حتی در مدارس، ساعتی برای آموزش شلیک به پرندگان با تفنگ های ساچمه ای و تیر و کمان اختصاص داده شده بود.

اولین گروهی که از این ماجرا استقبال کردند، بچه ها بودند. آنها از صبح تا شب با تیر و کمان به دنبال شکار گنجشک ها بودند. بعد از آن مردم در تمام روز با وسایل مختلفی مانند طبل یا قاشق و بشقاب سروصدا ایجاد می کردند تا گنجشک ها نتوانند روی زمین بنشینند و آنقدر در هوا پرواز کنند تا دست آخر از گرسنگی بمیرند. لانه های آنها ویران شدند و تخم های شان شکسته و جوجه های شان کشته می شدند تا به طور کلی نسل شان منقرض شود.

به این ترتیب به غیر از گنجشک ها، بسیاری از پرندگان بومی منطقه نیز از بین رفته و به دست مردم کشته شدند. در آن زمان، دو روز متوالی از صبح تا شب طبل های بزرگی نواخته می شد. گنجشک ها که از این صدا می ترسیدند در آسمان بی هدف به این طرف و آن طرف پرواز می کردند تا این که تعداد بسیاری از آنها جان خود را از دست داده و به زمین می افتادند. مردم با بیل های بزرگ به خیابان ها رفته و اجساد پرندگان را جمع آوری می کردند. یکی از محققان مخالف این طرح که شاهد مرگ پرندگان بود گفت: «اگر این پرندگان کالبدشکافی می شدند مشخص می شد که بیشتر آنها بر اثر خستگی از پرواز و ترس ناگهانی جان خود را از دست داده اند.»

طبق گزارش گاردین به طور کلی در این مدت، جسد یک میلیارد گنجشک و یک و نیم میلیون موش از سطح کشور جمع آوری شد.

شروع قحطی

در سال ۱۹۵۸ جمعیت گنجشک ها به طرز چشمگیری کاهش یافت اما به همان میزان برداشت برنج سال بعد در کشور هم به شدت کم شد. در سال ۱۹۶۰ با کم شدن برداشت برنج، دولت متوجه شد که حشرات موذی و به خصوص ملخ ها که قبلا توسط گنجشک ها و پرندگان خورده می شدند به شدت افزایش یافته و حالا آنها بلای جان شان شده اند.

محققان، بررسی در این باره را آغاز کردند. آنها با کالبدشکافی تعداد زیادی از پرندگان متوجه شدند که ۷۵ درصد غذای این موجودات حشرات بوده است نه محصولات و دانه های کشاورزی.

در این زمان دولت اطلاعیه ای صادر کرد که طبق آن دیگر هیچ کس حق کشتن گنجشک ها را نداشت و به جای آن، ساس ها به سه مورد اول اضافه شدند اما دیگر خیلی دیر شده بود.

دیگر پرنده ای برای مقابله با حشرات وجود نداشت. دسته های بسیار بزرگ ملخ ها به مزارع حمله می کردند و خسارت های جبران ناپذیری به محصولات وارد می کردند. از بین رفتن مزارع و محصولات، باعث قحطی بزرگ چین و مرگ ۴۵ میلین نفر از مردم شد و همین امر باعث شد تا خرافات زیادی در سراسر چین منتشر شود. خیلی از مردم معتقد بودند که این قحطی و مرگ و میر بر اثر نفرین پرنده ها بوده است.

مردم دیگر غذایی برای خوردن نداشتند. آنها برای فرار از گرسنگی، برگ و حتی پوسته درختان را می خوردند. بسیاری از افراد به خوردن دانه های نارس کتان روی آوردند که بر اثر آن به طرز وحشتناکی جان خود را از دست دادند.

در نوزدهم ژوئن ۱۹۹۸ اطلاعیه دیگری هم صادر شد که سوسک ها هم در ردیف حیواناتی قرار گرفتند که باید از بین می رفتند اما اینها فقط راه هایی بودند تا جلوی عصبانیت مردم را بگیرند.

واردات گنجشک از روسیه

تلاش دولت بی فایده بود. عده زیادی از مردم جان خود را از دست داده بودند و بسیاری از آنها هم به خاطر قحطی و هم به خاطر از دست دادن عزیزان شان عصبانی بودند. به همین خاطر بود که دولت تصمیم جدیدی گرفت. آنها که به اهمیت وجود گنجشک ها و پرندگان پی برده بودند، ۲۰۰ هزار گنجشک و گونه های مختلف پرندگان را از روسیه به چین وارد کردند. هم اکنون جمعیت گنجشک ها در چین بسیار زیاد است و مردم دیگر به جای شکار آنها با دست خود برای پرندگان در مزارع و کنار خانه های خود لانه درست می کنند.