جادوي پارچه ها

طرح و الگو

امروزه طرح‌هاي چاپ شده روي پارچه با تنوع بسيار وسيع و مطابق با طرح‌هاي سنتي در دسترس است. طرح‌هاي بزرگ و پررنگ معمولا براي جذابيت و زيبايي بيشتر، به صورت تكي به كار مي‌رود و به‌ندرت از اين نوع طرح‌ها به‌صورت مكرر در يك دكوراسيون استفاده مي‌شود.

اگر بدون فكر به‌ انتخاب يكي از توليدات نساجي بپردازيد و از آن در دكوراسيون خانه استفاده كنيد، نتيجه ممكن است كاملا ناهمخوان با شما باشد. از طرف ديگر اگر تنها از يك طرح پارچه در همه قسمت‌هاي خانه خود استفاده كنيد، دكوراسيوني كسل كننده خواهيد داشت. پس راز موفقيت در استفاده از پارچه‌ها در دكوراسيون داخلي هماهنگ‌سازي طرح‌هاي متنوع و بازي با رنگ‌هاي پارچه‌ها است.

ماهيت و مفهوم طرح و الگو روي پارچه، تعريف يك نگاره يا شكلي است كه به‌صورت منظم روي سطح پارچه تكرار شده‌ باشد. مقياس نگاره طرح‌هاي روي پارچه و ميزان تضاد رنگ‌هاي آن تعيين مي‌كند كه طرح با چه وضوحي از فواصل مختلف ديده خواهد شد. پس طرح‌هاي بزرگ با كنتراست (تضاد) رنگي بالا سبب مي‌شود تا آن طرح و نگاره پررنگ و چشم‌گير ظاهر شود. برعكس هرچه مقياس نگاره‌ها كوچك‌تر و تضاد رنگي آنها ملايم‌تر و خفيف‌تر باشد، طرح روي پارچه ديرتر ديده مي‌شود و داراي جلوه‌اي ملايم و آرام‌تر است. طرح روي پارچه‌ها دو نوع است: طرح‌هاي بافته شده و طرح‌هاي چاپ شده.

طرح‌هاي بافته شده

زماني‌كه هنگام بافت پارچه در قسمت‌هاي تعيين شده و با پيكربندي مشخص از تار و پود‌هايي با رنگ‌هاي مختلف استفاده شود، پارچه طرح‌دار شده و اين نوع طرح، بافته‌شده ناميده مي‌شود. طرح اين نوع پارچه‌ها اغلب طرح‌هاي راه‌راه يا اشكال هندسي هستند. اين نوع پارچه‌ها براي استفاده در روكش مبل‌ها و پرده‌هاي سنگين گزينه بسيار مناسبي هستند.

پارچه‌هايي با طرح‌هاي بافته شده نسبت به پارچه‌هايي با طرح‌هاي چاپي داراي جلوه‌اي آرام‌ترند؛ همچنين طرح‌هاي بافته شده هم از رو و هم از پشت پارچه ديده مي‌شوند، اما طرح‌هاي چاپي تنها در قسمت روي پارچه نمود دارند. بافت و طرح‌دار كردن پارچه هنگام بافت به‌صورت دستي بسيار دشوار و زمان‌بر است. در نتيجه پارچه‌‌هاي بافت‌دار دست‌دوز با ارزش و گران‌قيمت هستند؛ زيرا به نوعي صنايع دستي محسوب مي‌شود.

وضوح و شفافيت طرح‌هاي بافته شده بستگي به نوع بافت و ويژگي‌هاي الياف پارچه دارد (مثلا ضخامت الياف استفاده شده). براي درك بهتر مي‌توانيد طرح‌هاي بافته شده در يك پارچه پنبه‌اي و يك پارچه پشمي را با هم مقايسه كنيد.

طرح‌هاي چاپي

امروزه اغلب پارچه‌ها داراي الگو‌هاي چاپي هستند. اين پارچه‌ها يا منقوش به طرح‌هاي انتزاعي هستند يا با نگاره‌هاي گل‌دار و زيبا دكوراسيون مي‌شوند. هرچه طرح‌ها بزرگ‌تر و پررنگ‌تر باشد بيشتر نظرها را به خود جلب مي‌كنند. الگوهاي گل‌دار و هندسي براي اين نوع پارچه‌ها مي‌توانند بهترين جلوه را روي پارچه‌هايي با متراژ زياد نشان دهند. مانند ملحفه‌هاي تشك تخت يا پرده‌ها. الگوهاي كوچك روي سطحي با وسعت زياد گم مي‌شوند زيرا از فاصله زياد توسط چشم ديده نمي‌شوند. بهترين جا براي استفاده از اين نوع الگوها براي عناصر و وسايل كوچكتر است. هم‌چنين فراموش نكنيد؛ زماني‌كه پارچه‌ها چين مي‌خورند يا تا مي‌شوند، جلوه طرح‌هاي آنها تغيير مي‌كند بنابراين اطمينان حاصل كنيد كه در اين موارد پارچه‌ها به خوبي در دكوراسيون شما جلوه كنند.

انتخاب صحيح يك پارچه زماني است كه شما با ذهنيتي باز، جلوه آن پارچه را در موقيعت مكاني خود در دكوراسيون تصور و پيش‌بيني كنيد. براي مثال نگاره‌هاي قوي كه از فاصله زياد نيز به صورت واضح و شفاف قابل خوانده شدن هستند را بايد به صورت متقارن روي سطوح منظم سازماندهي كرد. برخي از الگوها و طرح‌ها براي جلوه بهتر بايد به صورت صاف و كشيده و برخي ديگر به صورت دراپه و روي هم تا شده استفاده شود. برخي مواقع نيز براي اينكه پارچه‌اي طرح‌دار در قسمتي از دكوراسيون برجسته‌تر جلوه كند، بايد در كنار آن، پارچه‌اي ساده يا با طرحي كم رنگ قرار داده شود.

انواع پارچه‌هاي چاپي

براي اينكه طرح‌هاي چاپي روي پارچه زيباتر و جزئياتش واضح‌تر جلوه كند، بهتر است پارچه زمينه، بافتي نرم و يكدست‌تر داشته باشد. روش‌هاي چاپ روي پارچه‌ها بسيار متنوع هستند. پارچه‌هاي چاپي با توجه به نحوه چاپ كردن نقوش روي آنها به انواع مختلف تقسيم مي‌شوند.

چاپ طرح روي اغلب پارچه‌ها امروزه به صورت ماشيني و صنعتي انجام مي‌شود؛ اما هنوز هم استفاده از چاپ دستي در برخي مواقع رايج است كه طرفداران زيادي دارد.

چاپ طرح روي پارچه‌ها از طريق ديگري به‌طور صنعتي و طي يك فرايند خاص به نام چاپ صفحه‌اي انجام مي‌شود كه اين نوع چاپ از هنر استنسيل در شرق كه روي پارچه‌هايي از قبيل ابريشم انجام مي‌شد الهام گرفته است. البته چاپ صفحه‌اي به صورت دستي را مي‌توان مانند روش ماشيني انجام داد. براي اين‌كار بايد بلوك‌هايي را كه طرح مورد نظر روي آنها منقوش شده است، آغشته به رنگ پارچه كرده و روي پارچه بفشاريم تا طرح روي پارچه منتقل شود. پس از اينكه رنگ روي پارچه خشك شد مي‌توان قسمت بعدي را روي پارچه چاپ كرد. اين كار شباهت زيادي به چاپ‌هاي دستي ديگر روي پارچه دارد.

پارچه‌هاي داراي بافت‌، عمق و بافتي دارند كه هرگز با پارچه‌هايي با طرح‌هاي چاپ شده قابل مقايسه نيستند. در اين نوع پارچه‌ها رنگ‌هاي مختلف در تار و پود پارچه هنگام بافت در هم تنيده مي‌شوند تا نتيجه كار پارچه‌اي با طرح‌هاي زيبا حاصل شود. ثبات طرح اين نوع پارچه‌ها بسيار زياد است و براي روكش مبلمان بهترين گزينه محسوب مي‌شوند.

تنوع جذاب و محسوس طرح و بافت سطح در اين تصوير روي پارچه‌هاي پنبه‌اي و كتاني به نمايش گذاشته شده است.

اين عكس تصويري از دكوراسيون تخت‌خوابي است كه در آن از پارچه‌هاي مختلف و هماهنگ كنار هم استفاده شده است.

در اين تصوير نمونه‌هايي از تعدادي پارچه كه به‌صورت چاپي طرح‌دار شده‌اند در سبك‌ها و رنگ‌هاي مختلف ديده مي‌شوند. در بسياري از اين نمونه‌ها عمق و غنايي در پارچه‌هاي داراي طرح‌هاي بافته شده ديده مي‌شود.