در شرق اصفهان چه می‌گذرد؟
روزنامه شرق؛ با عبدالحسین میرمیران‌ورزنه، حقوق‌دان و عضو هیئت‌مدیره نظام صنفی کشاورزان شهرستان اصفهان درباره ماجرای آب و وضعیت فعلی کشاورزان شرق اصفهان گفت‌وگو کرده است.
روزنامه شرق؛ با عبدالحسین میرمیران‌ورزنه، حقوق‌دان و عضو هیئت‌مدیره نظام صنفی کشاورزان شهرستان اصفهان درباره ماجرای آب و وضعیت فعلی کشاورزان شرق اصفهان گفت‌وگو کرده است.
بخشی از گفتگو با وی را در ادامه می خوانید:
رودخانه سال‌هاست خشک شده؛ اما علت اینکه امسال ما شاهد افزایش اعتراضات کشاورزان شرق اصفهان بودیم، چیست؟
سال آبی از اول مهر شروع میشود تا مهر سال بعد. در سال آبی ۹۶-۹۷، بارندگی خیلی کم بود. به طور طبیعی باید این موقع هزارو ۳۰۰ تا هزارو ۴۰۰ میلی‌متر بارندگی در کوهرنگ می‌داشتیم؛ اما به ۶۰۰ میلی‌متر نرسیده است؛ یعنی ۴۰ تا ۵۰ درصد عقب هستیم. در این سال آبی کشاورزان باید سهم آب پاییزه خود را دریافت می‌کردند تا کشت انجام دهند و دو ماه دیگر به برداشت برسند؛ اما این آب نبود تا در اختیار کشاورز قرار گیرد. امسال هم چون بارندگی کم شده، نگرانی از این وجود دارد که سال آینده هم آبی نباشد. از این نظر است که کشاورزان به شدت نگران‌اند؛ چون دو سال پیاپی بدون آب و کشت و کار آنها را دچار بحران می‌کند.
یعنی سال‌های قبل این سهم داده می‌شد؟
در سه یا چهار سال گذشته حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد حقابه کشاورز پرداخت می‌شد؛ اما امسال این میزان به صفر رسید. سال آینده هم اگر دولت نتواند ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب پشت سد نگه دارد، این نگرانی تشدید میشود.
آیا بررسی شده که چه تعداد کشاورز و خانوار درگیر مسئله آب در اصفهان هستند و آیا ماجرا فقط بحران معیشت خود کشاورزان است یا مسائل دیگری هم در پی دارد؟
حدود ۳۰۰ هزار نفر جمعیت کشاورزان شرق اصفهان مستقیم و غیرمستقیم به علت وضعیت آب دچار بحران شده‌اند. اما ماجرا فقط به کشاورزی و کشاورزان محدود نیست. الان محیط زیست اصفهان و پیشروی کویر و نشست زمین در خطر است. کشاورزان درواقع نخستین قشری هستند که در تیررس آسیب بحران بی‌آبی قرار گرفته‌اند. بحران کم‌آبی چیزی نیست که دفعتا ایجاد شده باشد. برداشت‌های بی‌رویه در بالادست و پایین‌دست سد باعث این بحران شده است. این بحران ایستا نیست. الان به غرب اصفهان هم کشیده شده است. حتی در بخش بالادست لنجانات هم مشکل آب وجود دارد.
بحثی وجود دارد مبنی بر اینکه کشت محصولات آب‌بر مانند برنج یا هندوانه در سال‌های گذشته یکی از عوامل بحران امروز است.
این مسئله موضوع اشتباهی است که مطرح می‌کنند. شاید زمانی آمار می‌دادند که سطح زیر کشت برنج در اصفهان به ۳۰ هزار هکتار رسیده بود اما الان زیر چهار تا پنج هزار هکتار است که آن هم در بالادست لنجانات است و در آن شرایط و اراضی اقلیمی بهترین کشت همان برنج است چون اراضی کوچک است و آبی که مصرف میشود دومرتبه به علت خاصیت طبیعی رودخانه به رودخانه بازمی‌گردد.
یعنی ما در شرق اصفهان این بحث برنج‌کاری را اصلا نداریم.
این فقط یک دستاویز است. یک اصفهان‌ستیزی در اصفهان شکل گرفته و کسی به فکر نیست. بهترین کار برای خراب‌کردن اصفهان نابودکردن زاینده‌رود بود.
به نظر شما مشکل خشک‌سالی زاینده‌رود تا چه اندازه به بحث کاهش بارش مربوط است و تا چه اندازه مدیریت اشتباه حوضه آبی؟
من مستند و با عدد و رقم با شما صحبت می‌کنم. در سال آبی گذشته، ما هزارو ۳۵۰ میلی‌متر بارندگی در سرچشمه‌های کوهرنگ داشته‌ایم و سال قبل هزارو ۶۰۰ میلی‌متر و سال قبل‌تر هزارو ۲۵۰ میلی‌متر. متوسط آمار بارش ۴۰ سال گذشته در کوهرنگ هم هزارو ۲۰۰ تا هزارو ۴۰۰ میلی‌متر بوده است. حالا خودتان ببینید که بارش در بحران فعلی تأثیر داشته یا نداشته است؟ اینها دیگر عدد و رقم است. قابل‌توجیه‌کردن نیست. اتفاقی که افتاده این است که دولت حدود حداقل ۹۰۰ میلیون مترمکعب تعهدات در حوضه زاینده‌رود دارد. تأمین آب شرب و صنعت با دولت است. آبی که برخی مناطق فروخته است هم جزء تعهدات دولت است. اما نتوانسته این میزان آب تولید کند و در اختیار مصرف‌کننده قرار دهد. نزدیک ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب فروخته اما نمی‌تواند تأمینش کند. شهر اصفهان و شهرستان‌های اطرافش حدود ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب نیاز دارد. صنایع حدود صد میلیون مترمکعب. صد میلیون مترمکعب آب به یزد می‌رود. البته می‌گویند آن را کم کرده‌ایم و به ۶۰ تا ۵۰ میلیون مترمکعب رسانده‌ایم. اینها همه تعهداتی است که دولت برای خودش ایجاد کرده و حدود هزارو ۴۰۰ تا هزارو ۵۰۰ میلیون مترمکعب در سال میشود. این تعهدات به مرور زمان ایجاد شده است. طبق قوانین و مصوبات آب طبیعی زاینده‌رود و تونل اول کوهرنگ متعلق به کشاورز حقابه‌دار است. متوسط آورد سالانه رودخانه حدود ۸۵۰ میلیون مترمکعب بوده است. ۳۰۰ میلیون مترمکعب آورد تونل اول کوهرنگ بوده است. یعنی حدود هزارو ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب حقابه‌دار قدیمی زاینده‌رود است. آب‌هایی که دولت آورده. تونل دوم کوهرنگ و چشمه کوهرنگ و خدنگستان ۳۸۰ میلیون مترمکعب ظرفیت اسمی‌اش است که هیچ‌وقت تأمین نمی‌شود. هيچ‌چيز آب چشمه لنگان و خدنگستان به پشت سد زاینده‌رود نمی‌رسد. همین الان که ما با هم صحبت می‌کنیم آمار رسمی به ما می‌دهند که در بالادست زاینده‌رود، حداقل هفت تا هشت مترمکعب در ثانیه آب برداشت میشود. درحالی که الان فصلی است که درخت آب چندانی لازم ندارد.
پس الان سهم حقابه‌دار شرق اصفهان کجا مصرف میشود؟
در شرب مصرف میشود. در خود چهارمحال بیش از ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب برداشت میشود. رودخانه زاینده‌رود به خاطر خاصیت طبیعی‌اش هر قطره آبی که در بالادست فرود آید و حرکت کند، دوونیم بار خودش را در طول حوضه نشان می‌دهد. برداشتن مثلا ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب در بالادست به منزله نابودشدن یک‌ونیم‌میلیارد آب است که از حوضه گرفته میشود.
الان وضعیت معیشت کشاورزان چگونه است؟ آیا امکانات جایگزینی برای معیشت دارند؟ آیا باید زودتر پیش‌بینی اشتغال‌های جایگزین می‌شده؟
اصلا راجع به شغل جایگزین نباید فکر کرد. حقابه زاینده‌رود نه تنها درآمد کشاورز است، نه تنها شغل اوست، بلکه همه دارایی اوست. آن زندگی و ملک و زمین او سرمایه اوست. بنابراین سرمایه کشاورز نابود شده. نه‌تنها شغلی ندارد بلکه سرمایه او هم بی‌ارزش شده؛ اگر کسی بخواهد جبران کند باید اراضی کشاورزان را قیمت کند که قبلا چه قیمتی داشته و الان چه قیمتی دارد. اگر توانست آن را پرداخت کند بحث جبران صحیح است.
پس مشکل آب از زمانی ایجاد شد که دولتی شد.
بله دقیقا. پاییز ۹۵ با تلاش صنف کشاورزان قراردادی بسته شد و صنف کشاورزی اصفهان مدیر طرح رودخانه زاینده‌رود شد و تقریبا جانشین آب منطقه‌ای و وزارت نیرو برای اداره آب در مسیر شد، اما خب این کار هزینه داشت و هزینه آن هم کامل تأمین نشد، اما کارهای خوبی در این یک‌سال‌ونیم انجام شده و ساماندهی رودخانه کمی جلو رفته و امیدواریم با جدیت جلو برود. یکی از راه‌های دیگر برای جلوگیری از بدترشدن وضعیت این است که از بارگذاری جدید در بالادست جلوگیری شود. همین الان از حوضه ورشکسته آب‌ریز زاینده‌رود طرحی به نام بین - بروجرد در حال اجراست که قرار است آب به سمت حوضه پرآب کارون برده شود که یک کار عجیب و غیرکارشناسی است.
پیش‌بینی شما از وضعیت اعتراض کشاورزان شرق اصفهان چیست؟
از سر استیصال اعتراض می‌کنند. دنبال گمشده خودشان می‌گردند. کسی باید به آنها پاسخ‌گو باشد. از همه مسیرهای قانونی هم رفته است. صنف تشکیل داده‌اند. صنف همه مسیرهای قانونی را رفته، اما پاسخی نگرفته است.
طرح‌های انتقال آب تا چه حد می‌تواند بحران زاینده‌رود را حل کند؟ گویا مخالفانی هم دارد.
تونل اول کوهرنگ که دهه ۳۰ ساخته شده، حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب آورد اسمی دارد. تونل دوم کوهرنگ که دهه ۶۰ ایجاد شد حدود ۲۵۰میلیون مترمکعب آورد اسمی دارد و چشمه لنگان و خدنگستان هم ۱۳۰میلیون مترمکعب آورد، اسمی دارند که سرجمع آنها حدود ۷۰۰ میلیون مترمکعب میشود. تونل سوم کوهرنگ اما الان سال‌هاست که به‌خاطر برخی اعتراض‌ها رها شده است و از آن استفاده نمی‌شود. تونل ساخته شده، اما سد آن زمین مانده است. آورد اسمی آن را ۲۵۰ میلیون مترمکعب در سال اعلام کرده بودند. طرح تونل انتقال آبی به نام بهشت‌آباد را داشتیم که آورد اسمی آن هم حدود هزارو صدمیلیون مترمکعب اعلام شده بود؛ اما به‌تدریج کم کردند و به ۵۷۰ میلیون مترمکعب رسیده. قرار است از حوضه دز و کارون آب منتقل کند. آن آبی که الان به حوضه زاینده‌رود منتقل میشود سرجمع ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون مترمکعب در سال است. این دو طرح جدید هم اگر اجرائی شود سرجمع شاید ۸۰۰ میلیون مترمکعب آب اضافه کند. هرکدام از این ۸۰۰ میلیون مترمکعب‌ها حدود سه درصد از آورد حوضه کارون و دز است، یعنی این هم اعتراض و مخالفت صرفا برای شش تا هفت درصد! درحالی که متوجه نیستند که مسئله زاینده‌رود یک مسئله ملی است و فقط به استان اصفهان ربط ندارد.
نظر کاربران
واقعا چنددرص
د کشاورز بیکار داریم حدود ۴۵درصد شغل کاذب کشاورزی دارن که میدان های تره بار درشهرستان ها واستان ها بیانگر تعهد کشاورزوکشاورزان است........؟ا
این همه آب که توسط تونل ها وارد اصفهان میشود چی فکری به مردم محلی وزمین هایی که در اثر این انتقال از بین رفت وهزاران خانواده نابود شد تا اصفهان اباد شود
پس شاه در پنجاه سال پیش با طرح طوبی و بیابان زدایی فکر الان را میکرد لعنت بر خائنین و ابلهان ونادانان
وقتی یزدیهاگفتن به اصفهانیاافغانیاروبریزین بیرون باعث بیکارین گوش نکردالان میکش