چهار فیلم برتر آلفرد هیچکاک
استاد سینمای وحشت که از پلیس می‌ترسید
دو روز پیش تولد آلفرد هیچکاک بود؛ کسی که در طول شش دهه فعالیتش بیش از ۵۰ فیلم ساخت و به او لقب «استاد تعلیق» دادند.
وبسایت فیلم نت نیوز - یاسین محمدی: دو روز پیش تولد آلفرد هیچکاک است؛ کسی که در طول شش دهه فعالیتش بیش از ۵۰ فیلم ساخت و به او لقب «استاد تعلیق» دادند.
هیچکاک در واپسین سال قرن نوزدهم در حومه‌ی شرقی لندن به دنیا آمد. پدرش مثل پدربزرگش میوه‌فروشی داشت. شاید نخستین باری که با مفهوم ترس آشنا شد در پنج‌سالگی بود، وقتی پدرش او را با یادداشتی به اداره‌ی پلیس فرستاد و افسری یادداشت را خواند و آلفرد را برای دقایقی در یک سلول زندانی کرد و به او گفت: «این کاری است که ما با پسرهای بد می‌کنیم.» و ترس از پلیس هیچ‌گاه از روان هیچکاک پاک نشد؛ او حتی از ترس جریمه شدن از سوی پلیس، رانندگی هم نمی‌کرد. در ۱۱سالگی حضور در یک مدرسه‌ی سخت‌گیر مذهبی که روش تربیتش مبتنی بر تنبیه بدنی بود، حس ترس را در او گسترش داد.
در ۱۴سالگی تصمیم گرفت مهندس شود، اما یک سال بعد، مرگ ناگهانی پدر، او را واداشت روزها در یک شرکت تلگراف کار کند و شب‌ها درس بخواند، اما دیگر نه در زمینه‌ی مهندسی، بلکه درس‌های تاریخ هنر، نقاشی، اقتصاد و علوم سیاسی.
هیچکاک که با پایان جنگ جهانی اول، پا به ۲۰ سالگی می‌گذاشت، در نشریه‌ی داخلی همان شرکت تلگراف مشغول به‌کار شد و کمی بعد به بخش آگهی‌ها رفت. در همین سال‌ها بود که او با سینمای امریکا، چاپلین، گریفیث، باستر کیتون و فریتز لانگ آشنا شد.
وقتی کمپانی پارامونت پیکچرز استودیویش را در لندن افتتاح کرد، هیچکاک طرح‌هایی برای صفحات عنوان فیلم‌های صامت طراحی کرد و برای استودیو فرستاد. طرح‌هایش موردتوجه قرار گرفت و به‌عنوان طراح صفحات عنوان استخدام شد و حداقل برای ۱۸ فیلم صامت صفحات عنوان طراحی کرد. پارامونت از لندن رفت و مایکل بالکن در همان محل استودیوی فیلم‌سازی‌اش را تأسیس کرد و هیچکاک در فضای جدید کم‌کم فعالیتش را به طراحی صحنه، فیلمنامه‌نویسی و تهیه‌کنندگی گسترش داد.
بالکن در سال ۱۹۲۵ از هیچکاک خواست فیلم «باغ تفرج» را کارگردانی کند. فیلم در گیشه شکست خورد، اما بالکن به کار هیچکاک ایمان داشت و به او کارگردانی دومین فیلمش «عقاب کوهستان» (۱۹۲۶) را در مونیخ آلمان پیشنهاد کرد که در امریکا هم به‌روی پرده رفت، اما توفیقی به‌دست نیاورد.
اما با کارگردانی فیلم سومش «مستأجر: داستان لندن مه‌آلود» (۱۹۲۷) که یک فیلم مهیج بود و متأثر از سبک اکسپرسیونیسم آلمانی، بخت با او همراه شد؛ فیلم درباره‌ی شکار یک قاتل زنجیره‌ای بود که شنلی سیاه می‌پوشید و روزهای سه‌شنبه زنان بلوند را در لندن می‌کشت. فیلم با تحسین منتقدان و استقبال تماشاگران بریتانیایی مواجه شد.
هیچکاک در سه سال بعد شش فیلم صامت دیگر ساخت تا دهمین فیلمش «باج‌گیری» (۱۹۲۹) بدل به نخستین فیلم ناطق سینمای بریتانیا شود. او در سال ۱۹۳۳ بار دیگر با مایکل بالکن همکاری کرد و فیلم «مردی که زیاد می‌دانست» (۱۹۳۴) را برای کمپانی جدید او ساخت. فیلم بعدی‌اش «۳۹ پله» (۱۹۳۵) شهرت او را از مرزهای بریتانیا فراتر برد تا در امریکا هم بدل به چهره‌ای شناخته‌شده شود.
آلفرد هیچکاک و جنت لی در پشت صحنه فیلم «روانی»
هیچکاک بعد از ساختن چند فیلم دیگر به هالیوود رفت و با دیوید او سلزنیک قراردادی هفت‌ساله بست.
«ربه‌کا» (۱۹۴۰) نخستین فیلم آمریکایی هیچکاک بود که در استودیوی سلزنیک ساخته شد. فیلم در ۱۱ رشته نامزد اسکار شد و جوایز بهترین فیلم و بهترین فیلم‌برداری سیاه‌وسفید را به‌دست آورد و نخستین نامزدی از پنج نامزدی هیچکاک را در برای اسکار کارگردانی در طول ۲۰ سال رقم زد؛ جایزه‌ای که هیچ‌گاه به او نرسید تا اسکار در سال ۱۹۶۸ به او جایزه‌ای افتخاری بدهد.
پیش از این درباره‌ی فیلم «سرگیجه» (۱۹۵۸) در میان آثار جیمز استوارت سخن گفتیم. حالا چهار فیلم برتر دیگر این استاد مسلم سینما را مرور می‌کنیم با این توضیح که علاوه بر «سرگیجه» و فیلم‌های زیر، فیلم «ام را به نشانه مرگ بگیر» (۱۹۵۴) نیز با رتبه‌ی ۱۵۵ در فهرست ۲۵۰ فیلم برتر تاریخ سینما تا به امروز قرار دارد.
آلفرد هیچکاک و گریس کلی در پشت صحنه فیلم «ام را به نشانه مرگ بگیر»
۴. ربه‌کا (Rebecca) (۱۹۴۰)
این درام رازآلود و عاشقانه، نخستین فیلم امریکایی هیچکاک است که با تهیه‌کنندگی سلزنیک ساخته شد و امروز در رتبه‌ی ۱۷۳ برترین فیلم‌های تاریخ سینما تا به امروز قرار دارد. فیلم بر اساس رمانی به همین نام اثر دافنه دوموریه اقتباس شد و از حضور لارنس الیویور و جوان فونتین در نقش‌های اصلی سود جست. شخصیت عنوان فیلم همسر اول «ماکسیم» (با بازی الیویر) پیش از شروع وقایع داستان مرده است و در فیلم دیده نمی‌شود و خاطرات اوست که در زندگی «ماکسیم» و همسر جدیدش (فونتین) و حتی مستخدم خانه جریان دارد. فیلم در ۱۱ رشته نامزد اسکار شد، ازجمله بهترین فیلم، کارگردانی، فیلمنامه، بازیگر نقش اصلی مرد (الیویر)، بازیگر نقش اصلی زن (فونتین) و بهترین بازیگر مکمل زن (جودیت اندرسون). هیچکاک نخستین نامزدی‌اش در اسکار را به جان فورد و فیلم ماندگار «خوشه‌های خشم» باخت.
۳. پنجره‌ی عقبی (Rear Window) (۱۹۵۴)
چهل‌وچهارمین فیلم برتر تاریخ سینما یک فیلم رازآلود و مهیج است. که در آن «جف» عکاس خبری که پایش شکسته (با بازی جیمز استوارت) و گرفتار ویلچیر شده با دوربینش همسایه‌ها را دید می‌زند که متقاعد می‌شود یکی از آن‌ها مرتکب جنایت شده است. فیلم در جشنواره‌ی ونیز به‌روی پرده رفت. جوایز جشنواره بین فیلم‌های کاستلانی، فلینی، کازان، میزوگوچی و کوروساوا تقسیم شد تا هیچکاک دست‌خالی بازگردد. هیچکاک که پس از «ربه‌کا» دو سال پیاپی برای کارگردانی فیلم‌های «قایق نجات» (۱۹۴۴) و «طلسم‌شده» (۱۹۴۵) دو نامزدی دیگر را در اسکار به‌دست آورده و آن‌ها را به‌ترتیب به لئو مک‌کری و بیلی وایلدر واگذار کرده بود، پس از ۹ سال با «پنجره‌ی عقبی»برای چهارمین بار نامزد اسکار کارگردانی شد، اما در لس‌آنجلس هم مثل ونیز، الیا کازان با شاهکارش «در بارانداز» دست بالاتری داشت.
۲. شمال از شمال‌غرب (North by Northwest) (۱۹۵۹)
این فیلم ماجراجویانه، رازآلود و مهیج هیچکاک هم در رتبه‌ی ۷۴ برترین فیلم‌های تاریخ سینما تا به امروز قرار دارد. در این فیلم کری گرانت در نقش «راجر تورنیل» بازی می‌کند مردی که توسط گروهی از جاسوس‌های خارجی به اشتباه مسئولی دولتی تلقی می‌شود و مورد تعقیبی طولانی قرار می‌گیرد. فیلم در جشنواره‌ی سن‌سباستین اسپانیا به‌روی پرده رفت و جایزه‌ی صدف نقره‌ای را برای هیچکاک به ارمغان آورد، اما در اسکار در کمال ناباوری نامی از هیچکاک به‌میان نیامد و فقط در سه رشته‌ی فیلمنامه، طراحی صحنه و تدوین نامزد شد که در این سه رشته هم جایزه نگرفت.
۱. روانی (Psycho) (۱۹۶۰)
این فیلم ترسناک، رازآلود و مهیج هیچکاک سی‌وچهارمین فیلم برتر تاریخ سینما تا به امروز است. فیلم داستان زنی به‌نام «ماریون کرین» (با بازی جنت لی) را روایت می‌کند که ۴۰هزار دلار پول از کارفرمایش می‌دزدد و می‌گریزد و در متل دورافتاده‌ای که مدیرش پسر جوانی به‌نام «نورمن بیتس» (با بازی آنتونی پرکینز) است، اقامت می‌کند و در آنجا اتفاقات غریبی برایش رخ می‌دهد. فیلم براساس رمانی به همین نام اثر رابرت بلاک ساخته شد. هیچکاک برخلاف فیلم قبلی‌اش «شمال از شمال‌غرب» (۱۹۵۹) این فیلم را به‌صورت سیاه‌وسفید و با بودجه‌ی اندک ۸۰۰هزار دلاری تولید کرد و از عوامل ارزان‌قیمت تلویزیونی بهره برد. فیلم در اکران با واکنش‌های متناقضی از سوی منتقدان مواجه شد، اما فروش بی‌نظیر ۵۰میلیون دلاری منتقدان را واداشت فیلم را بارها و بارها ببینند و هر بار به وجوه تازه‌ای از آن دست پیدا کنند. در اسکار هم فیلم در چهار رشته‌ی بهترین کارگردانی، بازیگر مکمل زن (جنت لی)، فیلم‌برداری و طراحی صحنه نامزد دریافت جایزه شد. هیچکاک واپسین نامزدی اسکارش را هم بار دیگر به بیلی وایلدر و این بار به کمدی‌رمانتیک موفق «آپارتمان» باخت. هفت سال بعد، اسکار برای این‌که از هیچکاک محروم نماند، به او جایزه‌ای افتخاری داد. «روانی» را حالا بهترین فیلم هیچکاک می‌دانند که مرجع تأویل مباحث روان‌شناسی است و سطح جدیدی از پذیرش مرزهای تازه و تابوشکنی را در سینمای امریکا ایجاد کرد. این فیلم از نخستین نمونه‌هایی از ژانر وحشت است که به آن‌ها فیلم اسلشر می‌گویند.
نظر کاربران
آلفرد گچ کار