حذف ۴ صفر از پول ملی جدی شد؟

خبرگزاری تسنیم: ۱۷ آذر ۹۵ خبری از دولت بیرون آمد مبنی براینکه "هیئت دولت در جلسه خود به‌ریاست حجت‌الاسلام روحانی رئیس‌جمهور، ‏به ادامه بررسی پیشنهادهای کارگروه منتخب درباره «لایحه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» ‏پرداخت و مواد دیگری از این لایحه را به تصویب رساند.‏

براساس موادی از این لایحه که به تصویب هیئت وزیران رسید، واحد پول ایران، تومان و برابر با ۱۰ ریال ‏تعیین شد.‏"

هرچند اعلام این خبر در روزهای نخست سر و صدای زیادی به پا کرد ولی در ادامه با مسکوت ماندن، طرح و عدم ارسال لایحه به مجلس، از سر و صداها هم کاسته شد. چراکه تغییر واحد پول ایران از ریال به تومان پس از ارسال لایحه بانک مرکزی به مجلس شورای اسلامی و تصویب این بند در مجلس و تأیید آن توسط شورای نگهبان قانونی و قابل اجراست ولی هنوز خبری از طی این مراحل از سوی دولت نیست.

با رسانه ای شدن تغییر واحد پول ملی به تومان البته رئیس کل وقت بانک مرکزی تاکید کرد که این طرح به معنی حذف صفر نیست و فقط بناست واحد شمارش پول به تومان تغییر کند همانطور که در جامعه رایج است.

ولی‌الله سیف رییس کل وقت بانک مرکزی در این باره، گفته بود: "جمع‌بندی‌ها این بود که پیشنهاد مستقلی از سوی دولت و بانک مرکزی به مجلس ارسال شود که اگر به تصویب برسد منجر به حذف ۴ صفر از پول ملی می‌شود.

اما در نهایت جمع‌بندی دولت این شد که فعلاً رفورم پولی انجام نشود، رفورم پولی یعنی حذف صفر. آنچه در حال حاضر در این مرحله مدنظر قرار گرفته این است که فعلاً تومان را به‌عنوان واحد پول ملی کشور در نظر بگیریم و در یکی دو سال آینده و پس از استمرار و پایداری تورم تک‌رقمی، صفرها از پول ملی حذف شود، بنابراین اجرای این طرح به آینده موکول شده است."

از زمان اعلام این تصمیم دولت ۲ سال می گذرد ولی هنوز خبری از رسمی شدن واحد پول ملی ایران نیست و دولتی ها و مسئولان بانک مرکزی هم خبر جدیدی از این طرح نداده اند.

با این حال، دیروز در مراسمی با حضور رئیس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد از اسکناس های جدید ۵۰ هزار تومانی رونمایی شد.

نکته مهم و البته مرتبط با این گزارش، در رونمایی از اسکناس های ۵۰ هزار تومانی این است که در طرح جدید این اسکناس ها تغییر واحد پول ملی به تومان عملاً اجرایی شده است.

همانطور که در ظاهر ایران چک های های جدید ۵۰ هزار تومانی پیداست، بانک مرکزی ۴ صفر را کمرنگ کرده و با برجسته کردن ۵۰ عملاً تومان را در این اسکناس ها زنده کرده است.

بانک مرکزی در توضیح ایران چک های جدید نوشته است:‌ اسکناس یاد شده که با تکنولوژی پیچیده ای تولید شده امکان جعل را به میزان قابل توجهی کاهش داده است. این فناوری در سال ۲۰۱۳ بر روی اسکناس یورو اعمال و پس از آن تنها کشورهای معدودی موفق به انتقال دانش فنی، خط تولید و بهره برداری از این ویژگی امنیتی بر روی اسکناس های خود شده اند.

نوار درخشان،چاپ نوری- مغناطیسی متغیر، نخ امنیتی با قابلیت تغییر رنگ از مختصات ایران چک جدید است.

در نمونه های قبلی اسکناس و ایران چک بازهم ریال خودنمایی می کرد و این موضوع در نحوه رنگ آمیزی صفرها کاملاً نمایان بود.

ایران چک های ۵۰ هزار تومانی آبی که قبلاً از سوی رئیس جمهور رونمایی شد، شامل همین موضوع بوده و در آن ریال بارز است.

همانطور که در تصویر مشاهده می کنید، در اسکناس ها هم به صورت عددی و هم به صورت حروف، واحد پول ملی یعنی ریال نمایان است. صفرها نیز براساس ریال رنگ آمیزی شده است.

در اسکناس های ۱۰ هزار تومانی نیز نحوه رنگ آمیزی صفرها بر اساس ریال است؛ در اسکناس های ۵، ۲ و ۱ هزار تومانی نیز روال رنگ آمیزی صفرها براساس ریال است.

همزمان با افزایش تورم و کاهش قدرت پول ملی طرحی در دولت قبل کلید خورد مبنی بر حذف صفر از پول ملی! این طرح تا جایی پیش رفت که مدیریت وقت بانک مرکزی با راه اندازی سامانه ای مخصوص از مردم درباره نام پول جدید نظر خواهی کرد.

ولی با توجه به گستردگی موضوع و ابعاد آن، بانک مرکزی دولت دهم نتوانست حذف صفرها از پول ملی را اجرایی کند و این طرح تا امروز در این بانک مسکوت مانده است.

بنابراین،‌ سال ۱۳۸۶ ایده حذف صفر از پول ملی با دستور رییس جمهور وقت، محمود احمدی ن‍ژاد در دستور کار قرار گرفت و پیش از این نیز در سال ۱۳۷۲ ، بانک مرکزی مطالعاتی گسترده را رد این زمینه آغاز کرد. ولی در هر دو مقطع کار نیمه تمام ماند.

حذف صفر از پول ملی کشورها نخستین بار پس از پایان جنگ جهانی دوم و تورم تازنده آلمان‌غربی تجربه شد که چاپ مارک جدید را به دنبال داشت.پس از آن به ویژه از دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی به این سو این عمل بارها و بارها در کشورهای مختلف که اکثراً کشورهای در حال توسعه بودند به اجرا درآمد.

کشورهایی که اقتصاد آنها از تورم بالا رنج می‌برد و ارزش پول ملی آنها در سراشیب سقوط قرار گرفته بود، برای ساده‌تر شدن مبادلات اقتصادی و بازرگانی و همچنین کاهش هزینه چاپ اسکناس اقدام به حذف صفر یا صفرهایی از اسکناس‌ها کردند. عمده اقتصاددانان بر این عقیده‌اند که حذف صفر از اسکناس هیچ‌گونه تأثیری بر شاخص‌های اقتصادی و طرف عرضه و طرف تقاضا ندارد و بیشتر اثر روانی بر جامعه می‌گذارد.

به عقیده برخی از کارشناسان اقتصادی، افزایش ظاهری قدرت پول ملی، آسان سازی مبادلات، محاسبات و خرید و فروشهای مردم از اثرات قابل تحقق حذف صفرها است، اما برای حذف صفرها ارتقای شاخصهای اقتصادی همچون افزایش تولید، نرخ سرمایه گذاری، آزادسازیهای اقتصادی، رفع انحصارات، حضور بانکهای خارجی در کشور، حضور بی قید و شرط سرمایه گذاران خارجی و غیره نیز باید انجام شود.

از این‌رو حذف صفر از پول ملی می‌بایست همراه دیگر اقدامات انقباضی در عرصه سیاست‌های پولی و انضباط مالی دولت‌ها باشد تا در کنار کنترل تورم، حذف صفرهای اسکناس کارکرد خود را داشته باشد. در غیر این صورت خداحافظی صفرها به زودی اثر روانی خود را از دست داده و صفرها قدرتمندتر از گذشته بازمی‌گردند.

داده‌های بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول حاکی از آن است که دست‌کم ۵۰ کشور جهان تاکنون اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کرده‌اند که در برخی از این کشورها برای تکمیل چرخه روانی نسبت به تغییر نام واحد پول نیز اقدام شده است.