شگفت‌ انگیزترین‌ های IUCN در سال ۲۰۱۳

ایسنا: پایگاه اطلاع‌ رسانی IUCN در این فهرست ۱۲ گونه گیاهی و جانوری منحصر به فرد را معرفی کرده که عبارتند از:

گوریل کوهی


تعداد باقیمانده «گوریل‌های کوهی» با نام علمی Gorilla beringei beringei کمتر از ۸۰۰ قلاده برآورد می‌شود. این گونه بیش از یک دهه قربانی عواملی نظیر جنگ و بی‌ثباتی زیستگاهش شده است. سایر تهدیدهای جدی پیش روی این جانور، بیماری‌های مشترک میان گوریل‌های وحشی، انسان، حیوانات اهلی و سایر حیوانات وحشی، کشتار گوریل‌های بالغ برای زنده گیری نوزادان آنها به منظور تجارت غیرقانونی حیوانات خانگی، شکار تفریحی، تجاوز انسان به زیستگاه آنها، تغییر و نابودی زیستگاه آنها هستند.

بُزکوهی بیرا


«بز کوهی بیرا» با نام علمی Dorcatragus megalotis یکی از گونه‌های کمتر شناخته شده بز کوهی در جهان است. بی ثباتی‌های سیاسی در منطقه آفریقا، مطالعات درباره این گونه را طی ۲۵ سال اخیر متوقف کرده و مشخص نیست در حال حاضر چند راس از این جانور در حیات وحش زندگی می‌کنند. «بز کوهی بیرا» در صخره‌های خشک و سنگی زندگی می‌کند که متاسفانه زیستگاه آنها به دلیل چرای افراطی دام‌ها و رقابت دام‌های اهلی با یکدیگر بر سر مراتع با فرسایش روبرو شده است. تهدید اصلی دیگر پیش روی این جانور، قطع بی‌رویه درختان به منظور تولید زغال است که منجر به کاهش جدی سایبان‌های این جانور در برابر تابش شدید آفتاب در ماه‌های گرم تابستان می‌شود.

لاک‌پشت رودخانه شمالی


گزارشی که در سال ۲۰۱۱ میلادی درباره «لاک پشت رودخانه شمالی» با نام علمی Batagur baska منتشر شد این جانور را در زمره ۲۵ گونه اصلی لاک پشت‌های در معرض خطر قرار داد. کاهش هشداردهنده تعداد این لاک پشت ناشی از استفاده افراطی انسان از لاک پشت‌های بالغ و تخم آنها برای مصارف شخصی و تجارت غیرقانونی حیات وحش است. عوامل مخرب دیگری نظیر فرسایش زیستگاه این جانور، برداشت بی‌رویه شن، ساخت سد و آلودگی زیست محیطی در کاهش نگران کننده شمار این جانور در حیات وحش سهم به سزایی دارند.

پانگولین یا «مورچه‌خوار فلس‌دار» سوندا


تهدید اصلی پیش روی «پانگولین‌»ها که با نام علمی Manis Javanica شناخته می‌شوند، شکار غیرمجاز با هدف قاچاق بین‌المللی است. شکار تجاری این جانور برای پاسخگویی به تقاضای رو به رشد گوشت پانگولین در چین و ویتنام افزایش یافته است. در این مناطق از گوشت پانگولین برای مصارف خوراکی و از فلس‌های آن به صورت کامل یا پودر شده برای مصارف طب سنتی استفاده می‌شود. دومین تهدید پیش روی پانگولین‌ها نابودی زیستگاه این جانور است.

سمور غول‌پیکر


«سمورهای غول پیکر» با نام علمی pteronura brasiliensis به دلیل درشتی اندام به شدت حساس و درعین حال اجتماعی بوده و در زیستگاه‌های آزاد زندگی می‌کنند. این جانوران با تهدید شکار غیرمجاز و تجارت پوست آن، نابودی زیستگاه و قرارگیری در معرض آلاینده‌های صنعتی ناشی از استخراج طلا در زیستگاه‌هایشان روبرو هستند. سایر تهدیدها شامل دخالت مستقیم ماهیگیران است چرا که آنها این جانور را به عنوان رقیب خود تلقی می‌کنند. خطر دیگری که سمورهای غول پیکر را تهدید می‌کند انتقال بیماری‌ها از طریق حیوانات اهلی است.

سرخس میدلبرگ

آخرین برآوردها از تعداد «سرخس‌های میدلبرگ» نشان می‌دهد تعداد این سرخس که با نام علمی Encephalartos middelburgensis شناخته می‌شود از ۳۵۰ درختچه تجاوز نمی‌کند. کاهش جدی شمار سرخس‌های میدلبرگ ناشی از برداشت‌ بی رویه این گیاه با هدف باغداری تجاری و جمع‌آوری کلکسیون‌های شخصی است. توسعه نواحی کشاورزی به ویژه در اطراف مناطقی که پراکندگی این گیاه وجود دارد، افزایش آتش‌سوزی‌ها در زیستگاه این سرخس و دامپروری و چرای بی رویه دام‌ها در زیستگاه این گیاه تاثیر جدی در کندی رشد تعداد این گونه گیاهی داشته است.


ارکیده حشره

این ارکیده‌ها بهترین نمونه‌هایی هستند که نشان می‌دهند این گل‌ها چگونه حشرات را به گرده افشانی ترغیب می‌کنند. آنها نه تنها خود را شبیه حشرات درآورده‌اند بلکه با ترشح ماده شیمیایی «فرومون»، حشرات نر را به خود جذب می‌کنند. چرا که حشرات نر مسئول گرده افشانی در گیاهان هستند. برخی جمعیت‌های ارکیده‌های حشره با نام علمی Ophrys insectifera در زیستگاه‌های آزاد مشاهده می‌شوند. شمار این گونه گیاهی در بسیاری از کشورها روند رو به کاهش داشته است. دلیل این مسئله قطع بی رویه درختان، تغییر کاربری جنگل‌ها، خشکسالی و تغییر کاربری‌های کشاورزی عنوان شده است.


کوسه شاخدار

درباره «کوسه‌های شاخدار» هیچ گونه برنامه حفاظتی مشخصی وجود ندارد. با این حال این کوسه‌های شاخدار با نام علمی Heterodontus francisci می‌توانند از محدودیت‌هایی که برای اسباب ماهیگیری اعمال شده و خطر به دام افتادن آنها را کاهش می‌دهد بهره مند شوند. برای تخمین جمعیت این جانور در حیات وحش به اطلاعات بیشتری نیاز است تا به محض بروز هر گونه تغییر در جمعیت آنها در صورت لزوم برنامه‌های حفاظتی مناسبی برای آنها وضع شود.


وزغ خونین

جمعیت وزغ‌های خونین با نام علمی Leptophryne cruentata پس از فوران آتشفشان «گالونگونگ» در سال ۱۹۸۷ میلادی در اندونزی به شدت رو به کاهش نهاد. تصور می‌شود عوامل دیگری نظیر دگرگونی، نابودی و پراکندگی زیستگاه این وزغ نیز در کاهش شمار آنها موثر باشد. اگرچه شیوع بیماری قارچی «چیترید» سبب کاهش جدی شمار دوزیستان در سراسر جهان شده اما این بیماری در این منطقه تاکنون به ثبت نرسیده است با این‌ حال کاهش ناگهانی شمار این وزغ‌ها یادآور اتفاقی است که برای سایر دوزیستان و به دنبال شیوع عفونت قارچی «چیترید» در سراسر جهان رخ داده است. طی سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۳ میلادی تنها یک مورد وزغ خونین در طبیعت مشاهده شده است.


ملخ بُزداغی

در حال حاضر هیچ‌گونه برنامه حفاظتی، منحصرا برای «ملخ‌های بُزداغی» با نام علمی Chorthippus bozdaghi وجود ندارد. با این حال چهار مزرعه بومی گونه‌های گیاهی ترکیه وجود دارند که متخصصان گیاه شناسی دانشگاه «اژه» ترکیه در حال اجرای برنامه‌های حفاظتی روی گونه‌های گیاهی موجود در این مزارع هستند. به نظر می‌رسد ملخ‌های بزداغی نیز به صورت غیرمستقیم از این زیستگاه بهره مند می‌شوند. اما با این حال برای سنجش میزان موفقیت این فعالیت‌های حفاظتی به یک برنامه نظارتی مشخص نیاز است.


پنگوئن آفریقایی

«پنگوئن‌های آفریقایی» با نام علمی Spheniscus demersus با قرارگیری در پیوست شماره ۲ کنوانسیون منع تجارت جهانی گونه‌های در معرض خطر (CITES) تحت حفاظت قرار دارند. این پرنده همچنین در پیوست شماره ۲ کنوانسیون گونه‌های مهاجر (CMS) قرار دارد. در آفریقای جنوبی، تمام مناطق تخمگذاری این پرنده شامل پارک‌های ملی، مناطق حفاظت شده ملی یا سایر مناطق حفاظت شده می‌شوند.


ماهی sonaghen

ماهی «sonaghen» با نام علمی Salmo nigripinnis در فهرست قرمز IUCN جزو گونه‌های «آسیب‌پذیر» هستند. این ماهی یکی از گونه‌های آبزی بومی ایرلند است که تنها در دریاچه «Lough Melvin» ایرلند مشاهده شده است. با این حال نتایج تحقیقات از سایر دریاچه‌های این کشور مبنی بر احتمال وجود این ماهی در آنها هنوز کامل نشده است.