سازی افسانه‌ای که صدایش، ناله حضرت زکریا است

خبرآنلاین: اسفندیار تخمکار، دوتار ساز سرشناس شرق خراسان، پیشینه این ساز را به هفت هزار سال پیش می‌رساند. او به باوری قدیمی اشاره می‌کند که صدای دوتار را که از چوب توت ساخته می‌شود، به ناله‌های حضرت زکریا نسبت می‌دهد؛ پیامبری که از دست دشمنان در درخت توتی پنهان شد و به دست آنان و با اره به دو نیم شد، بی‌آن که ناله‌اش را کسی بشنود.

دوتار در موسیقی خراسان چه جایگاهی دارد؟

ساز دوتار، محور موسیقی خراسان است. همه مقام‌های موسیقی، چه در شرق و جنوب خراسان و چه در شمال آن، با این ساز نواخته می‌شود. در تربت جام، همه مقام‌های موسیقی با دوتار اجرا می‌شوند. دوتار قدمتی چند هزار ساله دارد. ظاهرا اسنادی هست که تا سه هزار سال، تاریخ این ساز را نشان می‌دهد. نقلی هم هست که سینه به سینه بین بزرگان گفته می‌شود؛ این که این ساز هفت هزار سال قدمت دارد. با این حساب عمر دوتار، برابر با عمر آدمی‌زاد است، بر روی زمین.

دوتار، مادر سازهای زهی است. موسیقی مقامی ما هم به همین خاطر، یک موسیقی غنی و کهن است

الان که دوتارسازی رواج پیدا کرده، درخت کم نمی‌آید برای دوتارسازی؟

حتی اگر درخت هم زیاد باشد، باز هم درست نیست که درخت‌ها را بخاطر ساز ساختن، برید. اگر درخت قطور باشد از هر کنده‌اش، شاید سه یا چهار تا کاسه دوتار دربیاید و باقی‌اش به کار نمی‌آید. خب این مشکلی است. همان قدیم هم که درخت توت زیاد بود و دوتار و دوتارساز کم، مرحوم پدرم هر جا که درختی بریده شده بود، در فصل نهال‌کاری، به جایش درخت می‌نشاند. می‌گفت دیگران کاشته‌اند تا ما استفاده کنیم، حالا ما باید بکاریم تا دیگران استفاده کنند.