شمایل مختلف جوکر، از کمیک تا سینما

وب سایت زومجی - نادر امرایی: محبوب‌ترین دشمن بتمن بی‌شک جوکر است. این شخصیت مرموز و دیوانه اولین دشمن بتمن نیز بود. با ما و تاریخچه کامل شمایل مختلف این دیوانه دوست داشتنی همراه باشید.

پس از پخش اولین تصویر جوکر جدید که جرد لتو در فیلم جوخه انتحاری نقشش را بازی می‌کند، بسیاری از طرفداران مجموعه بتمن به خصوص فیلم شوالیه تاریکی‌، از تغییرات بسیاری که این شخصیت کرده بود متعجب شدند.

اما این اولین باری نیست که ظاهر جوکر دستخوش چنین تغییرات اساسی‌‌ می‌شود. دشمن شماره یک بتمن در طی‌ ۷۵ سالی که از به وجود آمدنش می‌گذرد دستخوش تغییرات فراوانی‌ از این دست شده است. در این مقاله نگاهی به این تغییرات به تفکیک دهه می‌اندازیم.

دهه ۴۰ و ۵۰ میلادی


کاراکتر بتمن اولین بار در شماره ۲۷ Detective Comics در سال ۱۹۳۹ معرفی‌ شد اما اولین کمیک با محوریت بتمن بعنوان شخصیت اصلی یک سال بعد منتشر شد. از همان اولین شماره، جوکر تبدیل به دشمن اصلی‌ بتمن شد. شخصیت جوکر توسط باب کین و با الهام از فیلم صامت مردی که می‌خندد محصول سال ۱۹۲۸ ساخته شد.

همچنین در به وجود آوردن وی، بیل فینگر نیز کین را کمک کرده بود. در ابتدا قرار بود که در همان قسمت اول جوکر بمیرد و در آخر همان کمیک چاقویی به قلبش فرو رفت اما نویسندگان تصمیم گرفتند که وی را به کمیک‌های بتمن باز گردانند و برای اینکار او را از مرگ فراری دادند. جوکر با این تصمیم تبدیل به یکی‌ از دشمنان اصلی‌ و همیشگی‌ بتمن شد. در ابتدا وی یک ماشین کشتار انسان‌های بیگناه هم بود!

بسیاری از جرم‌های او با کشتن مردم بی‌گناه همراه بود اما هنگامی که جک شیف سردبیر بتمن شد، حرکات و جرایم جوکر آرام‌تر شد. این تصمیم بخاطر مناسب شدن کمیک‌های بتمن برای کودکان کم سن و سال بود. آرام شدن کامل جوکر در اواسط دهه ۵۰ میلادی و با تصویب قانونی که هرگونه خشونت را در کتاب‌های کمیک منع کرد صورت گرفت.

جوکر دیگر یک آدم‌کش بی‌رحم نبود، بلکه به یک دزد فوق‌العاده حقه‌باز و یک دشمن آرام برای بتمن تبدیل شده بود.

دهه ۶۰ میلادی


شکل آرام و غیر خشن جوکر در دهه ۶۰ میلادی نیز ادامه پیدا کرد. تا سال ۱۹۶۴ که با آمدن سردبیر جدید یعنی جولیوس شوارتز که از جوکر متنفر بود به طور کلی این شخصیت حذف شد. به مدت نیم دهه کاراکتر جوکر تقریبا از کمیک‌های بتمن حذف شده بود و به ندرت می‌شد ردی از وی در داستان‌های بتمن پیدا کرد.


رسانه‌های دیگر

کاراکتر‌جوکر در این دهه اصلا شرایط خوبی را تجربه نمی‌کرد تا‌سال ۱۹۶۶ که با ساخت سریال تلویزیونی بتمن دوباره اسم جوکر بر سر زبان‌ها افتاد. همچنین وی در یک فیلم سینمایی اسپین‌آف به نام فیلم سینمایی بتمن حضور پیدا کرد.

اولین حضور غیر کمیکی جوکر در همین سریال تلویزیونی بود که به همراه پنگوئن بیشترین تعداد حضور را با ۱۹ اپیزود در این سریال داشتند. نقش جوکر را در این سریال تلویزیونی سزار رومرو ایفا می‌کرد.در اواخر این دهه نیز اولین حضور جوکر در یک انیمیشن هم اتفاق افتاد. انیمیشن که نامش ماجراهای بتمن بود از لَری استورچ بعنوان صداپیشه جوکر استفاده می‌کرد.

دهه ۷۰ میلادی


کمیک‌ها

پس از پایان سریال تلویزیونی بتمن، فروش کمیک‌های بتمن با مشکل روبرو شده بود. تصمیمی که گرفته شد این بود که داستان‌های بتمن را با حال‌ هوای تیره و تارتر و بیشتر مناسب طرفداران بزرگسال عرضه کنند تا این سری بتواند به محبوبیت بسیار زیاد خود در دهه ۶۰ میلادی برسد. جوکر، پس از یک غیبت ۴ ساله، دوباره و در سال ۱۹۷۳ در کمیک‌های بتمن ظاهر شد. اما اینبار با ظاهری خشنتر. وی توسط نویسندگان به ریشه‌های خود برگشت و دوباره تبدیل شد به همان قاتل بی‌ رحمی که در اوائل پیدایشش بود.

جوکر نیل آدامز و دنیس اونیل نه تنها یک قاتل بی‌ رحم بود، بلکه به یک دیوانه تمام عیار تبدیل شده بود و برخلاف جوکر قدیمی‌ که در بسیاری از کمیک‌های بتمن حضور داشت، حضورش در داستان‌ها کمتر بود تا تاثیر بیشتری برروی خوانندگان به عنوان بزرگ‌ترین دشمن بتمن بگذارد.

در سال ۱۹۷۵، اولین کمیک با حضور جوکر به عنوان شخصیت اصلی‌ منتشر شد و جوکر تبدیل به اولین شخصیت منفی شد که کمیک مخصوص به خودش را داشت. اما این کمیک به دو دلیل بعد از ۹ شماره کنسل شد. یک نبود بتمن و دو این نکته که در پایان هر شماره جوکر توسط پلیس دستگیر می‌شد!

در اواسط دهه ۷۰ و زمانی‌ که جینت خان سردبیر دی‌سی بود محبوبیت جوکر بسیار زیاد شد. داستان‌هایی مثل داستان معروف جوکر فیش (ماهی‌ جوکر) تاکید بسیاری داشت بر روی دو جنبه‌ مهم این کاراکتر! دیوانگی محض و ظرفیت بالایش برای قتل. وی در این زمان تبدیل به کاراکتری شد که باید از او ترسید! این بازه تاریخی‌، تاثیر بسیار زیادی بر روی اقتباس‌های مختلف جوکر در سال‌های آینده داشت.

رسانه‌های دیگر

جوکر، پس از یک غیبت ۴ ساله، دوباره و در سال ۱۹۷۳ در کمیک‌های بتمن ظاهر شد.


هرچقدر تصویر جوکر در کمیک‌ها در این دهه تیره و تار ترسیم شد، در حضور‌هایی‌ که در انیمیشن‌های ساخته شده در این دهه داشت، ظاهر حقه باز و آرام‌تر دهه‌های قبل خود را حفظ کرد. وی در چند اپیزود از سری فیلم‌های فیلم جدید سکوبی دوو که تلفیقی بود از دنیای سکوبی دوو و بتمن و رابین حضور پیدا کرد. وی همچنین در دو انیمیشن ساخته شده برای کودکان توسط دی‌سی یعنی سوپر فرندز و ماجراهای جدید بتمن نیز حضور پیدا کرد و بیشتر اقتباسی بود از جوکری که توسط رومرو ساخته شده بود تا جوکر دیوانه و قاتل دهه ۷۰.

دهه ۸۰ میلادی


کمیک‌ها

با اینکه دهه ۷۰ دهه‌ای بود که طرفداران را با جوکر دیوانه و تاریک آشنا کرد اما پرسونای جدید جوکر در دهه ۸۰ بود که شکل کامل‌تری به خود گرفت و وی را تبدیل به بدترین دشمن بتمن کرد. به طور کلی‌ دهه ۸۰ برای دی‌سی کمیکس دهه پر جنجال و دوران سازی بود. سال ۱۹۸۵ با معرفی‌ آشوب برروی زمین بی‌پایان، دنیای دی‌سی مجددا از اول تعریف شد و سری جدید بتمن که منتشر شد، به این سری یک فضای تیره و تارتری بخشید که ما امروزه نیز کماکان شاهداین فضای تیره و تار هستیم.
پرسونای جدید جوکر در دهه ۸۰ بود که شکل کامل‌تری به خود گرفت و وی را تبدیل به بدترین دشمن بتمن کرد

با تیره‌تر شدن لحن کتاب‌های بتمن، جوکر هم از این قاعده عقب نماند . در سال ۱۹۸۸ و با انتشار شوخی‌ کشنده مشکلات جوکر با بتمن وارد فاز شخصی‌ و خشن‌تری شد. این کمیک اولین کمیکی بود که به نحوه به وجود آمدن جوکر اشاره می‌کرد (وی در حالیکه توسط بتمن تحت تعقیب بود، در بشکه حاوی اسید افتاد که دلیل صورت غیرمعمول وی هم همین است) . همچنین او بت‌گرل آن‌ زمان یعنی باربارا گوردن را نیز فلج کرد و دومین رابین که نامش جیسون تاد بود را با یک دیلم به قتل رساند! جوکر دیگر تنها یک دشمن بتمن نبود، بلکه تبدیل شده بود به یک تهدید جدی برای کسانی‌ که بتمن دوستشان داشت.

رسانه‌های دیگر

۱۹۸۹ و اکران فیلم بتمن به کارگردانی تیم‌ برتون! نقش جوکر (که در این فیلم اسمش جک نپیر بود و گانگستری بود که تصور می‌شد توسط بتمن به قتل رسیده اما در یک بشکه حاوی مواد شیمیایی افتاده و تبدیل به جوکر شده بود) را در این فیلم جک نیکلسون بازی کرد.

جوکر نیکلسون تلفیقی بود از تمام جوکرهای قدیمی‌! از نظر ظاهر شبیه جوکر ساخته شده توسط آدامز و انیل در اوایل دهه ۷۰ بود اما شوخی‌ها و وسایلش شبیه جوکر ساخته شده توسط رومرو و ترسناکی و شرارتش نزدیک به جوکر تیره و تار دهه‌های ۷۰ و ۸۰. با اینکه بسیاری از این حالات شرارت و تاریکی‌ جوکر انتقاد کردند، اما فیلم سینمایی بتمن بسیار موفق بود و شخصیت‌های بتمن و جوکر را به دو شخصیت کلاسیک تبدیل کرد.


دهه ۹۰ میلادی


کمیک ها

پرسونای گوتیکی که تیم‌ برتون از بتمن ترسیم کرد تاثیر بسیار زیادی بر کمیک‌ها داشت و در اکثر سال‌های دهه ۹۰، جوکر همان دیوانه قاتل حقه باز (دقیقا همان خصوصیتی که برتون از وی ترسیم کرده بود) باقی‌ ماند. شخصیت جوکر در این سال‌ها دستخوش تغییرات آنچنانی‌ نشد و به صورت مداوم به عنوان دشمن اصلی‌ بتمن در داستان‌ها حضور داشت. هرچند که این حضورهای او به عنوان دشمن اصلی‌ شوالیه تاریکی‌ به تعدد حضورهایش در سال‌های اولیه به وجود آمدنش نبود.
در کتاب کمیک عاقل شدن جوکر به زندگی عادی و بدون جرم بر می‌گردد

مهم‌ترین لحظه‌ حضور جوکر در این دهه به حضور وی در کمیک تصاویر که یکی‌ از شماره‌ها‌ی سری کتاب‌های افسانه شوالیه تاریکی بود بر می‌گردد. این داستان در حقیقت یک بازگویی از اولین برخورد جوکر و بتمن بود بعد از آخرین باری که دی‌سی این کار را کرده بود. یعنی در کمیک آشوب برروی زمین بی‌پایان در سال ۱۹۸۵. در یکی‌ دیگر از داستان‌های سری افسانه شوالیه تاریکی، کمیک عاقل شدن به زوایا شخصیتی جوکر می‌پردازد هنگامی که او فکر کرد بتمن مرده است. در این داستان، او به زندگی‌ عادی و بدون جرم خودش برمی‌گردد!

رسانه‌های دیگر

با اینکه به نظر می‌رسید که جوکر در دهه ۹۰ تغییرات چندانی نکرده اما بهترین پرسونای او خارج از دنیای کمیک اتفاق افتاد. فیلم انیمیشن بتمن که به عنوان یک انیمیشن نیمه اسپین‌آف برای بتمن و بازگشت بتمن حساب می‌شد در سال ۱۹۹۳ ساخته شد و در قسمت دوم این سریال، کریسمس با جوکر وی برای اولین بار در این انیمیشن حضور پیدا کرد. صداپیشگی وی را ستاره فیلم‌های جنگ‌های ستاره‌ای یعنی مارک همیل بر عهده داشت.

روش همیل برای به تصویر کشیدن جوکر که شوم و بسیار طنز آمیز بود به سرعت مورد توجه علاقمندان این سری قرار گرفت و با اینکه به شدت تحت تاثیر جوکر جک نیکلسون بود اما در چشمان طرفداران این برداشت همیل به شناخته شده‌ترین جوکر‌ها تا آن‌ زمان تبدیل شد.

انیمیشن بتمن، یک اثر دوران ساز برای دی‌سی بود. زیرا تا قبل از این انیمیشن، هیچ کارتون غربی در این حد خشونت و تاریکی‌ در خودش نداشت و باعث شد که محصولات انیمیشن دی‌سی برای بیشتر از دو دهه به حیات خود ادامه دهند. همچنین انیمیشن بتمن با معرفی‌ هارلی کوئین (همکار شرور جوکر) در بست دادن داستان جوکر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شد. هارلی کوئین، روانشناس تیمارستان آرکام بود که عاشق جوکر می‌شود و به وی می‌پیوندد. در اپیزود لطف جوکر که در سال ۱۹۹۲ پخش شد هارلی کوئین معرفی‌ شد و بخاطر محبوبیت بسیار زیادش از سال ۱۹۹۹ با کمیک نا کجا آباد وارد دنیای کمیک‌های دی‌سی شد.

۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰


کمیک ها

چرا اینقد جدی؟

در این سال‌ها محبوبیت سری بتمن در بین مردم به لطف فیلم‌های بسیار بد بتمن و رابین و بتمن برای همیشه به شدت کم شده بود و جوکر نیز بیشتر از اینکه یک مجرم باشد تبدیل شده بود به کسی‌ که کینه شخصی‌ با بتمن دارد.

اهداف جوکر این بود که به بتمن ثابت کند که این دو شباهت‌های بسیاری باهم دارند و کاری کند که بتمن عقلش را از دست بدهد. وی تا حدی هم در این اهداف خود موفق بود زیرا در کمیک سال ۲۰۰۱ جوکر امپراطور او توانست به دستگاهی متعلق به مستر مخزیپلک دست یابد که توانایی تغییر واقعیت را داشت و با دستیابی به این دستگاه بارها بتمن را شکنجه کرد و کشت (در این زمان بود که وی فهمید بدون وجود بتمن زندگی‌ خودش هم معنایی ندارد). حتی جوکر در این کمیک چندین بار مرد و زنده شد.

جیسون تاد نیز که در سال‌های قبل توسط جوکر کشته شده بود و رابین بود، زنده شد و به دلیل ناراحتی‌ از بتمن به خاطرعدم انتقام گرفتن از جوکر، تبدیل به یکی‌ از دشمن‌های بتمن شد.


رسانه‌های دیگر

یک بار دیگر تاثیر مهم بر روی شخصیت جوکر در خارج از دنیای کمیک رخ داد. شخصیتی که همیل از جوکر ساخته بود به قرن ۲۱ هم توسط لیگ عدالت و لیگ عدالت پایان ناپذیر وارد شد. اما تغییر مهم این شخصیت با انیمیشین جدید بتمن شروع شد. صداپیشه جوکر در این انیمیشن کوین مایکل ریچاردسون (اولین آمریکایی آفریقایی تبار که صدای جوکر را ایفا می‌کرد) بود. جوکر ریچاردسون از لحاظ شخصیتی دنباله‌رو جوکر همیل بود اما از لحاظ ظاهری کاملا عوض شده بود. قیافه وی طوری ترسیم شده بود که دیوانه‌تر به نظر بیاید.

در بازی بتمن: تیمارستان آرکام که درسال ۲۰۰۹ منتشر شد، همیل برای اجرای صدای جوکر بازگشت. بازی به موفقیت عظیمی‌ دست پیدا کرد و همیل در نسخه بعدی بازی، شهر آرکام، به حضور خود ادامه داد. این آخرین حضور همیل در نقش جوکر بود.

اما به جرات می‌توان گفت که مهم‌ترین تصویر جوکر در دهه اول قرن ۲۱ توسط هیث لجر بازیگر فقید سینما در فیلم شوالیه تاریکی‌ به وجود آمد. شوالیه تاریکی‌ دنباله فیلم بسیار موفق بتمن آغاز می‌کند بود. تصویری که لجر از جوکر برای طرفداران در فیلم بسیار جدی کریستوفر نولان ترسیم کرد یک دیوانه تمام عیار و با شوخی‌های بسیار کمتر از آنچه ما از همیل در ایفای این نقش دیده بودیم بود (حتی از جوکر جک نیکلسون هم دیوانه‌تر!).

تنها فکرو ذکر جوکر ترسیم شده توسط لجر، از بین بردن بتمن بود. کمی‌ پس از ایفای نقش جوکر، لجر بر اثر مصرف بیش از حد مواد مخدر از دنیا رفت اما به تنها بازیگری تبدیل شد که توانست برای ایفای نقش یک شخصیت از داستان‌های کمیک اسکار بگیرد.

۲۰۱۰ تا امروز


کمیک ها

با راه اندازی مجدد دنیای دی‌سی در سال ۲۰۱۱، جوکر تا یک سال در هیچ کدام از کمیک‌های بتمن حضور پیدا نکرد (پس از کنده شدن پوست صورتش به طرز بسیار وحشیانه‌ایی توسط دشمن بتمن، دال‌میکر). حضور مجدد وی در سری کمیک‌های مرگ یک خانواده بود که در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ منتشر شد. این سری کمیک‌ها تمام داستان‌های مختلف بتمن را در یک دنیا گرد هم جمع کرده بود و در آن‌ جوکر حملاتی بر متحدین بتمن که شمایل بتمن به عنوان یک ابر قهرمان را تضعیف شده می‌دیدند انجام داد.

در پایان این داستان جوکر مرد اما دوباره و در سری کمیک‌های انتهای بازی که هم اکنون نیز ادامه دارد بازگشت. سری کتاب‌های انتهای بازی پیامدهای زیادی برای بتمن داشت. از جمله اینکه بروس وین دیگر در نقش بتمن ظاهر نخواهد شد. همچنین این سری کتاب‌ها این فرضیه که جوکر نامیراست را تا حد بسیار زیادی تأیید کرد.

رسانه‌های دیگر

همیل در سال ۲۰۱۱ با بازی در شهر آرکام از دنیای صداپیشگی این شخصیت خداحافظی کرد و تروی بیکرجای او را برای صداپیشگی جوکر در بازی آرکام اریجینز گرفت. همچنین جوکر در بازی لگو بتمن نیز با صدای کریستوفر کری اسمیت حضور پیدا کرد.

سریال گاتام و فیلم سینمایی جوخه انتحاری دو شمایل جدید از جوکر معرفی‌ کردند که هنوز هیچکدام پخش و اکران نشده‌اند. با این دو اقتباس جدید یکی دو سال آینده بدون شک سال‌های جذابی برای طرفداران این دیوانه کاریزماتیک خواهد بود.