بازی مرگ و زندگی رییس‌جمهور چین با آمریکا

انتخاب: پراجکت سیندیکیت با نخست وزیر سابق استرالیا، کوین راد، رئیس انجمن سیاست گذاری آسیا و رئیس موسسه صلح بین المللی گفتگو کرده است.

متن این گفت و گو به شرح زیر است:

سوال: عنوان کتاب آینده شما، جنگ قابل اجتناب: خطرات یک درگیری فاجعه بار بین ایالات متحده و چین شی جین پینگ است که به طور خاص به "شی جین پینگ" اشاره دارد. در تفسیری که در فوریه ۲۰۲۰ ارائه داده اید با اشاره به این موضوع که شی تقریباً قدرت سیاسی مطلق دارد، دلیل این نامگذاری را مطرح کرده اید. دو سال بعد، عواملی مانند همه‌گیری و ترس از املاک و مستغلات چگونه بر موقعیت شی تأثیر گذاشته است؟ بزرگترین آسیب پذیری او چیست؟

کوین راد: شی جین پینگ در کتاب من نقش محوری دارد، زیرا درک کامل آنچه در دهه گذشته برای روابط ایالات متحده و چین رخ داد و آنچه ممکن است در دهه‌ی آینده که من آن را "دهه خطرناک" می‌نامم اتفاق بیفتد، بدون درک شی و اینکه چگونه چین را از زمان به قدرت رسیدنش در سال ۲۰۱۲ متحول کرده است، غیرممکن است.

در دو سال گذشته، شی کنترل خود را تحکیم بخشیده است. در واقع، در ششمین پلنوم حزب کمونیست در نوامبر ۲۰۲۱، او یکی از بزرگترین پیروزی‌های سیاسی خود را به دست آورد. در این جلسه شاهد تصویب یک «قطعنامه تاریخی» بودیم که رسماً او را در همان سطح ایدئولوژیک مائو تسه‌تونگ و دنگ شیائوپینگ قرار داد. در حال حاضر، کاملاً مسلم به نظر می‌رسد که او برای سومین دوره ریاست جمهوری در بیستمین کنگره حزب در پاییز امسال منصوب شود و عملاً به عنوان یک حاکم مادام العمر مطرح شود.

اما این بدان معنا نیست که شی شکست ناپذیر است. در حدود دو سال گذشته، شی همچنین با چالش‌های متعددی مواجه بوده است که جدی‌ترین آن‌ها کاهش رشد اقتصادی است که بخشی از آن ناشی از اقدامات خودش است. دولت گرایی بیش از حد شی که شامل اقداماتی همچون تمرکز مجدد بر شرکت‌های دولتی و سرکوب قانونی موفق‌ترین شرکت‌های خصوصی چین می‌شود، یک چرخش نادرست به شمار می‌رود.

این اقدامات مشکلاتی مانند تشدید بحران بدهی را در بخش املاک به همراه داشته است. این بدان معناست که رشد چین ممکن است با نظارتی که شی به اجرا گذاشته است، به طور قابل توجهی کاهش یابد. این ضربه مهمی به مشروعیت او وارد می‌کند. در حال حاضر، می‌بینیم که برخی مخالفت‌های بسیار صریح در مورد سیاست‌های اقتصادی او از درون سیستم حزبی شنیده می‌شود. با این حال، نمی‌توان گفت که شی، به عنوان یک بازیگر چیره دست سیاسی، واقعاً با چه مقاومت واقعی‌ای مواجه است. در این مرحله، هیچ دلیلی وجود ندارد که فرض کنیم او کنترل خود را بر قدرت از دست خواهد داد.

سوال: با توجه به انتظارات شما مبنی بر انتصاب مجدد شی در اواخر سال جاری، واضح است که باید به درک جهان بینی او بپردازیم. در تفسیر فوریه ۲۰۲۰ و با جزئیات بیشتر، در کتاب جنگ اجتناب ناپذیر، جهان بینی او را در قالب اولویت‌های وی که از مرکز حزب سرچشمه می‌گیرند، تقسیم کرده اید. به نظر شما ایالات متحده کدام یک از اولویت‌های شی را به خوبی درک نمی‌کند؟ یا اگر بخواهیم برعکس بپرسیم، بزرگترین نقطه کور شی در مقابل ایالات متحده چیست؟

کوین راد: تعدادی پاسخ برای سوال اول شما وجود دارد، اما یک ایده که من بر آن تاکید می‌کنم، اعتقاد عمیق شی در این زمینه است که اساساً چین درگیر یک مبارزه ایدئولوژیک مرگ یا زندگی با ایالات متحده و متحدان لیبرال دموکرات آن بر سر آینده نظم بین المللی و بقای حزب کمونیست چین است. در این ارتباط، شی در ژوئیه ۲۰۱۳، بلافاصله پس از روی کار آمدنش هشدار داد که نیرو‌های متخاصم غربی قصد غربی‌سازی و تجزیه چین را به صورت آشکارا و پنهان دارند. وی تصریح کرد که در حال حاضر، مبارزات در زمینه ایدئولوژیک فوق‌العاده شدید است و اگرچه این مبارزات آشکار نیستند، اما موضوع مرگ و زندگی در میان است.

تنها ایالات متحده نیست که این واقعیت حیاتی را درک نمی‌کند. این حقیقت که شی این اعتقاد را دارد و جهان را با چنین دریچه‌ی ایدئولوژیکی می‌نگرد، یکی از نقاط کور اوست که برای دیگران چندان روشن نیست. در هر صورت، ایالات متحده باید تشخیص دهد که نمی‌تواند چین را متقاعد کند که قصد خوبی دارد. فقط یک استراتژی محکم و واقع گرایانه شامل آنچه من «رقابت استراتژیک مدیریت شده» با چین می‌نامم مؤثر خواهد بود. چین نیز با توجه به عطشی که برای ثبات و پیش بینی در روابط دوجانبه دارد، به احتمال زیاد این رویکرد را ترجیح می‌دهد.

سوال: در مجله ما در سال ۲۰۲۲، شما هشدار دادید که رقابت ایالات متحده و چین اکنون به سمت "مسابقه تسلیحات هسته‌ای به سبک جنگ سرد" پیش می‌رود و در حال افزایش است. برای کاهش خطرات، شما پیشنهاد کردید که تلاش‌های دوجانبه برای پیشبرد توافقنامه کنترل تسلیحات شروع شود، اما خاطرنشان کردید که هدف نهایی باید دنبال کردن یک توافق چندجانبه کنترل تسلیحات باشد که حداقل شامل روسیه نیز بشود. تعامل فزاینده چین با روسیه چگونه ممکن است بر هر تلاشی برای تضمین یک توافق تسلیحات هسته‌ای تأثیر بگذارد؟

کوین راد: تعامل پکن و مسکو، کار را بسیار دشوار خواهد کرد، به خصوص با توجه به آنچه اکنون در مورد اوکراین اتفاق افتاده است. بیانیه مشترک اخیر چین و روسیه که در آن چین برای اولین بار صراحتاً در کنار روسیه در مخالفت با گسترش ناتو قرار گرفت، به وضوح نشان داد که چین اکنون آشکارا مایل است برای به چالش کشیدن غرب به روسیه بپیوندد. پکن و مسکو با هم، در برابر هر ابتکاری که به نظر آن‌ها آزادی عمل استراتژیک شان را محدود می‌کند، مقاومت خواهند کرد. اما پیشرفت غیرممکن نیست.

هر دو قدرت دارای فرهنگ سیاست خارجی عمیقا واقع گرایانه‌ای هستند. هر دو حاضرند توافقاتی را بپذیرند که به لحاظ استراتژیک به نفع آن‌ها باشد، حتی اگر از نظر استراتژیک به نفع ایالات متحده نیز باشد. در هر صورت، من همیشه یک توافق چندجانبه برای کنترل تسلیحات را به عنوان یک هدف بلندمدت می‌بینم. آغاز گفتگو‌های دوجانبه با چین برای ایالات متحده آسان‌تر خواهد بود.

سوال: با حمله به اوکراین، به نظر می‌رسد که روسیه در میان «متغیر‌های غیرقابل پیش‌بینی کشور ثالث» قرار می‌گیرد که کتاب جنگ اجتناب‌پذیر تصریح می‌کند که این مسائل می‌تواند بر روابط ایالات متحده و چین در این «دهه خطرناک» تأثیر بگذارد. چگونه ممکن است درگیری در اروپا بر محاسبات استراتژیک شی، به ویژه در تایوان تأثیر بگذارد؟

کوین راد: یک چیز واضح است و آن اینکه درگیری در اوکراین باعث نمی‌شود شی سریعاً به تایوان حمله کند. او جدول زمانی بلندمدت خود را در مورد تایوان دارد که به دقت در نظر گرفته شده است. در واقع، من کاملاً مطمئن هستم که در طول دهه ۲۰۲۰ شاهد اقدام نظامی گسترده‌ی چین علیه تایوان نخواهیم بود. توازن نظامی قدرت در منطقه به گونه‌ای نیست که شی جین پینگ کاملاً از موفقیتش در حمله به تایوان مطمئن باشد. از سوی دیگر، با توجه به مخاطرات سیاسی، اعتماد کامل پیش نیاز اقدام در این زمینه است.

با این حال، دهه ۲۰۳۰ شرایط کاملاً متفاوت خواهد بود. در این میان، غیرقابل تصور نیست که شی از یک درگیری اروپایی برای آزمایش تعهدات آمریکا در آسیا با اقدامات تهاجمی غیر از جنگ، مانند اعلام منطقه شناسایی دفاع هوایی بر فراز دریای چین جنوبی استفاده کند.

سوال: رابطه ایالات متحده و چین بر اساس رقابت استراتژیک مدیریت شده مستلزم این است که تایوانی‌ها کمبود‌های نظامی خود را که طی چندین دهه انباشته شده است، برطرف کنند. کدام کاستی‌ها فوری‌تر هستند و تایوان چگونه می‌تواند بدون واکنش چین به آن‌ها رسیدگی کند؟

کوین راد:ارزیابی‌های نظامی مستقل و ارزیابی‌های ایالات متحده نشان می‌دهد که بیشترین کمک به تایوان برای دفاع از خود شامل انواع سیستم‌ها و اقدامات نامتقارن مقرون‌به‌صرفه است که خود چین در توسعه آن‌ها صاحب سبک است. موشک‌های ضد کشتی و ضد هوایی، سلاح‌های ضد تانک قابل حمل و مین‌های دریایی از جمله‌ی این سیستم‌ها هستند.

حتی مهمتر از آن، تایوان به نیرو‌های نظامی و شبه نظامی آموزش دیده، مجهز و با انگیزه نیاز دارد. همه این‌ها حداقل تا این اواخر وجود نداشت، زیرا سیاستمداران در تایپه اولویت بیشتری برای سیستم‌های پر زرق و برق و گران مانند هواپیما‌های جنگنده پیشرفته و کشتی‌های سطحی قائل بودند. چیز‌هایی که بیشتر به عنوان بیانیه‌های سیاسی عمل می‌کنند تا ابزار مفیدی برای درگیری‌های شدید با چین.

مزیت کلیدی دیگر سیستم‌های نامتقارن این است که ذاتاً دفاعی هستند و ادعای تحریک را برای چین دشوارتر می‌کند. با این حال، احتمالاً برای تایوان غیرممکن است که توانایی‌های نظامی خود را بدون واکنش منفی چین افزایش دهد. از سوی دیگر، اگر آمریکا بخواهد به بهبود شرایط کمک کند، محدود کردن سفر‌های مقامات بلندپایه دولتی به تایپه که یک رویه معمول در دولت دونالد ترامپ بود، گامی معنادار خواهد بود.