دریغا که ایران ویران شود به روایت تصویر

برترین‌ها: رسول اسدزاده (خبرنگار) نوشته است: عباس معروفی که درگذشت برخی‌ها گفتند او افسردگیِ مجسّم بود. متن‌هایش تلخاب و زهراب بود، بی هیچ نوری از ایمان و امید، او رهبر ارکسترِ سمفونی مرگ بود. هرچند برخی از این ابراز نظرها از روی حَسَد و کینه توزی است اما فرم و محتوای عباس معروفی مانند بسیاری از نویسندگانِ روشن روانِ این خاک آغشته به افسردگی و حُزن و محنت است. به سیاهه نویسندگان و شاعرانِ خفته در غربت نگاه کنید.

ساعدی، هدایت، چوبک، جمالزاده، براهنی، معروفی و... نوشتار همه این غریب خفتگان به نوعی آغشته به ملال و رنج است. حتی آنان که در دامن وطن خفته‌اند، آن سنگِ قبر شکستگانِ امامزاده طاهر کرج، احمد شاملو، هوشنگ گلشیری و همسایگانشان در گورستان هم، از تلخی کم نگفته‌اند و ننوشته‌اند. سالها پیش در کارگاه داستان نویسیِ خانه ادبیات ایران، محمدرضا گودرزی می‌گفت :  ملاتِ نوشتن تجربه زیسته نویسنده است. محیط و چیزهایی که در زندگی می‌بیند، می‌شنود، مزه می‌کند، روی پوستش احساس می‌کند و به آنها فکر می‌کند، مصالح او در ساختنِ متون و اشعار هستند. البته گاهی هم کِلکِ خیال است که متن را می‌سازد، نویسنده سوار بر خیال پیمای خویش می‌شود و از دنیایی خیالی و ناموجود چیزهایی می‌نویسد که برای خواننده قابل باورند. گودرزی می‌گفت حتی دنیای خیالی نویسنده از تجارب زیسته وام می‌گیرد. دنیای خیالی هم متاثر از اتفاقاتی است که ما در زندگی حقیقی تجربه می‌کنیم.

باری... این روزها مانند خیلی‌ها خشکیدگیِ زادگاهم را به نظاره نشسته‌ام، تصویر هوایی دریاچه ارومیه آن را در ضلع پایینی مثلثی نشان می‌دهد که دریاچه وان در ترکیه و دریاچه سوان در ارمنستان در اضلاع فوقانی آن، شادمان به زندگی ادامه می‌دهند. ‌این تصویر مرا به یاد عکس مشهوری می‌اندازد که سالها پیش در جهان رسانه جنجال به پا کرد. کودکی قحطی‌زده در خودش پیچیده و لاشخور در چند قدمی اوست. عکاس لحظه‌ای را ثبت می‌کند که چند ماه بعد سبب می‌شود خودش دچار افسردگی شود و خودکشی کند. دریاچه من نباید دچار قحطی می‌شد. و من مانده‌ام در این تصویر نحس کیستم؟ پرنده مردار خوارم؟ کودک قحطی زده‌ام؟ عکاسم یا یکی آنهایی که خارج از قاب این عکس به هر زحمتی ‌که هست سرپا ایستاده‌اند، با زانوهایی که وزنِ اندوهِ جهان روی آنها سنگینی می‌کند.

مقایسه تلخ وان ترکیه با دریاچه ارومیه

دراین راستا همشهری نوشت: درپی منتشر شدن اخباری در فضای مجازی درباره خشک شدن کامل دریاچه ارومیه آرزو اشرفی‌زاده - مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها در سازمان حفاظت محیط زیست با تکذیب این خبر اظهار کرد: دریاچه ارومیه هنوز به‌صورت کامل خشک نشده اما تقریبا دو قسمت شمالی و جنوبی آن از هم جدا شده است و حدودا ۱۰۰۰ کیلومتر مربع از دریاچه باقی‌مانده است.

وی افزود: براساس آخرین اطلاع‌رسانی از وضعیت دریاچه ارومیه از دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی، یکشنبه (۱۳ شهریورماه) تراز سطح آب دریاچه ارومیه ۱۲۷۰.۱۹ متر، وسعت دریاچه ۱۰۱۰ کیلومتر مربع و حجم آب موجود ۱.۳۹ میلیارد متر مکعب بوده این در حالیست که در ۱۳ شهریورماه سال گذشته تراز سطح آب دریاچه ۰.۵۳ متر، وسعت دریاچه ۱۲۵۱ کیلومتر مربع و حجم آب موجود ۱.۵ میلیارد متر مکعب بیشتر بود؛ به عبارتی در سال ۱۴۰۰، تراز سطح آب ۱۲۷۰.۷۲ متر، وسعت دریاچه ۲۲۶۱ کیلومتر مربع و حجم آب موجود در دریاچه ۲.۸۲ میلیارد متر مکعب گزارش شد.

اشرفی‌زاده درباره اقدامات لازم برای افزایش تراز دریاچه و اتصال جزایر جدا شده در نیمه شمالی و جنوبی دریاچه توضیح داد: یقینا تامین حق‌آبه زیست محیطی دریاچه نیاز است و در صورت عدم تامین آن، قاعدتا وضعیت با توجه به روند و میزان بالای تبخیر تا اواسط پاییز قطعا میزان بیشتری تبخیر را نیز خواهیم داشت و سطح تراز دریاچه ارومیه به کمترین میزان خود در چندین سال اخیر می‌رسد. 

وی با اشاره به اظهارات وزارت نیرو در راستای تامین حق‌آبه دریاچه ارومیه گفت: در دو سال گذشته باتوجه به اظهارات وزارت نیرو باید هر سال حدود ۱.۱ میلیارد مترمکعب آب وارد دریاچه می‌شد، در حالی که روند تبخیر بسیار بیشتر از این مقدار آب است. سازمان حفاظت محیط زیست میزان نیاز آب محیط زیستی دریاچه را به وزارت نیرو به مقدار ۳.۴ میلیارد مترمکعب اعلام کرده بود که در صورت عدم تحقق این میزان حق‌آبه قاعدتا باتوجه به تبخیر بالایی که وجود دارد، قطع به یقین امیدی به احیای دریاچه نخواهد بود.

اشرفی زاده در پاسخ به اینکه آیا باتوجه به وضعیت کنونی و تاخیر بارش پاییزی امکان خشک شدن کامل دریاچه ارومیه وجود دارد یا خیر؟ گفت: در صورت عدم تامین حق‌آبه و تحقق نیافتن برنامه‌های مصوب شده به‌صورت کامل، قطع به یقین دریاچه کاملا خشک می‌شود و امیدی به احیای آن نیست اما در نقطه مقابل با تحقق برنامه‌ها و تامین حق‌آبه دریاچه به صورت کامل امیدواریم وضعیت بهتری را برای دریاچه ارومیه با افزایش بارش‌ها شاهد باشیم. 

وی افزود: مسلما بارش‌ها و تغییرات اقلیمی نیز تاثیر خود را بر دریاچه گذاشته است اما جلوگیری از توسعه کشاورزی و انجام کشاورزی پایدار در سطح حوضه ارومیه، از راه حل‌های اصلی احیای دریاچه است همچنین جلوگیری از ساخت سدهای جدید در حوضه دریاچه و تداوم توقف‌های انجام شده در این زمینه باید همچنان ادامه داشته باشد.

اشرفی‌زاده درپی تصویر منتشر شده در فضای مجازی درباره همسایگی دریاچه ارومیه و وان اما با دو سرنوشت متفاوت اظهار کرد: وضعیت دریاچه وان به دو دلیل عمق بیشتر آن و مدیریت بهتر منابع آب و کشاورزی در حوضه نسبت به وضعیت دریاچه ارومیه بهتر است. در حوضه دریاچه ارومیه به دلیل برداشت‌های غیرمجاز از منابع آبی و توسعه بی‌رویه اراضی کشاورزی تامین حق‌آبه‌های زیست محیطی محقق نمی‌شود. 

مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها در سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: وزارت نیرو طبق قانون مکلف به تامین نیاز آبی زیست‌محیطی دریاچه ارومیه است اما به این دلایل همچنین کاهش بارش‌ها حق‌آبه‌ را به‌صورت کامل تامین نکرده ست.

اشرفی‌زاده در پایان گفت: رسانه‌ها باید برای تامین حداکثری حق‌آبه دریاچه ارومیه از وزارت نیرو مطالبه‌گری کنند تا پیگیری‌ها صورت بگیرد و از مبادی پیش‌بینی شده میزان ۳.۴ میلیارد متر مکعب حق‌آبه دریاچه ارومیه محقق شود.

بر اساس اعلام شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی و آخرین تصاویر ماهواره‌ای در روز جمعه (۱۱ شهریورماه) مساحت پهنه آبی دریاچه ارومیه ۹۸۰ کیلومتر مربع برآورد شده است.