اختلاف ایران، ترکیه و یونان به یک دلیل عجیب

برترین‌ها: ترکیه و یونان، دو همسایه‌ شرقی و غربی در مدیترانه، سال‌هاست که بر سر مالکیت فرهنگی بسیاری از خوراکی‌های محبوب منطقه با یکدیگر اختلاف دارند. از ماست و قهوه گرفته تا باقلوا، هرکدام تلاش می‌کنند ریشه‌ی اصلی یک خوراک را به سرزمین خود نسبت دهند. حالا به نظر می‌رسد یک عضو ثابت سفره ایرانی در تابستان به فهرست این «نبردهای غذایی» افزوده شده: ماست و خیار.

در ترکیه آن را جاجیک (cacık) و در یونان تزاتزیکی (tzatziki) می‌نامند، غذایی ساده اما محبوب که ترکیبی از ماست، خیار رنده‌شده، سیر، نمک، روغن‌زیتون و سبزی‌هایی مثل شوید، نعناع یا جعفری است. این خوراک سرد معمولا به‌عنوان مزه یا یک شام سبک در انتهای یک روز گرم سرو می‌شود.

ریشه‌ی واژه‌ یونانی «تزاتزیکی» از ترکی عثمانی «جاجیک» گرفته‌شده و خود این واژه ممکن است با «ژاژ» در فارسی کهن مربوط باشد.

یونانی‌ها سابقه‌ای بسیار قدیمی در استفاده از سس‌های مبتنی بر ماست دارند و خوراک‌هایی چون «اوکسی‌گالا» (oxygala) را از دوران باستان ثبت کرده‌اند، اما نخستین اشاره‌ مکتوب به شکل مدرن «جاجیک» در کتاب آشپزی عثمانی در سال ۱۸۴۴ آمده، جایی که ترکیب «ماست، خیار و سیر» توصیف شده است.

این خوراک تابستانی در ایران نیز قرن‌هاست با نام ساده‌ «ماست و خیار» بر سر سفره‌هاست، در ایران، این غذا گاهی با افزودن کشمش، گردو، گل‌سرخ خشک‌شده یا نعنای تازه، رنگ‌وبویی خاص‌تر پیدا می‌کند.

هرچند منشا دقیق این خوراک مشخص نیست، اما آنچه مسلم است، محبوبیت فراگیر آن در سراسر خاورمیانه و بالکان است.