ماجرای اختلال و نامرئی‌شدن آنتن از گوشی‌ها
کیفیت شبکه تلفن همراه در ایران، قربانی هم‌زمان ناترازی انرژی، مشکلات شبکه به دلیل فرسوده‌بودن زیرساخت‌ها، فشارهای تحریم، دستورات قضائی، کشمکش نهادی بین شهرداری و اپراتورها شده است.
روزنامه شرق: «دیروز وسط یک تماس کاری مهم، گوشی‌ام ناگهان بدون آنتن شد. نه می‌شد زنگ زد، نه حتی پیامک ساده‌ای ارسال کرد. این اتفاق برای من فقط یک بار رخ نداده، در هفته چندین بار تجربه‌اش می‌کنم»، «در بانک برای تمدید کارت بانکی، پیامک کد تأیید برایم ارسال نمی‌شد و به خاطر همین، نتوانستم کارت بانکم را که باید از طریق آن قسط‌هایم پرداخت شود فعال کنم»، «همکارم سر کار دچار مشکل تنفسی شد، اما تماس اضطراری به اورژانس برای گرفتن کمک به دلیل نبود آنتن، فشار عصبی بالایی به ما وارد کرد. در نهایت او را سوار ماشین و به بیمارستان منتقل کردیم».
این روایت‌ها فقط بخشی از گلایه کاربران تلفن همراه در تهران و دیگر شهرهاست؛ مشکلی که اگرچه پیش از جنگ هم به شکلی کم‌رنگ وجود داشت، اما بعد از زمان جنگ ۱۲روزه ایران و اسرائیل به شکل پیچیده‌تری درآمده و فشار روانی روی مردم را در کنار اختلال اینترنت و GPS بیشتر کرده است.
در واقع اگر از بیش از دو ماه گذشته که جنگ تحمیلی اسرائیل به ایران شروع شد و بعد از ۱۲ روز هم به آتش‌بس ختم شد، استفاده از یک سرویس و پلتفرم اینترنتی به‌سختی امکان‌پذیر شده و اختلال در GPS ما را از مبدأ و مقصدها دور کرده است، حالا یک پیامک ساده هم به مقصد نمی‌رسد و برقراری تماس بدون قطع و وصل هنگام مکالمه نیز به چرخه گرفتن «ارتباط» در کشور اضافه شده است.
دلایل مختلفی در مورد اختلال و نامرئی‌شدن آنتن از گوشی‌های کاربران اعلام می‌شود؛ از قطع برق و فرسوده‌بودن تجهیزات آنتن‌های BTS تا جمع‌آوری بیش از ۸۰۰ سایت اپراتورهای تلفن همراه از سوی شهرداری. هرچند در این بین برخی از وجود دستورهایی برای قطع آنتن تلفن‌های همراه در برخی مناطق شهر نیز خبر می‌دهند.
جنگ تمام شد، اما اختلال‌های ارتباطی نه در روزهای جنگ، قطع یا اختلال در ارتباطات به عنوان یک تصمیم امنیتی با توجه به تجربه‌های سال‌های اخیر در ایران قابل انتظار بود. اما ادامه مشکلات در هفته‌ها و ماه‌های پس از آن، پرسش‌های جدی برای کاربران ایجاد کرده است: چرا در کنار اختلال شدید در اینترنت و سیستم GPS، تماس‌ها با تلفن همراه هم قطع می‌شوند؟ چرا علامت آنتن روی گوشی ناگهان خالی می‌شود؟ و چرا هیچ نهادی پاسخ روشنی نمی‌دهد؟
سراسر شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) پر از گلایه و اعتراض کاربرانی است که نمی‌توانند حتی از طریق سیم‌کارت خود یک ارتباط ساده برقرار کنند و به باور آن‌ها سطح گرفتن ارتباط به کشور به اوایل دهه ۷۰ بازگشته است؛ روزهایی که تلفن همراه با ۲۰ سال تأخیر نسبت به دنیا وارد ایران شد.
اوج اختلال در برقراری ارتباط از طریق سیم‌کارت اپراتورهای تلفن همراه در کشور به سال گذشته و شروع برنامه‌ریزی برای خاموشی به دلیل ناترازی انرژی یا همان ورشکستگی انرژی بازمی‌گردد. خاموشی دوساعته برق در مناطق مختلف پایتخت و دیگر شهرهای کشور، اولین آثار منفی‌اش را روی آنتن‌های گوشی‌های همراه نشان داد.
ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بالاگرفتن اعتراض کاربران به هم‌زمانی قطع برق و محوشدن آنتن گوشی‌ها در حاشیه سفری که اردیبهشت‌ماه به مازندران داشت، این‌گونه این مشکل را توصیف کرد: «طبق استاندارد جهانی، باتری سایت‌های (آنتن‌های BTS) فقط ۲۰ تا ۳۰ دقیقه می‌توانند شبکه را حفظ کنند و در صورت ادامه قطعی برق، تجهیزات برای جلوگیری از آسیب خاموش می‌شوند. این مسئله تاکنون بیش از هزار میلیارد تومان خسارت برای اپراتورهای ارتباطی در پی داشته است».
هاشمی همان زمان خبر داده بود که در ماه‌های اخیر بیش از ۶۱۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در این بخش انجام شده و ابراز امیدواری کرد که با اولویت‌بندی مناسب و همکاری همه دستگاه‌ها، این چالش کاهش یابد.
در ادامه هم پیگیری از رگولاتوری (بازوی نظارتی وزارت ارتباطات) به این پاسخ رسید: «لیست مراکز و سایت‌های دارای اولویت اپراتورها دریافت و به منظور جلوگیری از قطع شبکه برق به معاونت هماهنگی توزیع و دفتر مدیریت بحران، پدافند غیرعامل و HSE توانیر ارسال شده است».
محمد امامی، معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری اعلام کرد آن‌ها با برگزاری جلسات پیوسته با اپراتورهای تلفن همراه و مخابرات و همچنین نمایندگان توانیر در تلاش هستند تا جلوی افزایش اختلال و قطعی ارتباطات از جمله اینترنت را هنگام قطع برق بگیرند. امامی تأکید کرده بود اپراتورهای تلفن همراه و مخابرات تمام تلاش خود را برای به‌روزرسانی و تکمیل تجهیزات شبکه به کار گرفته‌اند، اما بخش قابل توجهی از تجهیزات از جمله باتری به دلیل‌عدم امکان واردات به دنبال تحریم، عدم وجود ظرفیت کافی تولیدکنندگان داخلی، سرقت مکرر تجهیزات مخابراتی از جمله باتری و… باعث شده اقدامات اپراتورها در این زمینه اثربخش نباشد.
از ناترازی برق تا محدودیت‌های شهرداری
با تمام اینها اگرچه وزیر ارتباطات و مدیران رگولاتوری از ابتدای امسال وعده داده بودند تا با فراهم‌کردن شرایط لازم قطع برق تأثیر کمتری در ایجاد اختلال ارتباطی کاربران داشته باشد، اما قطع و وصلی و محوشدن آنتن از روی گوشی کاربران در دوران جنگ تحمیلی ۱۲روزه اسرائیل و با گذشت نزدیک به دو ماه از زمان اعلام آتش‌بس، شدیدتر شده است.
پیگیری مجدد از رگولاتوری به همان پاسخ‌های همیشگی تأثیر قطع برق بر آنتن‌های BTS و فرسوده‌بودن تجهیزات رسیده است، اما آنتن سیم‌کارت اپراتورهای مختلف تلفن همراه در پایتخت و دیگر شهرها مانند کرمانشاه، اصفهان، مشهد و… فقط با قطع برق دچار اختلال نمی‌شود و در زمان‌هایی که قطع برقی هم در منطقه‌ای وجود نداشته باشد، باز هم آنتن گوشی‌ها یا خالی‌اند یا اگر به شکل کم‌رنگی این آنتن‌ها دیده شوند، امکان برقراری ارتباط از طریق تماس و پیامک را به‌سختی فراهم می‌کنند.
حساب شبکه ایکس روابط عمومی رگولاتوری در پاسخ گفته بود از بین رفتن آنتن گوشی‌ها فقط با قطع برق از بین نمی‌رود، اعلام کرد در این زمینه دلایل دیگری هم تأثیرگذار است. طبق اعلام این روابط عمومی، اگر قطع برق دلیل از بین رفتن آنتن گوشی‌های تلفن همراه به دنبال خاموشی آنتن BTS یا خرابی تجهیزات شبکه نباشد، برخی دیگر از عوامل که پوشش شبکه ارتباطی در کشور را با مشکل مواجه می‌کنند، شامل این مواردند:
جمع‌آوری سایت‌ها به دلیل ممانعت مالکان
جمع‌آوری اجباری سایت‌ها به دستور شهرداری
عدم تمدید قرارداد اجاره برای مکان نصب BTS
استفاده از تجهیزات غیرمجاز تقویت یا تکرارکننده سیگنال که موجب تداخل فرکانسی و اختلال در شبکه می‌شود
احداث ساختمان‌ها یا سازه‌های بلند که مسیر امواج را مسدود می‌کنند
محدودیت فضا و زمین برای نصب سایت‌های جدید از سوی شهرداری
جمع‌آوری بیش از ۸۰۰ آنتن BTS توسط شهرداری.
اگر از وجود برخی دستورات برای قطع آنتن BTS در برخی نقاط فاکتور بگیریم، در حال حاضر عمده دلیل اختلال در تماس و ارسال پیامک، به قطعی برق به دلیل ناترازی انرژی و در گام بعدی ایجاد محدودیت‌ها از سوی شهرداری برای جمع‌آوری آنتن‌های BTS و جلوگیری از نصب آنتن‌های جدید در مناطق مختلف، بازمی‌گردد. به گفته محمد امامی، معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری، جمع‌آوری سایت‌های اپراتورها در قالب اجرای احکام کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری، کیفیت پوشش ارتباطی را در این روزها به‌شدت کاهش داده است.
شهرداری تهران از هفته گذشته با استناد به آرای کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ قانون شهرداری، اقدام به جمع‌آوری دکل‌هایی کرد که اپراتورها مجوز نصب آن‌ها را دارند اما به گفته شهرداری، محل نصب آن‌ها با ضوابط سه‌گانه فنی، ایمنی و شهرسازی مطابقت ندارد. اگرچه شهرداری تهران پنجشنبه گذشته با صدور بخش‌نامه‌ای به شهرداری‌های مناطق، دستور توقف موقت اجرای احکام قضائی و آرای کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ مبنی بر جمع‌آوری دکل‌ها و تجهیزات ارتباطی نصب‌شده در محل‌های غیرمجاز را صادر کرد، با این حال هنوز خبر می‌رسد که شهرداری در مناطق مختلف پایتخت به جمع‌آوری دکل‌های اپراتورهای تلفن همراه ادامه می‌دهد.
محمد امامی می‌گوید برخی احکام کمیسیون ماده ۱۰۰ مربوط به زمانی است که شورای شهر تهران برای صدور مجوز سایت‌های مخابراتی مصوبه‌ای نداشته و اپراتورهای تلفن همراه برای انجام تعهدات پوششی خود ناگزیر به نصب دکل‌های مخابراتی بوده‌اند و از زمان صدور برخی از این احکام حدود ۱۵ سال می‌گذرد.
همچنین امامی با اشاره به اینکه در حال حاضر ۳۰۰ سایت اپراتور ایرانسل، ۳۳۵ سایت اپراتور همراه اول و ۱۸۰ سایت اپراتور رایتل در شهر تهران حکم جمع‌آوری دارند، خبر داد: «جمع‌آوری سایت‌ها در حالی انجام می‌شود که مطابق تصمیم شورای تأمین استان، اجرای احکام کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری بایستی تا شش ماه آینده به تأخیر بیفتد و فشار شهرداری بر اپراتورها موضوعی است که باید با تعاملات رفع شود».
پاسخ شهرداری: اپراتورها قانون‌شکن‌اند
در مقابل، شهرداری و شورای شهر تهران روایت متفاوتی دارند. آن‌ها معتقدند بخش عمده مشکلات ارتباطی ناشی از بی‌انضباطی اپراتورهاست. مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، روز گذشته (۲۶ مرداد) در حاشیه جلسه شورای شهر تهران در جمع خبرنگاران در این مورد تأکید کرده است:
«اپراتورها بدون دریافت مجوز و پرداخت عوارض، دکل‌های متعددی در سطح شهر نصب کرده‌اند. میلیاردها میلیارد سود می‌برند، اما حق قانونی شهر را نمی‌دهند. دکل‌های بدون مجوز جمع‌آوری خواهند شد».
چمران این موضوع را با تخلفات ساختمانی مقایسه کرده و گفته است: «همان‌طور که کسی نمی‌تواند بدون مجوز ساختمانی احداث کند، اپراتورها هم حق ندارند بدون مجوز دکل نصب کنند. کوتاهی شهرداری در گذشته نباید باعث ادامه این تخلف شود». به گفته چمران، اپراتورها باید برای نصب دکل از شهرداری مجوز اخذ کنند و سالانه نیز در ازای استفاده از فضاهای شهری عوارض پرداخت شود.
در اظهار نظری تندتر هم محسن بابایی، رئیس کمیته ایمنی شورای شهر، تأکید کرده شهرداری باید هرچه سریع‌تر اقدام به جمع‌آوری دکل‌های ارتباطی کند که بدون ضابطه در سطح شهر نصب شده‌اند.
او در این مورد گفته است: «ما در حال حاضر بیش از هزار رأی ماده ۱۰۰ مربوط به دکل‌ها و آنتن‌های غیرمجاز در سطح شهر تهران داریم. حدود یک دهه‌ای است که اپراتورهای تلفن‌های همراه به بهانه‌های مختلف از اجرای این آرا سر باز می‌زنند. سالیان سال به آن‌ها ابلاغ شده که نسبت به اصلاح این دکل‌ها و آنتن‌ها اقدام کنند، چون طیف زیادی از این دکل‌ها و آنتن‌ها در محل‌های غیرمجازی نصب شده که حتی برای سلامت شهروندان هم مضر است».
با باور او اپراتورها به‌جای اینکه به قانون تمکین کنند، با بهانه‌های مختلف سعی می‌کنند از اجرای این آرا به هر حال جلوگیری کنند. او ادعا می‌کند اپراتورها با کمک فشارهای رسانه‌ای و اینکه با جمع‌آوری دکل‌ها، آنتن تلفن‌همراه از بین می‌رود جلوی اجرای آرای ماده ۱۰۰ شهرداری را گرفته‌اند.
در حالی که در بیش از دو ماه گذشته استفاده از گوشی تلفن همراه برای برقراری تماس و ارسال پیامک از طریق سیم‌کارت اپراتورهای مختلف، به امری غیرممکن تبدیل شده است، رئیس کمیته ایمنی شورای شهر، درخواست غیرمنطقی اپراتورها برای نصب دکل را به گرفتن سهم بیشتر از بازار اینترنت ارتباط داده است. به باور او افزایش تعداد دکل‌ها و آنتن‌ها برای بهبود سرعت اینترنت، روش منطقی در دنیا نیست و باید فیبر نوری را توسعه داد.
در حالی که برقراری تماس و ارسال پیامک در نقاط مختلف پایتخت به شرایط قبل از ورود تلفن همراه و توسعه زیرساخت‌های شبکه همراه بازگشته است، بابایی ادعا کرد: «در تهران نقطه کور نداریم؛ افزایش دکل‌ها و آنتن‌ها صرفا برای بحث اینترنت است».
همچنین در حالی که هیچ نهاد بین‌المللی در حوزه سلامت مضرات تشعشعات مربوط به آنتن‌های BTS را تأیید نکرده است، بابایی با تکیه بر این ادعا که افزایش بیش از اندازه دکل‌ها و آنتن‌ها می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت شهروندان داشته باشد، تأکید کرده باید از طریق توسعه فیبر نوری، اقدام به افزایش سرعت اینترنت کرد.
تماس‌های ازدست‌رفته و زندگی مختل‌شده
برایند تمام این روایت‌ها، تصویری روشن از یک واقعیت تلخ دارد: کیفیت شبکه تلفن همراه در ایران، قربانی هم‌زمان ناترازی انرژی، مشکلات شبکه به دلیل فرسوده‌بودن زیرساخت‌ها، فشارهای تحریم، دستورات قضائی، کشمکش نهادی بین شهرداری و اپراتورها شده است. هر نهاد، دیگری را متهم می‌کند و هیچ‌کس مسئولیت مستقیم کیفیت خدمات را برعهده نمی‌گیرد. نتیجه این جدال اما چیزی جز افزایش نارضایتی عمومی نیست.
تا زمانی که راه‌حلی مشترک برای حل مناقشات قانونی و توسعه واقعی زیرساخت ارتباطی کشور پیدا نشود، در کنار فیلترینگ و محدودیت‌های شدید اینترنت، آنتن‌های خاموش و تماس‌های ناموفق هم بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره کاربران ایرانی باقی خواهد ماند.
ارسال نظر