به‌سوی سرمشق‌های جدید برای مدارس
یک دکترای فیزیک نظری از آمریکا و یک دکترای علوم شناختی از اسپانیا - برای ترجمۀ این کتاب، سال‌ها تجربۀ تدریس در مدرسه و دانشگاه، در داخل و خارج از کشور، و مشاهدۀ نیاز مبرم نظام آموزشی ایران به تطبیق با تحولات روز بوده است.
عصر ایران: کتاب «بازطراحی آموزش: درسی از ناکامی‌های آمریکا در ارتقای آموزش عمومی» نقدی سازنده از وضعیت آموزش عمومی و اصلاحات آموزشی در ایالات متحده است که طرحی راهبردی برای نیل به اصلاحات کارآمد آموزش عمومی پیشنهاد می‌دهد. مبنای تصمیم مترجمان کتاب آرش اردهالی، دکترای فیزیک نظری از آمریکا و امین هاشمی، دکترای علوم شناختی از اسپانیا، برای ترجمۀ این کتاب سال‌ها تجربۀ تدریس در مدرسه و دانشگاه، در داخل و خارج از کشور، و مشاهدۀ نیاز مبرم نظام آموزشی ایران به تطبیق با تحولات روز بوده است.
اصل کتاب اواسط دهۀ ۹۰ میلادی نگاشته شده، هنگامی که ظهور کامپیوترها نیازهای عرصۀ آموزش را دچار تحول اساسی کرد. اما محور اصلی کتاب که دربارۀ رویکرد سیستمی به تغییرات آموزشی در دوران گذار تکنولوژیک است، امروزه با تحولات کم‌سابقه (اگر نگوییم بی‌سابقۀ) ناشی از هوش مصنوعی بیش از پیش اهمیت یافته است.
کنت ویلسون برندهٔ جایزهٔ نوبل فیزیک در سال ۱۹۸۲ و یکی از پیشگامان اصلاحات آموزشی در ایالات متحده و بنت دیویس، روزنامه‌نگار مجرب در حوزهٔ آموزش در این کتاب تاکید می کنند نظام آموزش ایالات متحده در چنگ پارادایمی منسوخ گرفتار شده، در حالی که در علم، فناوری و صنعت از بیش از یک قرن پیش شاهد پیروزی فرایندی بوده که می تواند مایهٔ رهایی این نظام شود. این فرایند بازطراحی همان فرایند یکپارچه‌سازیِ تحقیق، توسعه، انتشار و پالایش است که روشی نهادینه‌شده برای تغییر نظام‌مند و راهبردی است که بدون وقفه کار می‌کند تا چشم‌اندازی از تعالی را ایجاد، و همچنین خودِ مفهوم تعالی را به اقتضای تغییر شرایط بازتعریف کند. آنها در فصل نخست کتاب یک فرایند بازطراحی را پیشنهاد می دهند که در آن فرایندی منظم از تغییرات پیش‌رونده را می توان در زیرساخت‌های آموزشی گنجاند. در فصل دوم این فرایند بررسی خواهد شد تا بفهمیم چرا همواره مؤثر است. در فصل سوم طرح بهبود خواندن، پیشگام فرایند بازطراحی آموزشی مطالعه می شود. در فصل‌های چهار و پنج نیروهایی بررسی خواهند شد که مدت‌هاست آموزش‌وپرورش را در مقابل تغییر ساختاری مقاوم کرده‌اند و همچنین نشان داده خواهد شد که چگونه می توان بر این نیروهای سنتی فائق آمد. فصل ششم توجه ویژه‌ای به نقشی دارد که سنجش آموزش باید در اصلاحات مؤثر ایفا کند. درنهایت، در فصول هفت و هشت شیوه‌ای ترسیم خواهد شد که با آن می توان یک فرایند منظم تغییر را در مدارس مؤثر و مقرون به صرفه کرد.
به نظر ویلسون و دیویس فرایند بازطراحی با سرعت و قدرت بسیار موجب موفقیت جهانی کامپیوترها، هواپیماها، وسایل آشپزخانه و انواع و اقسام صنایع دیگر شده است، و ازآنجاکه اساساً فرایندی انسانی (و نه فنی یا صنعتی) است، می توان آن را برای رسیدن به همین موفقیت در امر آموزش هم به کار گرفت.
آنها در ادامه برنامه‌های جدید آموزشی فرآیند بازطراحی را معرفی می کنند و می گویند که نتایج پروژه «موفقیت برای همه» برنامهٔ تجدید ساختار مدارس که در دانشگاه جان هاپکینز توسعه یافته است، قویاً نشان می دهد زمانی که اختیار بر جزئیاتِ برنامهٔ درسی از بوروکراسی‌های قانون‌گذار گرفته شود و برنامه‌های درسی میانِ شبکه‌ای از مدارس که یک سازمان تحقیق و توسعه آن را پشتیبانی می کند سازمان‌دهی شوند، یادگیری به‌طور چشمگیر و مستمر بهبود می یابد.
این مطالعات ثابت می کند که گروه‌های دانش‌آموزانی که با هم مطالعه می کنند بیشتر، بهتر و سریع‌تر از دانش‌آموزان تنهایی که آرام و ساکت روی میزشان کار می کنند، یاد می گیرند. همچنین موفقیت «برنامه بهبود خواندن» روش یکتایی برای یاد دادنِ خواندن به کلاس اولی‌های ضعیف، نشان می دهد که تحقیق، توسعه و آموزش مداوم معلمان می تواند نقش مهمی در تأثیرگذارتر و کاراتر کردن تدریس و یادگیری در سخت‌ترین شرایط تعلیم بازی کند. برنامهٔ «آموزش علوم مناسبِ فهم عموم» نیز خاطرنشان می کند، چگونه با همسو کردن قدرت تحقیق، توسعه، مشاوره و بازطراحی می توان ترکیب‌های شگفت‌آوری ایجاد کرد.
پنج رهیافت ویلسون و دیویس که به حمایت از پارادایم جدید آموزشی کمک می کنند، در فرازی از کتاب اینگونه فهرست می شوند:
ابزارهای «یادگیری کیفیت تام» می توانند به معلمان نشان دهند چگونه درس‌هایی چالش‌برانگیز و مرتبط با دنیای واقعی را جایگزین دروس کسل‌کننده و سردرگم‌کننده کنند. در کلاس‌های یادگیری کیفیت تام دانش‌آموزان در زمان کمتری مطلب بیشتری می آموزند، چون درگیر کارند و کسل نیستند، و به‌جای مقاومت یا بی‌توجهی همکاری می کنند.
«قدرت دادن به معلمان» به معنای تفویضِ قدرتِ آغاز کردن، شکل دادن، و هدایت نوآوری به کسانی است که مسئول عملی کردن تغییرند؛ و گرد هم آوردن معلمان برای استفاده از تجارب گران‌بهای یکدیگر.
«پژوهش‌های شناختی» می توانند به معلمان کمک کنند تا درس‌هایی را طراحی کنند که از مشکلات ذاتی فرایند یادگیری، پیش از آنکه پیشرفت دانش‌آموزان را سد کنند، اجتناب ورزند.
«یادگیری همکارانه» می تواند با تبدیل هر دانش‌آموز به یک کمک‌معلم و تمرین دادنشان برای استفاده از آنچه می آموزند، اثرگذاری و گسترهٔ تأثیر معلم را چند برابر کند.
یادگیری همکارانه به دانش‌آموزان اجازه می دهد تا به یکدیگر و به خودشان در این فرایند درس بدهند، و در عین حال که متقابلاً از یکدیگر حمایت می‌کنند، از ترس‌ها و حواس‌پرتی‌های کلاس درس سنتیِ رقابتی بکاهند.
«فناوری‌های جدید الکترونیکی» وقتی عاقلانه از آنها استفاده شود، می توانند در بسیاری از موقعیت‌ها نقش جانشین معلم را بازی کنند، و معلم را آزاد کنند تا با دانش‌آموزان به‌صورت انفرادی و با روش‌هایی کار کند که بیشترین اثرگذاری را برای هریک از آنان حاصل کند.
هر پنج رهیافت، تأثیرگذاری و بازدهی تدریس معلمان را افزایش می دهند و باعث می شوند دانش‌آموزان در زمان کمتر و با اتلاف انرژی کمتری مطالب بیشتری را بهتر بیاموزند.
به عقیده ویلسون و دیویس هرچه این رهیافت‌ها بیشتر برای حمایت و تکمیل یکدیگر با هم ترکیب شوند، ناکامی‌های آموزشی ــ ترک تحصیلی‌ها، کسانی که نمی توانند درست بخوانند، کودکی که هر کاری می‌کند مطلب را نمی‌فهمد ــ نادرتر خواهند شد و هر اصلاح یکپارچه‌شده، یک سازوکار برای اصلاحات دیگر فراهم می‌کند.
پیشنهاد نهایی ویلسون و دیویس جایی است که همهٔ پروژه های تجدید ساختار بر اثر آزادسازی تخصص و قدرت خلاقیت معلمان، مدارسِ در حالِ مرگ را به زندگی بازمی گردانند و مسیری است که ما را از پارادایم آموزشی امروزی به پارادایم‌های مؤثرتر و کارآمدتر که اقتصاد جدید و قرن جدید مطالبه می کنند، رهنمون می کند. فرایند بازطراحی ای که در «مدارس بازطراحی سیستم ها» تجسم یافته می تواند جاده‌ای باشد که بی‌واهمه ما را به‌سوی تعالی رهنمون می کند، حتی با وجود اینکه تعریف ما از تعالی همراه با فهم در حال تکامل مان از معنای تحصیل‌کردگی تغییر می کند. آینده ای که در آن تغییر تنها چیز ثابت است، گزینه‌ای جز آغاز این سفر برایمان نمی گذارد.
کتاب «بازطراحی آموزش: درسی از ناکامی‌های آمریکا در ارتقای آموزش عمومی» نوشته کِنِت ویلسون و بِنِت دیویس با ترجمه آرش اردهالی و امین هاشمی را انتشارات اختران در ۳۲۰ صفحه رهسپار بازار کتاب کرده است.
ارسال نظر