پایگاه فضایی چابهار: بایکونور ایران چه ویژگی‌هایی دارد؟
در قلب سیستان و بلوچستان، پایگاه چابهار به عنوان «بایکونور ایران» در حال شکل‌گیری است. این مرکز پیشرفته، با پدهای پرتاب مجهز و زیرساخت‌های مدرن، آماده است تا ایران را به جمع قدرت‌های فضایی منطقه وارد کند.
فرارو: دکتر حسن سالاریه؛ رئیس سازمان فضایی کشور در مراسم افتتاح هفته جهانی فضا، از قریب الوقوع بودن تکمیل نهایی فاز اول پایگاه فضایی چابهار ویژه پرتابگرهای سوخت جامد خبر داد و افزود در حال حاضر داریم برای انجام پرتاب اول آماده می‌شویم.
پایگاه فضایی چابهار، که با نام رسمی "پایگاه ملی پرتاب ماهواره" نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین پروژه‌های زیرساختی در برنامه فضایی ایران است. این پایگاه، که در حال ساخت است، به عنوان سومین سایت پرتاب فضایی ایران (پس از پایگاه امام خمینی در سمنان و پایگاه شاهرود) عمل می‌کند و هدف آن افزایش قابلیت‌های پرتاب ماهواره‌های سنگین‌تر، حمایت از مأموریت‌های سرنشین‌دار و گسترش همکاریهای بین‌المللی است. اما پایگاه فضایی چابهار چه مشخصاتی دارد و چرا به «بایکونور ایران» معروف شد؟
تاریخچه پایگاه فضایی چابهار
ایده ساخت پایگاه فضایی چابهار برای اولین بار در سال ۲۰۱۰ (۱۳۸۹ شمسی) مطرح شد، زمانی که سازمان فضایی ایران (ISA) به دنبال سایتی جنوبی‌تر برای پرتاب‌های بهینه‌تر بود. این پروژه بخشی از برنامه ۱۰ ساله فضایی ایران است که هدف آن خودکفایی در فناوری‌های فضایی و پرتاب ماهواره به مدارهای مختلف است. در سال ۲۰۱۳، مقامات ISA پیش‌بینی کردند که فاز اول تا ۲۰۱۶ عملیاتی شود، اما تأخیرهای ناشی از تحریم‌های بین‌المللی، مشکلات بودجه‌ای و چالش‌های فنی، این زمان‌بندی را به تعویق انداخت.
ساخت واقعی از اوت/سپتامبر ۲۰۲۲ (شهریور ۱۴۰۱ شمسی) آغاز شد، پس از اینکه شورای عالی فضایی در نوامبر ۲۰۲۱ (آبان ۱۴۰۰) اولویت این پروژه را تأیید کرد. در مه ۲۰۲۴، تحلیل تصاویر ماهواره‌ای توسط مرکز جیمز مارتین برای مطالعات عدم اشاعه، مکان دقیق سایت را تأیید کرد. تا ژوئن ۲۰۲۴، فاز اول ۵۶ درصد پیشرفت داشت و قرار بود در فوریه ۲۰۲۵ عملیاتی شود. با توجه به صحبت‌های دکتر سالاریه به نظر می‌رسد فاز اول در حال نهایی شدن است.
مکان و موقعیت جغرافیایی پایگاه فضایی چابهار
پایگاه فضایی چابهار در حدود ۶۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر چابهار، در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. این مکان در عرض جغرافیایی حدود ۲۵ درجه شمالی قرار دارد و نزدیک به خلیج عمان و اقیانوس هند است، که مسیرهای پرتاب ایمن به سمت شرق را بدون عبور از مناطق پرجمعیت فراهم می‌کند. نزدیکی به خط استوا (کمتر از ۲۵ درجه فاصله) از سرعت چرخش زمین برای کاهش انرژی مورد نیاز پرتاب بهره می‌برد، که این امر هزینه‌ها را تا ۲۰-۳۰ درصد کاهش می‌دهد.
سایت حدود ۲۵ هکتار (۵×۵ هکتار) مساحت دارد، اما کل مجموعه ممکن است تا ۱۴۰ کیلومتر مربع گسترش یابد که شامل بندر آب عمیق برای حمل تجهیزات نیز خواهد بود. تراکم جمعیتی پایین منطقه (کمتر از ۱۰۰ نفر در کیلومتر مربع) ایمنی این پایگاه را نیز افزایش می‌دهد.
وضعیت ساخت و مراحل
گفته می‌شود پروژه در سه فاز اصلی پیش می‌رود:
امکانات و زیرساخت‌ها پایگاه فضایی چابهار
پایگاه شامل:
ساختمان مونتاژ: برای SLVهای سوخت جامد و مایع، با برج خدماتی (gantry) برای راکت‌های سنگین.
پد پرتاب: با گودال شعله (flame trench) برای پرتاب‌های ایمن.
ذخیره سوخت: مخازن کرایوژنیک برای سوخت‌های مایع مانند هیدروژن مایع.
مراکز کنترل و ردیابی: برای نظارت بر پرتاب‌ها و مدارها.
بندر آب عمیق: برای واردات تجهیزات سنگین از اقیانوس هند.
این امکانات چابهار را قادر به پرتاب راکت‌هایی بزرگ‌تر از سایت‌های سمنان و شاهرود می‌کند.
اهمیت استراتژیک و همکاری‌ها
چابهار "بایکونور ایران" نامیده می‌شود و بزرگ‌ترین سایت پرتاب غرب آسیا خواهد بود. این پایگاه می‌تواند با توجه به قابلیت‌های خود پایگاهی ارزان برای پرتاب ماهواره‌های کشورهای منطقه و حتی جهان باشد و بدین شکل ارزآوری قابل توجهی برای کشور به همراه داشته باشد. همچنین چابهار می‌تواند زمینه همکاریهای مشترک فضایی با بسیاری از کشورهای جهان و حتی اعزام فضانورد را به دنبال داشته باشد.
ارسال نظر