شهرهایی که جهان را سرسبزتر کرده‌اند

ایمنا: در دنیای امروز که سازه‌های بتنی و دودآلود بر سیمای شهرها چیره شده‌اند، بعضی کلان‌شهرها مسیر دیگری را انتخاب کرده‌اند؛ مسیری سبز که در آن پایداری و زندگی شهری نه‌تنها در تضاد نیستند، بلکه مکمل یکدیگرند. این شهرها نشان داده‌اند که آینده شهرنشینی می‌تواند در میان بام‌های سبز، دیوارهای زنده و فضاهای طبیعی شکل گیرد. از شمال اروپا تا جنوب اقیانوس آرام، موجی از طراحی پایدار جهان را در بر گرفته است که در قالب ۱۰ شهر برتر سبز جهان، الهام‌بخش سایرین شده‌اند.

سبزترین پایتخت جهان، اسلو در نروژ است؛ شهری که ۷۴ درصد مساحتش را فضای سبز پوشانده و با کمربند سبز پیرامونی‌اش به دوسوم گونه‌های جانوری نروژ پناه داده است. در این شهر ۹۵ درصد مردم تنها چند دقیقه با نزدیک‌ترین پارک فاصله دارند و سیستم حمل‌ونقل عمومی تمام‌برقی و ضریب چشمگیر استفاده از خودروهای الکتریکی، آن را به الگویی جهانی تبدیل کرده است. هدف اسلو برای کاهش ۹۵ درصدی کربن تا سال ۲۰۳۰ نشان می‌دهد که این شهر برای آینده آماده است.

در جنوب اروپا، لیوبلیانا پایتخت اسلوونی با ۶۷ درصد پوشش سبز شهری، نمونه‌ای از تناسب کامل میان طبیعت و زندگی شهری به‌شمار می‌رود. در این شهر کوچک، جنگل‌های بومی، باغ‌های میوه و پارک معروف تیولی نه‌تنها زیبایی، بلکه حس آرامش را به زندگی روزمره ساکنان بخشیده‌اند. پیوند مستقیم شهر با روستا نیز سبب شده مرز میان طبیعت و تمدن محو شود.

کپنهاگ، پایتخت دانمارک، از نخستین شهرهایی محسوب می‌شود که اقلیم‌هوشیاری را به هویت خود تبدیل کرده است. این شهر هدف بلندپروازانه‌ای دارد که شامل تبدیل شدن به نخستین کلان‌شهر بدون کربن تا سال ۲۰۲۵ است. خطوط گسترده دوچرخه‌سواری، بام‌های گیاه‌پوش، دیوارهای زنده همچون دیوار سبز در پارکینگ بیمارستان و طراحی هوشمند جمع‌آوری آب باران تنها بخشی از پازل پایداری این شهرند. در کپنهاگ، پایداری نه یک شعار، بلکه سبک زندگی است.

پاریس با وجود چهره تاریخی خود، به صف سبزترین شهرهای جهان پیوسته است. این شهر که به‌واسطه بلوارهای مجللش معروف است، اکنون در اروپا پیشتاز سرانه فضای سبز است و طرحی بلندمدت برای کاشت ۱۷۰ هزار درخت جدید تا سال ۲۰۲۶ دارد. جنگل‌های جدیدی در اطراف برج ایفل و میدان باستیل در دست احداث قرار دارد و هدف نهایی پاریس، رسیدن به ۵۰ درصد پوشش سبز تا سال ۲۰۳۰ است.

ونکوور کانادا در آن‌سوی اقیانوس، با انرژی تجدیدپذیر، پارک‌های شهری و طراحی اکولوژیک خود، یکی از بهترین نمونه‌های شهر سبز در آمریکا محسوب می‌شود. نزدیک به ۹۰ درصد برق ونکوور از منابع پاک تأمین می‌شود و بیش از دوسوم مساحت شهر را فضاهای طبیعی دربر گرفته است. از مسیرهای دوچرخه‌سواری در کنار دیوارهای پوشیده از گل گرفته تا پارک استنلی، طبیعت در قلب اقتصاد و زندگی این شهر جای دارد. هدف ونکوور برای دستیابی به ۱۰۰ درصد انرژی تجدیدپذیر تا ۲۰۵۰ و تحقق سیاست «زباله‌صفر تا ۲۰۴۰» گواهی بر جدیت این مسیر است.

بارسلون اسپانیا در مدیترانه، با پروژه مشهور «سوپربلاک‌ها Superilles» تعریف جدیدی از زندگی شهری ارائه داده است. خیابان‌هایی که در گذشته رگ حیاتی عبور خودروها بودند، اکنون به گذرگاه‌هایی برای مردم، درختان و پرندگان تبدیل شده‌اند. هزاران مترمربع فضای سبز تازه با پوشش‌های زنده به خطوط ترافیکی شهر افزوده شده تا نفس بارسلون تازه شود.

ملبورن استرالیا در نیم‌کره جنوبی، به‌عنوان شهری تاب‌آور در برابر گرمایش جهانی، بر «سبزکردن زیرساخت» تمرکز کرده است. از پروژه «سبز کردن کوچه‌ها» تا برنامه جنگل‌های شهری، ملبورن سایه و خنکای طبیعی را به بافت شهری بازگردانده است. در این شهر بام‌های سبز و باغ‌های عمودی نه زینتی و تجملی، بلکه بخشی از سیستم خنک‌کننده طبیعی شهرند.

هلسینکی، پایتخت فنلاند، ۶۲ درصد مساحت خود را به طبیعت اختصاص داده است؛ ترکیبی از دو پارک ملی و فضاهای جنگلی که با پیاده‌روی کوتاه از مرکز شهر در دسترس‌اند. این شهر که به «پایتخت طبیعت اروپا» معروف است، با سرمایه‌گذاری در مسیرهای دوچرخه، انرژی پاک و رفاه اجتماعی، الگوی موفقی از شادی و پایداری ارائه کرده است.

هامبورگ در آلمان نیز با ایجاد شبکه‌ای پیوسته از پارک‌ها در مسیر تبدیل ۴۰ درصد از خاک شهری خود به فضای سبز تا سال ۲۰۳۴ گام برمی‌دارد. بیش از ۱۴۶۰ پارک فعلی این شهر بخشی از یک طرح کلان برای اتصال محیط‌های طبیعی آن از ساحل تا مناطق صنعتی هستند.

سیدنی استرالیا با برنامه «چشم‌انداز پایدار ۲۰۳۰ تا ۲۰۵۰» به تمرکز بر ۴۰ درصد پوشش سبز شهری ادامه می‌دهد. این شهر با ترکیب بام‌ها و دیوارهای سبز، باغ‌های عمودی و طراحی چندمنظوره فضاهای باز، به یکی از لابراتوارهای زنده توسعه پایدار جهان تبدیل شده است.

وجه مشترک تمام این شهرها دستورالعملی ساده شامل بازگرداندن طبیعت به کالبد شهر از طریق بام‌های گیاه‌پوش، انرژی پاک، حرکت پایدار، مدیریت هوشمند آب، حفظ تنوع زیستی و مشارکت فعال جامعه و تبدیل زیرساخت‌های خاکستری به بام‌ها و دیوارهای زنده است که علاوه‌بر زیبایی، به کاهش دمای شهر، بهبود کیفیت هوا، جذب آب باران و تقویت زیست‌بوم شهری کمک می‌کنند. به‌ویژه که در دنیای امروز سبزسازی دیگر انتخابی لوکس نیست، بلکه ضرورتی حیاتی برای آینده زندگی شهری محسوب می‌شود.