تهران در مبارزه دائمی با زباله‌ها

زهره آقایانی در برترین‌ها نوشت: انباشت زباله، مخازن ناکافی و نظارت از هم‌گسیخته؛ معضلی که تهران را به یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های زیستی خود رسانده است.

ایوان کلیما نویسنده اهل چک اسلواکی، ۳۱ سال پیش در بخشی از رمان معروف خود «روح پراگ» به معضل زباله‌های شهر پراگ می‌پردازد و‌ می‌گوید: « سیل زباله‌های مادی چیزی است که نباید آن را دست کم گرفت. این زباله‌ها محیط طبیعی را تهدید می‌کنند و ممکن است آب و هوا  را آلوده و مسموم کنند.» با افزایش جمعیت شهرنشین، مسئله جمع‌آوری زباله‌ها به یکی از چالش‌های دولت‌ها و‌ شهرداری‌ها بدل شده است.

حالا به میزان توسعه‌یافتگی دولت‌ها، سیستم مدیریت جمع و دفع زباله‌ها متغیر  بوده و در واقع کنترل و همچنین‌ سود ده بودن پساماند‌های شهری، عیارسنجی مناسبی برای  تشخیص توسعه‌یافتگی کشورها، محسوب می‌شود.

واقعیت این است که در تهران جمع‌آوری پسماندهای خشک رویه مناسبی ندارد، بخشی از آن توسط پیمانکاران شهرداری، بخشی توسط بخش خصوصی، قسمتی سهم دوره‌گردها و سهم دیگر نیز بدون تفکیک در مسیر زباله به ایستگاه آخر پسماند شهر تهران منتقل می‌شود. اما از سویی اگر هر ساعتی از شبانه روز از کوچه و خیابان‌ها گذر کنیم با محفظه‌های آلوده و فرسوده و البته مملو از زباله‌های خشک، تر، فلز، پلاستیک سمی و غیر سمی مواجه می‌شویم‌.

آلودگی تصویری که شهروندان پایتخت‌نشین دیگر با آن خو‌کرده و گویی بخش جداناشدنی شناسنامه گذر گاه‌های تهران شده است! به خوبی پیداست که مخازن موجود کفاف زباله های جمعیت روز افزون پایتخت را نمی‌دهد. از سویی در حالی که مسولان شهرداری وعده بهبود شرایط را می‌دهند، در عمل شهر با انباشت زباله و کمبود نظارت بر پیمانکاران مواجه است.

در همین رابطه محمدجواد حق‌شناس، عضو پیشین شورای شهر تهران، وضعیت کنونی نظافت را «بدترین در چند دهه گذشته» توصیف کرده و معتقد است: «در هیچ محفلی نیست که مردم از وضع نابسامان زباله و نظافت شهر گلایه نکنند. نظارت شورا بر عملکرد شهرداری در این زمینه تقریباً از بین رفته است.» به گفته او : «تهران از نظر شاخص‌های زیستی در میان ۱۷۳ شهر جهان، رتبه ۱۶۳ را دارد. حضور گسترده زباله‌گردها، رها شدن مخازن در خیابان‌ها و افزایش جانوران موذی مانند موش و سگ‌های ولگرد، تهدیدی جدی برای سلامت شهری است.» از سویی در حالی که شهروندان تهرانی این روزها در بدترین شرایط آب و هوایی به سر می‌برند، انتطار دارند شهرداری بجای پرداختن به مسایل غیر مرتبط و دغدغه‌های جناحی و حزبی به حداقل‌های حقوق شهروندی توجه کند. علی اعطا، سخنگوی پیشین شورای شهر در این باره می‌گوید: «به‌جای ارائه گزارش عملکرد، مدیران شهری فعلی به تخریب دوره‌های قبل می‌پردازند. در حالی‌که واقعیت برای همه قابل مشاهده است؛ مخازن زباله یا پُر هستند یا واژگون.» به گفته او  :« شهرداری تهران به جای تمرکز بر امور غیرضروری، باید به وظیفه اصلی خود در نظافت و ساماندهی پسماند بازگردد؛ زیرا به گفته آنان، ادامه روند فعلی می‌تواند چهره و زیست‌پذیری پایتخت را بیش از پیش تخریب کند.» 

متاسفانه تهران با بحران‌های مختلفی دست به گریبان است از ناترازی‌های آب و برق گرفته تا آلودگی هوا  و بی اکسیژنی. حالا باید اوضاع نابسامان پساماندها را هم به آن افزود. در حالی که این سوال برای پایتخت‌نشینان همواره تکرار می‌شود که پرداخت‌های مالیاتی ما به شهرداری، صرف چه اموری مهمتر از رسیدگی به سلامت محیط زیست شهروندان‌ می‌شود!؟ و این که آیا در کنار ماموریت‌های نمایشی، پرداختن به معضلات شهری نظیر بحران پساماندها سرانجام در دستور کار شهرداری قرار خواهد گرفت؟ کلان شهرها به خودی خود دارای چالش‌های پیدا و ناپیدایی هستند. چالش زباله‌های شهری نیاز به مدیریت همیشگی دارد. شاید توجه به همین نکته است‌ که کلیمان درباره پراگ می‌گوید: «من به زباله از این‌جهت علاقه دارم که یکی از معضلات زمانه ماست . اما هم معضل است هم استعاره آن. شهری که در آن زندگی می کنم در حال مبارزه دائمی با زباله است .» 

متاسفانه روح تهران نیز از چالش‌های شهری در عذاب دائمی است. تا دیر نشده پایتخت را دریابید.