ترامپ چه مدلی از جنگنده اف ۳۵ را به عربستان می‌دهد؟

فرارو: سرانجام دونالد ترامپ به طور رسمی واگذاری جنگنده‌های نسل پنجم اف ۳۵ لایتنینگ به عربستان سعودی را تایید کرد و به سرعت این سوال در اذهان بسیاری از کارشناسان مطرح شد که رئیس جمهور آمریکا مدل‌های مونتاژی این جنگنده را به سعودیها خواهد داد یا تولید آمریکا؟ اما پاسخ این سوال را در همان لحظه خود ترامپ ارائه کرد: اف ۳۵‌های ساخت آمریکا. 

جنگنده اف-۳۵ یکی از پیشرفته‌ترین هواپیماهای نسل پنجم جهان است که توسط شرکت لاکهید مارتین ساخته می‌شود. این هواپیما در سه مدل اصلی تولید شده که بیش از هشتاد درصد قطعات آن‌ها با یکدیگر مشترک است تا هزینه‌ها پایین بماند. این سه مدل عبارتند از مدل معمولی برای نیروی هوایی، مدل عمودپرواز برای تفنگداران دریایی و مدل ناونشین برای نیروی دریایی. همه مدل‌ها از یک موتور یکسان پرت اند ویتنی اف-۱۳۵، رادارگریزی عالی و سیستم‌های الکترونیکی پیشرفته یکسانی برخوردارند.

مدل استاندارد نیروی هوایی (اف-۳۵آ)

رایج‌ترین و پرفروش‌ترین نسخه، مدل اف-۳۵آ است که برای برخاست و فرود معمولی از باندهای طولانی طراحی شده. این مدل سبک‌ترین و ارزان‌ترین نسخه محسوب می‌شود و تنها مدلی است که توپ ۲۵ میلی‌متری داخلی دارد (با ظرفیت حدود ۱۸۰ گلوله). ظرفیت سوخت داخلی آن بالا و شعاع رزمی‌اش حدود ۱۱۰۰ تا ۱۲۰۰ کیلومتر است. این نسخه تا ۹ جی نیرو تحمل می‌کند و مانورپذیری بسیار خوبی دارد. بیشتر کشورهای خریدار مانند اسرائیل (با نام اف-۳۵آی عادیر)، ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و کشورهای اروپایی همین مدل را انتخاب کرده‌اند.

مدل عمودپرواز و برخاست کوتاه (اف-۳۵بی)

پیچیده‌ترین و گران‌ترین مدل، نسخه اف-۳۵بی است که قابلیت فرود عمودی و برخاست خیلی کوتاه (مانند هاریر قدیمی) دارد. این ویژگی به لطف یک فن لیفت بزرگ پشت کابین خلبان و نازل چرخان موتور به وجود آمده است. همین سیستم باعث شده بخشی از فضای داخلی هواپیما اشغال شود، در نتیجه سوخت داخلی کمتر (حدود ۶۱۲۴ کیلوگرم) و شعاع رزمی محدودتر (حدود ۸۳۰ تا ۹۴۰ کیلومتر) داشته باشد. توپ داخلی هم ندارد و در صورت نیاز از پاد خارجی استفاده می‌کند. این مدل برای تفنگداران دریایی آمریکا، نیروی دریایی انگلیس و ایتالیا ساخته شده تا از ناوهای سبک بدون منجنیق (مثل ناوهای کلاس کوئین الیزابت) بتوانند عملیات کنند. تحمل جی آن ۷ جی است و گران‌ترین مدل نیز همین نسخه است.

مدل ناونشین برای ناوهای بزرگ (اف-۳۵سی)

نسخه مخصوص نیروی دریایی آمریکا، مدل اف-۳۵سی است که برای پرتاب با منجنیق و فرود با قلاب توقف روی ناوهای هواپیمابر غول‌پیکر طراحی شده است. بال‌های آن بزرگ‌تر و تاشو هستند تا در آشیانه ناو جای کمتری بگیرند، ارابه فرود بسیار محکم‌تر است و بیشترین مقدار سوخت داخلی را در بین سه مدل دارد (بیش از ۹۰۰۰ کیلوگرم). شعاع رزمی آن هم مشابه مدل آ است. این مدل هم توپ داخلی ندارد و تحمل جی‌اش ۷.۵ است. در حال حاضر فقط نیروی دریایی ایالات متحده از این نسخه استفاده می‌کند.

نسخه‌ خاص اسرائیل

اسرائیل نسخه اختصاصی اف-۳۵آی عادیر را دریافت کرده که سیستم‌های الکترونیکی و تسلیحاتی ساخت داخل خودش را دارد و اولین کشوری بود که در عملیات واقعی از اف-۳۵ استفاده کرد. 

تفاوت‌های کلی و دلایل وجود سه مدل

هدف از ساخت سه مدل مختلف این بوده که یک هواپیمای مشترک با قابلیت‌های نسل پنجم داشته باشند، اما هر نیرو نیازهای خاص خودش را پوشش دهد: نیروی هوایی باندهای طولانی دارد و توپ داخلی و قیمت پایین‌تر می‌خواهد، تفنگداران دریایی به فرود عمودی از پایگاه‌های کوچک و ناوهای سبک نیاز دارند و نیروی دریایی به بال بزرگ‌تر، سوخت بیشتر و ساختار مقاوم برای عملیات طولانی روی اقیانوس احتیاج دارد.

فرق اف 35‌های تولید آمریکا و نمونه‌های مونتاژی

تولید اصلی و نهایی مونتاژ (فینال اسمبلی) اف-۳۵ در کارخانه بزرگ فورت ورث تگزاس انجام می‌شود، اما دو مرکز مونتاژ نهایی دیگر خارج از آمریکا وجود دارد: یکی در کامری ایتالیا (توسط شرکت لئوناردو و لاکهید مارتین) و دیگری در ناگویا ژاپن (توسط میتسوبیشی هوی اینداستریز). این مراکز برای کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، ایجاد اشتغال محلی و مشارکت صنعتی شرکا ساخته شده‌اند. هواپیماهای مونتاژشده در این دو مکان دقیقاً مشابه نمونه‌های آمریکایی هستند، زیرا قطعات اصلی از آمریکا و شرکای جهانی تأمین می‌شود، فرآیندها یکسان است و نظارت مستقیم دولت آمریکا وجود دارد تا کیفیت و امنیت حفظ شود. هیچ تفاوت فنی یا عملکردی وجود ندارد و حتی قیمت پایه یکسان است، هرچند گاهی هزینه‌های محلی کمی متفاوت می‌شود.

در ایتالیا، علاوه بر هواپیماهای خود ایتالیا و هلند، بخشی از اف-۳۵ کشورهای اروپایی دیگر مانند بلژیک، سوئیس و جمهوری چک نیز مونتاژ می‌شود. این مرکز تنها جایی خارج از آمریکا است که مدل بی (عمودپرواز) را هم تولید می‌کند و مرکز تعمیرات و ارتقای اروپا نیز هست. در ژاپن، فقط مدل آ برای نیروی هوایی خود ژاپن مونتاژ می‌شود و مدل بی ژاپن از آمریکا می‌آید. تا نوامبر ۲۰۲۵، بیش از صد فروند در این دو مرکز خارج از آمریکا تولید شده، اما اکثریت قریب به اتفاق (بیش از ۹۰ درصد) همچنان در فورت ورث ساخته می‌شود.

عربستان کدام اف 35 را دریافت می‌کند؟

با توجه به وضعیت نیروی‌های مسلح عربستان سعودی می‌توان حدس زد که عربستان نسخه «ای» جنگنده اف 35 را از آمریکا دریافت خواهد کرد زیرا نسخه‌های بی و سی چندان تناسبی با ساختاری نیروی هوایی این کشور ندارند و عملا از گزینه‌های مورد درخواست عربستان خارج هستند. بنابراین عربستان جنگنده‌های اف 35 ای ساخت کارخانه بزرگ فورت ورث تگزاس امریکا را دریافت خواهد کرد.