درمان فوری بواسیر، شقاق و فیستول بدون بیهوشی؛ روش‌های نوین ۱۴۰۴

بیماری‌های نشیمنگاه از جمله شایع‌ترین مشکلات سلامت هستند که نواحی پایین دستگاه گوارش مانند مقعد و روده‌ی انتهایی را درگیر می‌کنند. این بیماری‌ها مانند بواسیر، شقاق یا فیستول، علاوه بر ایجاد درد و ناراحتی جسمی، می‌توانند بر کیفیت زندگی، آرامش روانی و حتی اعتماد‌به‌نفس فرد تأثیر منفی بگذارند و انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار سازند.

انواع بیماری های نشیمنگاه

بیماری‌های ناحیه‌ نشیمنگاه تنوع زیادی داشته و هرکدام علائم و علت‌های خاص خود را دارند. از مهم‌ترین انواع آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

بواسیر (هموروئید) 

بواسیر تورم و التهاب رگ‌های خونی در اطراف مقعد یا داخل راست‌روده است که می‌تواند باعث درد، خارش، خون‌ریزی و احساس توده شود. 

شقاق مقعد (فیشر)

ایجاد ترک یا زخم در دیواره‌ی داخلی مقعد، که معمولاً به‌دلیل یبوست و فشار زیاد هنگام دفع مدفوع ایجاد می‌شود. 

فیستول مقعدی

ایجاد یک مجرای غیرطبیعی بین کانال مقعد و پوست اطراف آن؛ اغلب پس از عفونت یا آبسه، فیستول مقعدی نامیده می‌شود.

آبسه مقعدی

تجمع چرک ناشی از عفونت باکتریایی در بافت‌های اطراف مقعد که معمولاً با درد، ورم و تب همراه است، با نام آبسته مقعدی شناخته می‌شود.

زگیل تناسلی (HPV)

زگیل تناسلی ضایعات کوچک و گوشتی در اطراف مقعد یا ناحیه تناسلی است که بر اثر ویروس پاپیلومای انسانی ایجاد می‌شود. 

پرولاپس رکتوم

بیرون‌زدگی بخشی از رکتوم از دهانه مقعد که بیشتر در سالمندان یا افرادی با ضعف عضلات کف لگن مشاهده می‌شود. 

کیست مویی (سینوس پیلونیدال)

ایجاد کیست یا آبسه حاوی مو در بالای چین بین دو باسن است که معمولاً در مردان جوان و پرمو دیده می‌شود. البته زنان هم درگیر این بیماری می‌شوند.

در جدول زیر، مقایسه‌ای خلاصه و کاربردی از انواع بیماری‌های نشیمنگاه، همراه با علائم، علل و روش‌های درمان آن‌ها آورده‌ شده است:

نوع بیماری	علائم شایع	علت‌های اصلی	روش‌های درمان
بواسیر (هموروئید)	خون‌ریزی هنگام دفع، درد، خارش، احساس توده در مقعد	یبوست مزمن، نشستن طولانی، بارداری، رژیم کم‌فیبر	پماد و شیاف، تغییر رژیم غذایی، لیزر یا جراحی در موارد شدید
شقاق مقعد (فیشر)	درد و سوزش هنگام دفع، خون‌ریزی کم، ترک روی پوست مقعد	یبوست، اسهال مزمن، زور زدن زیاد	پماد نیتروگلیسرین یا دیلتیازم، حمام نشسته، جراحی در موارد مزمن
فیستول مقعدی	خروج چرک یا ترشحات از سوراخ نزدیک مقعد، درد، التهاب	عفونت یا آبسه‌های قبلی، بیماری‌های التهابی روده	جراحی فیستولوتومی یا لیزر، مصرف آنتی‌بیوتیک
آبسه مقعدی	تورم دردناک، تب، قرمزی و گرمی اطراف مقعد	عفونت غده‌های اطراف مقعد	تخلیه جراحی، آنتی‌بیوتیک، مراقبت از زخم
زگیل تناسلی (HPV)	برجستگی‌های کوچک گوشتی در اطراف مقعد یا ناحیه تناسلی	انتقال ویروس HPV از طریق تماس جنسی	لیزر، سرما درمانی، داروهای موضعی، واکسن HPV برای پیشگیری
پرولاپس رکتوم	احساس بیرون‌زدگی از مقعد، بی‌اختیاری مدفوع، ناراحتی	ضعف عضلات کف لگن، افزایش فشار مزمن هنگام دفع	فیزیوتراپی عضلات لگن، جراحی ترمیمی
کیست مویی (سینوس پیلونیدال)	درد و تورم بالای چین باسن، ترشح چرک، عفونت مکرر	رشد مو به داخل پوست، نشستن طولانی، عرق زیاد	تخلیه آبسه، جراحی یا لیزر برای برداشتن کیست

 

لزوم مراجعه به پزشک برای درمان بیماری های نشیمنگاه

مراجعه به پزشک برای درمان بیماری‌های نشیمنگاه امری ضروری است، زیرا این بیماری‌ها اغلب در مراحل اولیه با علائمی خفیف ظاهر می‌شوند اما در صورت بی‌توجهی، می‌توانند به مشکلات مزمن، دردناک و حتی عفونی تبدیل شوند. پزشک با تشخیص دقیق علت اصلی (مانند بواسیر، شقاق یا فیستول) می‌تواند بهترین روش درمانی را از میان دارو، لیزر یا جراحی انتخاب کند و از بروز عوارضی چون خون‌ریزی مداوم، عفونت یا بی‌اختیاری جلوگیری نماید. علاوه بر این، درمان خودسرانه با داروهای خانگی یا دیر مراجعه کردن معمولاً باعث تأخیر در بهبود و سخت‌تر شدن درمان می‌شود. بنابراین، تشخیص زودهنگام و درمان فوری بواسیر و دیگر بیماری‌های نشیمنگاه، کلید حفظ سلامت و کیفیت زندگی در این ناحیه حساس است.

عوارض بیماری های نشیمنگاه مانند بواسیر، شقاق و فیستول

در این بخش عوارض سه بیماری شایع نشیمنگاه (بواسیر، شقاق و فیستول) را به‌صورت تفکیک‌شده آورده‌ایم تا بهتر بتوانید پیامدهای درمان‌نکردن یا تأخیر در مراجعه به پزشک را درک کنید: 

عوارض بیماری بواسیر (هموروئید)

• خون‌ریزی مزمن: ممکن است منجر به کم‌خونی (آنمی) به‌دلیل از دست دادن خون در طول زمان شود. 
• درد و التهاب مزمن: تورم مداوم باعث درد و نشستن سخت می‌شود. 
• ترومبوز هموروئیدی: تشکیل لخته خون داخل بواسیر که موجب درد شدید و تورم ناگهانی می‌شود. 
• عفونت: در موارد نادر، وجود زخم یا ترشح می‌تواند باعث عفونت موضعی شود. 
• اختلال در دفع مدفوع: در مراحل پیشرفته، ممکن است احساس اجابت ناقص یا انسداد ایجاد کند. 

عوارض شقاق مقعد (فیشر آنال)

• درد مزمن هنگام دفع: عضلات مقعد در اثر درد دچار اسپاسم شده و این باعث تأخیر در بهبود می‌شود. 
• ایجاد زخم مزمن یا عمقی: ترک وسیع‌تر شده و به سختی ترمیم می‌شود. 
• عفونت ثانویه: زخم ممکن است آلوده شود و به آبسه یا حتی فیستول تبدیل گردد. 
• اختلال در عادات دفع: فرد به‌دلیل ترس از درد، مدفوع را نگه می‌دارد که باعث تشدید مشکل می‌شود. 

عوارض فیستول مقعدی

• ترشحات دائمی و بوی ناخوشایند: به‌دلیل وجود مجرای چرکی باز بین روده و پوست. 
• عفونت‌های مکرر: هر بار ممکن است آبسه جدیدی ایجاد شود. 
• تخریب بافت اطراف مقعد و عضلات اسفنکتر: به‌ویژه در مواردی که درمان به‌موقع انجام نشود. 
• بی‌اختیاری مدفوع: در برخی موارد نادر، به‌دلیل آسیب به عضلات کنترل‌کننده. 
• عود پس از درمان: اگر کانال به‌طور کامل ترمیم نشود، بیماری ممکن است مجدداً برگردد. 

درمان بیماری های نشیمنگاه چگونه است؟

درمان بیماری‌های نشیمنگاه طیفی از مداخلات پزشکی را در بر می‌گیرد که به شدت و نوع بیماری بستگی دارد؛ در مراحل اولیه و خفیف‌تر، درمان‌ها غالباً غیرتهاجمی هستند و شامل اصلاح رژیم غذایی (افزایش فیبر و مایعات)، استفاده از داروهای موضعی مانند پمادهای کاهش درد و التهاب، و انجام توصیه‌هایی مانند حمام نشسته برای شقاق یا بواسیر ساده است. با این حال، اگر بیماری پیشرفت کند، روش‌های تخصصی‌تری مانند تزریق دارو برای کوچک کردن بواسیر، لیزر درمانی یا در موارد پیچیده و مزمن مانند فیستول‌ها و بواسیرهای درجه بالا، جراحی برای برداشتن کامل بافت آسیب‌دیده یا ترمیم مجرای آسیب‌دیده ضروری خواهد بود تا به بهبودی کامل و جلوگیری از عود دست یابند.

روش های درمان بیماری های بواسیر، شقاق و فیستول

برای هر یک از این سه بیماری شایع نشیمنگاه (بواسیر، شقاق و فیستول)، رویکردهای درمانی متفاوتی بر اساس شدت و مزمن بودن مشکل وجود دارد. در ادامه به تشریح جزئیات روش‌های درمانی هر کدام می‌پردازبم:

درمان بیماری بواسیر (هموروئید)

درمان بواسیر بر اساس درجه‌بندی (از درجه ۱ تا ۴) متفاوت است. درمان‌ درجات ۱ و ۲ خفیف شامل این موارد است: تغییرات سبک زندگی و افزایش مصرف فیبر غذایی و مایعات، داروهای موضعی و نشستن در تشت آب گرم برای چند دقیقه. روش‌های کم‌تهاجمی (درجات ۲ و ۳) نیز شامل بستن با حلقه لاتکس، تزریق اسکلروتراپی و انعقاد با مادون قرمز متمرکز برای ایجاد گرما و از بین بردن بافت هموروئید است. درمان فوری بواسیر با جراحی (درجات ۳ و ۴ یا موارد مقاوم) نیز از طریق جراحی هموروئیدکتومی با استفاده از چاقو، لیزر یا دستگاه‌های مخصوص، و تثبیت هموروئید با استپلر خواهد بود.

درمان شقاق مقعد (فیسور آنال)

هدف اصلی درمان شقاق، کاهش اسپاسم عضله اسفنکتر داخلی و بهبود جریان خون برای التیام زخم است. درمان‌های اولیه (شقاق حاد) شامل تسکین درد و نرم کردن مدفوع و کاربرد پمادهای موضعی است. درمان‌های پیشرفته (شقاق مزمن) نیز از طریق تزریق بوتاکس و جراحی صورت می‌گیرد.

درمان فیستول مقعدی

فیستول به دلیل ماهیت عفونی و تونلی خود، تقریباً همیشه نیاز به مداخله پزشکی دارد و درمان خودبه‌خودی بسیار نادر است. درمان غیر جراحی شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و درمان آبسه اولیه با کمک تخلیه آن است. اما روش‌های جراحی مانند فیستولوتومی و فیستول استپلینگ و فلپ پیشروی برای درمان کامل استفاده می‌شوند.

آیا درمان فوری بواسیر و شقاق و فیستول بدون بیهوشی امکان پذیر است؟

بله، درمان برخی از مراحل و انواع بواسیر، شقاق و حتی فیستول، به صورت سرپایی و بدون نیاز به بیهوشی کامل امکان‌پذیر است، اما این بستگی به شدت و مزمن بودن بیماری دارد.

بیماری	روش درمانی رایج	نیاز به بیهوشی کامل؟	توضیحات کلیدی
بواسیر (درجات خفیف)	تغییر رژیم غذایی، داروها و حمام آب گرم	خیر	روش‌های اولیه کاملاً سرپایی و بدون نیاز به مداخله جراحی
بواسیر (درجات متوسط)	بستن با حلقه لاتکس یا اسکلروتراپی	معمولاً خیر (فقط بی‌حسی موضعی)	روش‌های سرپایی برای قطع جریان خون و کوچک شدن بافت
بواسیر (درجات شدید)	هموروئیدکتومی (جراحی)	بله (عمومی یا نخاعی)	برداشتن کامل بافت اضافی؛ مؤثرترین درمان برای موارد پیشرفته
شقاق مقعد (حاد)	داروهای شل‌کننده عضله (نیتروگلیسیرین/دیلتیازم)	خیر	تمرکز بر کاهش اسپاسم و بهبود خون‌رسانی با پمادهای موضعی
شقاق مقعد (مزمن)	تزریق بوتاکس	معمولاً خیر (بی‌حسی موضعی)	شل کردن موقت عضله اسفنکتر برای بهبود زخم با تزریق سرپایی
شقاق مقعد (مقاوم)	اسفنکتروتومی داخلی (جراحی)	بله (یا بی‌حسی نخاعی)	قطع بخشی از عضله اسفنکتر برای رفع دائمی اسپاسم
فیستول مقعدی	قرار دادن ستن	معمولاً خیر (یا آرام‌بخش خفیف)	برای فیستول‌های پیچیده؛ اجازه تخلیه ترشحات و ترمیم تدریجی بدون آسیب جدی به عضله
فیستول مقعدی	فیستولوتومی / فلپ پیشروی	بله (معمولاً)	در مواردی که مسیر فیستول ساده‌تر است یا نیاز به اصلاح بافت داخلی رکتوم باشد

 

درمان فوری بواسیر بدون بیهوشی

بسیاری از روش‌های رایج برای درمان فوری بواسیر در مراحل اولیه تا متوسط، کاملاً سرپایی و با بی‌حسی موضعی (تزریق در محل) یا بدون نیاز به هیچ نوع بیهوشی انجام می‌شوند. تغییرات سبک زندگی و داروها بستن با حلقه لاتکس و تزریق اسکلروتراپی از جمله روش‌های درمان فوری بواسیر بدون بیهوشی هستند.

درمان بدون بیهوشی برای شقاق مقعد

هدف اصلی در شقاق حاد، رفع اسپاسم عضله است. بسیاری از درمان‌های اولیه برای شقاق بدون بیهوشی انجام می‌شوند. استفاده از داروهای موضعی و تغییر رژیم غذایی و تزریق بوتاکس که معمولاً در مطب و با استفاده از بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و بیمار دردی را حس نمی‌کند، زیرا عضله در پاسخ به تزریق، شل می‌شود، از جمله درمان‌های بدون بیهوشی هستند.

درمان بدون بیهوشی برای فیستول مقعدی

فیستول به دلیل پیچیدگی و عمقی که دارد، معمولاً نیازمند اقدام جراحی است، اما شدت و روش آن تعیین‌کننده نوع بیهوشی است. قرار دادن ستن از جمله روش‌های درمان فیستول بدون بیهوشی است که اگرچه این یک پروسیجر جراحی است، اما در بسیاری از موارد، خصوصاً برای فیستول‌های پیچیده که نیاز به تخلیه آهسته دارند، می‌توان آن را تحت بی‌حسی موضعی همراه با آرام‌بخش خوراکی یا وریدی خفیف انجام داد که بیمار کاملاً بیهوش نیست اما در خواب نسبی به سر می‌برد. روش‌های جدیدتر (مانند LIFT یا VAAFT) نیز سعی می‌کنند با حداقل تهاجم و آسیب به عضله اسفنکتر انجام شوند و گاهی اوقات می‌توانند با بیهوشی موضعی یا کمکی انجام شوند.

روش‌های نوین درمان فوری بواسیر و شقاق و فیستول ۱۴۰۴

در حوزه درمان بیماری‌های نشیمنگاه، تمرکز اصلی بر روش‌های کم‌تهاجمی است که دوره نقاهت کوتاه‌تری دارند و اغلب نیازی به بستری طولانی مدت یا بیهوشی کامل ندارند. در جدول زیر، روش‌هایی که در حال حاضر به عنوان رویکردهای مدرن و کم‌تهاجمی در سطح دنیا و ایران برای درمان فوری و سرپایی (یا بستری کوتاه) شناخته می‌شوند، آورده شده است:

بیماری	روش نوین/کم‌تهاجمی	ویژگی اصلی و فوریت	نیاز به بیهوشی کامل (عمومی)
بواسیر	لیزر درمانی	استفاده از انرژی لیزر برای انعقاد و از بین بردن بافت متورم از داخل، بدون برداشتن پوست یا مخاط خارجی	معمولاً خیر (بی‌حسی موضعی یا نخاعی)
بواسیر	داپلر	تکنیک‌های پیشرفته‌ای که با استفاده از داپلر، شریان تغذیه‌کننده هموروئید را شناسایی و مسدود می‌کنند	معمولاً خیر (بی‌حسی موضعی یا نخاعی)
شقاق مقعد	تزریق بوتاکس	تزریق برای شل کردن اسپاسم عضله اسفنکتر داخلی به مدت ۳ تا ۶ ماه	خیر (فقط بی‌حسی موضعی)
شقاق مقعد	اسفنکتروتومی لیزری	استفاده از لیزر برای ایجاد یک برش بسیار دقیق و کنترل‌شده در عضله اسفنکتر، با حداقل آسیب به بافت‌های اطراف	معمولاً خیر (بی‌حسی موضعی یا نخاعی)
فیستول مقعدی	استفاده از چسب فیستول	تزریق یک چسب زیستی در مسیر فیستول برای بستن آن از داخل بدون نیاز به برش‌های بزرگ.	معمولاً خیر (با آرام‌بخش یا بی‌حسی موضعی)
فیستول مقعدی	فیستولوتومی با لیزر	استفاده از لیزر یا ابزار اندوسکوپیک برای پاکسازی مسیر فیستول و بستن آن، با حفظ کامل عضلات اسفنکتر.	اغلب خیر (قابل انجام با بی‌حسی موضعی یا نخاعی)

 

سوالات متداول

در این متن درمان فوری بواسیر و دیگر بیماری‌های نشیمنگاه به طور کامل توضیح داده شدند. اگر هنوز هم سوالی در این باره در ذهن دارید، شاید ما در این بخش به آن پاسخ داده باشیم:

آیا روش های درمان فوری بواسیر بدون بیهوشی موثر هستند؟

بله، برای درجات 1، 2 و گاهی 3 بواسیر (مانند لیزر درمانی یا بستن با حلقه) بسیار مؤثرند و مزیت اصلی آن‌ها عدم نیاز به بیهوشی کامل است.

روش های درمان فوری بواسیر و دیگر بیماری های نشیمنگاه بدون بیهوشی چقدر طول می کشند؟

کوتاه. معمولاً پروسیجرهای سرپایی مانند بستن با حلقه لاتکس یا تزریق بوتاکس ۱۰ تا ۳۰ دقیقه به طول می‌انجامد. پروسیجرهای لیزری ممکن است تا ۴۵ دقیقه طول بکشد.

دوره نقاهت درمان فوری بواسیر بدون بیهوشی چقدر است؟

بسیار کوتاه. در بسیاری از موارد، بیمار بلافاصله (یا در همان روز) مرخص شده و می‌تواند فعالیت‌های عادی خود را ظرف ۱ تا ۳ روز از سر بگیرد.

جمع بندی

روش های جدید درمان فوری بواسیر و شقاق و فیستول اغلب بر روش‌های کم‌تهاجمی متمرکز هستند که می‌توانند تحت بی‌حسی موضعی یا آرام‌بخشی سبک انجام شوند؛ این روش‌ها (مانند لیزر، بستن با حلقه یا تزریق بوتاکس) معمولاً سریع (زیر یک ساعت) بوده و امکان بازگشت سریع بیمار به فعالیت‌های روزمره را فراهم می‌کنند.