پنج استان ایران، پنجه در پنجه سالک

تهران امروز: هرچند نيش يك پشه كوچك خطري چندان جدي به‌نظر نمي‌رسد اما اگر اين پشه، پشه سالك باشد، تا پايان عمر چال سفيدرنگي را بر بدن از خود به يادگار مي‌گذارد.

اين روزها ساكنان استان‌هاي لرستان، اصفهان، ايلام، خراسان و فارس در معرض خطر جدي پشه سالك قرار دارند. به‌نظر مي‌رسد هشدارها آنقدر جدي است كه كار به مجلس شوراي اسلامي كشيده شده و در آخرين جلسه كميسيون بهداشت اين موضوع طرح شده است.

حسن تاميني ليچاني، سخنگوي كميسيون بهداشت مجلس به تهران‌امروز مي‌گويد: «اگر نتايج تحقيقات نشان دهد كه عامل شيوع سالك در اين استان‌ها از منشأ داخلي است و از خارج از مرزها نيامده، كميته ويژه‌اي براي مبارزه با آن تشكيل مي‌شود تا با در اختيار داشتن اعتبار ويژه به برطرف كردن اين مشكل بپردازد.» طي پنج سال گذشته مواردي از ابتلا به سالك در استان‌هاي نام برده ديده شده است.

حتي حسن شريعت نژاد معاون سياسي و امنيتي استانداری لرستان اعلام كرد كه: «برای مبارزه با بیماری سالک و جلوگیری از شیوع آن بايد ستاد مبارزه با این بیماری به‌ویژه در فرمانداری های این استان تشکیل شود.»

او همکاری تمامی دستگاه‌های متولی امر بهداشت را در این رابطه ضروری دانست. به گفته شريعت‌نژاد،‌ بیماری سالک از سال ۸۳ تاکنون در شهرستان پلدختر و هشت کانون دیگر در استان شیوع پیدا کرده است.

هرچند اين مقام مسئول در استانداري لرستان خواستار هماهنگي تمامي بخش‌ها براي مبارزه با سالك شده است اما محمدتقي توكلي يكي از نمايندگان استان لرستان كه از استان‌هاي در معرض خطر پشه سالك است، در گفت‌وگو با تهران امروز از شيوع بيماري سالك در اين منطقه ابراز بي‌اطلاعي مي‌كند!

شايد به همين دليل است كه سخنگوي كميسيون بهداشت مجلس در گفت‌وگو با تهران امروز از كساني كه در معرض خطر سالك هستند مي‌خواهد تا نمايندگان مجلس را در جريان شيوع اين بيماري قرار دهند.

ايران در سالك ششم شد

همه چيز از يك‌سوزش نه‌چندان دردناك بر بدن آغاز مي‌شود، اما پس از چند هفته تا چند ماه از گزش پشه خاكي آلوده، برجستگي كوچك قرمز رنگي در محل ظاهر مي‌شود كه به‌تدريج بزرگ و بزرگ‌تر شده و بعد از مدتي به مركز زخمي بزرگ‌تر مبدل مي‌شود. تعداد ضايعات معمولا يكي است اما اگر فرد مورد نظر چند بار گزيده شده باشد، ممكن است ضايعات متعددي بر پوست خودداشته باشد.

به اين ترتيب فرد دچار بيماري انگلي سالك مي‌شود. اگرچه حسن تاميني ليچاني، سخنگوي كميسيون بهداشت مجلس معتقد است كه طي دهه‌هاي اخير موفق به ريشه كن كردن سالك در كشور شده‌ايم اما آمارها نشان مي‌دهد كه هر ساله در مناطق كويري ايران ۱۹هزار نفر به سالك مبتلا مي‌شوند. همين ارقام ايران را در ميان ۸۸ کشور در معرض سالک دنیا، در رده ششم قرار داده است.

فرد مبتلا به سالک حدود ۲تا ۸ماه بعد از گزیدگی، در پوست خود ورم سرخ رنگ و بدون دردی را مشاهده می‌کند که کم کم بزرگ و زخمی شده و تا مدت ۶ماه تا یک سال بهبود پیدا می‌کند اما در صورت درمان نشدن مناسب، در محل زخم یک فرورفتگی دائمی باقی می‌ماند.

نقشي كه براي هميشه بر بدن فرد باقي مي‌ماند و از آن رو خطرناك است كه مي‌تواند اثرات رواني در بيمار حتي پس از بهبودي به‌دنبال داشته باشد. در برخي موارد با تهاجم پشه به پلك و بيني ممكن است موجب تغيير شكل شديد در بيمار شود. همچنين ايجاد عفونت ثانويه با باكتري‌ها، ممكن است عوارض شديدي را ايجاد كند.

از ۲۱ كارگر اصفهاني تا ۷۱ مبتلا در لرستان

دو سال پيش بود كه خبر ابتلاي ۲۱ نفر از کارگران پروژه نقش جهان اصفهان به بيماري پوستي سالک منتشر شد. خبري كه جواد رمضانپور کارشناس مسئول بيماري سالک استان اصفهان آن را تاييد كرد و از اخطارهايي كه جدي گرفته نشد خبر داد: «دکتر نديم، از اساتيد برجسته سالک استان اصفهان، از زماني که قرار بود اين مجموعه ساخته شود اخطارها و هشدارهاي لازم را داده بودند، چراکه موقعيت و منطقه کنوني پروژه نقش جهان، (منطقه گز و برخوار) کانون سالک ايران و يکي از سالک‌خيزترين مناطق جهان است! اما متاسفانه به اين هشدارها هيچ اهميتي داده نشد و اين ورزشگاه ساخته شد.»

همزمان با اين رخداد در اصفهان، مشهدي‌ها اعلام كردند كه سالك را ريشه‌كن كرده‌اند اما از ابتداي امسال بازهم زمزمه‌هايي مبني بر ابتلاي مشهدي‌ها به سالك جان گرفت. آمارهاي غيررسمي منتشر شده در اين باره نشان مي‌دهد كه پشه سالك روزانه ۸۰ نفر را براي تزريق آمپول درماني سالك به مراكز بهداشت مي‌كشاند.

سيد امير حسين قاضي زاده نماينده مشهد نيز با تاييد خبر شيوع سالك در اين شهر از كم‌كاري‌ها در حوزه پيشگيري انتقاد مي‌كند. او با ابراز نگراني از اينكه هزينه گزاف اين سهل‌انگاري بر دوش مردم است مي‌گويد: «کنترل این بیماری یکسری روش‌های خاص دارد که اگر همچون گذشته تداوم می یافت شاهد شیوع مجدد آن نبودیم.»

از سوي ديگر از اردیبهشت امسال با برگزاری یک مانور پیشگیری از شیوع سالک مقابله با این بیماری را دوباره شروع کرده و با گروهی متشکل از ۲۰کارگر، لودر، کامیون، توماس، بازوغلطان، خاور، تراکتور و تانکر شست‌وشو، مناطق آلوده شهر و حومه را پاکسازی کردند.

مشهد و ايلام در جنگ با سالك

اين همه ماجرا نيست. كيلومترها دورتر از شهر مقدس مشهد، ايلامي‌ها نيز با پشه سالك دست و پنجه نرم مي‌كنند.

گفته مي‌شود ايلام هفتمين استان كشور است كه در معرض سالك قرار دارد اما در ميان همه شهرستان‌هاي اين استان، انگار نوك پيكان بيماري سالك، دهلران و مهران را نشانه رفته است. به گفته دکتر عبدالصاحب شریفی، رئیس شبکه بهداشت و درمان شهرستان دهلران: «وضع سالک در این شهرستان بسیار نگران‌کننده است و شبکه بهداشت و درمان شهرستان به صورت مستمر برای به حداقل رساندن آمار سالک در تلاش است.» او مي‌گويد: «شبکه بهداشت و درمان دهلران امسال ۲ مرحله مناطق آلوده را سمپاشی کرد اما مرحله سوم سمپاشی که باید در شهریور اتفاق می‌افتاد، به دلیل کمبودهای مالی انجام نشد!»

هرچند آخرين آماري كه از موارد ابتلا به اين بيماري انگلي در استان لرستان منتشر شده مربوط به سال گذشته و ۷۱ مورد است اما اعلام نشدن آمار جديد از نگراني لرستاني‌ها نكاسته است چراكه مسئولان از افزايش مبتلايان خبر داده‌اند.

اين نگراني در ميان مردم شهر تاريخي زواره واقع در استان اصفهان نيز وجود دارد چراكه طي چند روز گذشته شهردار اين شهر از به راه افتادن سونامي سالك در اين شهر خبر داد. آمارهای غیررسمی نشان مي‌دهد كه از هر ۱۰ نفر دراين شهر، یک نفر به سالک مبتلا شده است.

عليرضا شريف‌زاده شهردار زواره حتي از توزيع پشه بند در ميان مردم خبر داده است تا شايد زخم‌هاي كمتري بر صورت دختركان زواره‌اي بنشيند. زخم‌هايي كه چال سفيد باقي‌مانده از آن در دهه‌هاي آينده بر صورت زنان اين منطقه خودنمايي مي‌كند تا نسل‌هاي آينده نيز نتيجه ناهماهنگي ميان دستگاه‌هاي دولتي را شاهد باشند.