شب‌های سرد کارتن‌ خوابی

روزنامه آرمان امروز- زهرا سلیمانی: روز‌ها و شب‌های فصل سرما برای خود داستان‌ها دارد. فصل سرما برای قشر مرفه فصل اسکی و خوش گذرانی و برای افراد سطح پایین فصل یخ زدگی، مریضی و درماندگی است. در سال‌های اخیر اخبار متعددی درباره افزایش آسیب‌های اجتماعی، زنانه شدن آسیب‌ها و... به گوش می‌رسد.

حضور شبانه کارتن‌خواب‌ها در سطح شهر به ویژه در فصول سرد سال موجب افزایش مشکلات فرهنگی، امنیتی و اجتماعی می‌شود؛ همان‌طور که ممکن است به افزایش مرگ و میر کارتن‌خواب‌ها بینجامد. بر این اساس، قانون، شهرداری‌ها را مکلف به احداث فضایی تحت عنوان «گرمخانه» با چارچوب‌ها و قواعد مشخص کرده است. چون با توجه به کاهش شدید دما در نیمه دوم سال و احتمال مرگ کارتن‌خواب‌ها در اثر یخ زدگی و گرسنگی، فعالیت گرمخانه‌ها موجب در امان ماندن افراد بی خانمان می‌شود و به تقویت امنیت اجتماعی و کاهش آسیب‌های فرهنگی نیز کمک می‌کند.

کارتن‌خواب‌ها بر اساس جنسیت، سن و نوع مشکلات خود آسیب‌های متفاوتی را تجربه می‌کنند که کاهش آسیب‌های اجتماعی این قشر نیازمند نگرش فراگیر دولت و حمایت همه جانبه است و به همین دلیل جمع آوری افراد کارتن‌خواب در جامعه یک امر ضروری است، زیرا کاهش آسیب‌های اجتماعی زیربنای داشتن جامعه سالم و توانمند است. چون براساس آمارها، مندرج و پژوهش‌های انجام‌شده در سال‌های اخیر تعداد زنان کارتن‌خواب نه در مقایسه با مردان بلکه در مقایسه با جنس خود نسبت به گذشته افزایش یافته است و ساماندهی این آسیب نیز فقط نیازمند عزم همه جانبه از سوی دستگاه‌های ذی ربط است نه اقدامات جزیره ای و مقطعی که در چندسال اخیر بسیار شاهد آن بودیم.

اسکان کارتن‌خواب‌ها در گرمخانه‌ها

بر اساس آمار ثبت شده در سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران در شش ماهه نخست سال ۹۴ تعداد ۱۹۶هزار و پنج نفر، شب و در نيمه اول سال ۹۵تعداد ۱۲۶ هزار و ۱۳۵نفر در مددسراهای شهرداری اسکان یافتند. در نيمه اول سال ۹۴ از مجموع كسانی كه گشت‌های ۲۴ساعته شهرداری جمع‌آوری كرده‌اند ۸/۴۵ درصدشان به مددسراها منتقل و مابقی به مراكزی همچون سامان سرا منتقل شدند. اين آمار در همين بازه زمانی در سال‌جاری ۵/۶۵ درصد است. همچنين از ابتدای سال جاری كه مركز بانوان چيتگر كار خود را آغاز كرده تاكنون، دوهزار و ۴۳۶ نفر شب از خدمات اين مددسرا استفاده كرده‌اند.

تعداد گرمخانه‌ها گسترش یابد

گرمخانه‌ها، مراکز میان راهی و شلترها با افزایش تقاضای معتادان خیابانی می‌توانند دو برابری ظرفیت به فعالیت بپردازند. با این وجود، چندی پیش رئیس سازمان بهزیستی کشور درباره فعالیت مراکز میان‌راهی و شلترها در فصل زمستان، اظهار کرد: به دنبال آن هستیم تا این مراکز را از حالت صرف «سرپناهی» خارج و رویکرد جدیدی را به آنها داشته باشیم تا افراد با حضور در این شلترها مراحل درمانی، توانمندسازی و حرفه آموزی را طی کنند. انوشیروان محسنی‌بندپی ادامه داد: در سال جاری بودجه تسهیلات اشتغالزایی معتادان را در بهزیستی سه برابر کردیم و علاوه بر آن با انعقاد تفاهمنامه با سازمان فنی و حرفه‌ای در جهت حرفه آموزی این افراد تلاش می‌کنیم.

او تصریح کرد: سازمان‌های مردم نهاد و NGOها به راحتی می‌توانند اعتماد و مشارکت این افراد را جلب کنند، در حالی که ورود بهزیستی و نیروی انتظامی تا حدی برای این افراد بازدارنده است. به گزارش ایسنا، رئیس سازمان بهزیستی کشور درباره رویکردهای انتظامی جمع‌آوری معتادان متجاهر نیز گفت: متاسفانه در برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه یک نقشه راه مشخص برای این قشر وجود نداشت. البته ایجاد فضای فیزیکی گرمخانه گام نخست ماجرا به شمار می‌رود و پس از آن نیاز به همکاری و هماهنگی دیگر نهادها اعم از بهزیستی، نیروی انتظامی، شبکه بهداشت و درمان، خیران و... احساس می‌شود. در ضمن بر اساس قانون اسکان شبانه کارتن‌خواب‌ها متوجه شهرداری‌هاست و این نهاد باید با همکاری و هماهنگی دیگر نهادهای متولی نسبت به راه اندازی گرمخانه و تامین امکانات مورد نیاز در راستای بهداشت، رفاه و تغذیه کارتن‌خواب‌ها اقدام نماید که متاسفانه چنین اهتمامی در دیگر نهادها مشاهده نمی‌شود.

خدمات مددسراها افزایش می‌یابد

گرمخانه‌ها با آغاز فصل سرما و در شرایط خاص به صورت ۲۴ ساعته پذیرای افراد بی خانمان هستند و در موقعیت‌های ویژه محدودیت زمانی برای ورود متقاضیان اقامت در این مراکز وجود ندارد. فعالیت گرمخانه‌ها شبانه است و افراد بی‌خانمان را از سر شب تا دم صبح پذیرش می‌کنند، اما اگر یخبندان و یا بارش شدیدی رخ دهد، گرمخانه‌ها در آن ایام شبانه‌روزی می‌شوند. مديرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران به «آرمان امروز» می‌گويد: با دائمی شدن اين مراكز افراد تحت آسیب دیگر در مراکز آسیب‌خیز قرار نخواهند داشت. رضا قدیمی درباره خدمات ارائه شده در مددسراها می‌افزاید:‌ در این مراکز تاکنون فقط خدماتی از قبیل شام، صبحانه، استحمام، جای خواب و مددکاری ارائه می‌شد، ‌اما از امسال فعاليت مددكاری قوی‌تر و به شکل فردی ارائه می‌شود.

به گفته او مددكاران در این مراکز در تلاشند که افراد کارتن‌خواب را به شکل خود معرف به مراکز ترک اعتیاد معرفی کنند. اين افراد هم بعد از شناسايی به يكی از مددسراها با ظرفيت ۵۰ نفر كه افراد سالم و غيرمعتاد در آنجا حضور دارند ارجاع می‌شوند. در واقع برای گروه‌های در معرض خطر با اجرای اقدامات پيشگيرانه از زمینه ابتلای آنها به معضل اعتیاد جلوگیری می‌شود. مديرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری درباره فعالیت‌های این سازمان در زمینه اسکان کارتن‌خواب‌ها در فصل سرما می‌گوید: مددسراهای واقع در مناطق چهار، پنج، ۹، ۲۰و مركز خاوران در منطقه ۱۵برنامه متادون‌درمانی و كاهش آسيب‌ها را دنبال می‌‌كنند تا به این ترتیب بتوان از شدت پیشروی اعتیاد در بین این افراد کاهش داد.

مديرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری از فعالیت مددسرای چيتگر با ظرفيت ۱۲۰نفر ويژه زنان در ماه‌های اخیر خبر می‌دهد و می‌افزاید: اين مركز امکان پذیرش ۲۰۰نفر را دارد. این در حالی است که تا چندی پيش تنها سامانسرای لويزان، زنان كارتن‌خواب را اسكان می‌داد، اما با راه‌اندازی مركز چيتگر، زنان كارتن‌خواب نيازمند اسكان شبانه به آنجا منتقل می‌‌شوند. او از راه‌اندازی دو مركز ميان‌راهی برای بانوان در راه مانده به دور از آسيب خبر می‌دهد و می‌افزاید: بر اساس ارزیابی‌ها ظرفيت هر كدام از اين مراكز ويژه بانوان ۱۰۰نفر است. در ضمن از سال‌جاری ۱۰مددسرای اضطراری شهرداری دائمی شده‌ و در مجموع ۱۶مددســــرا در پايتـخـت، به كارتن‌خواب‌ها و در راه ماندگان خدمات ارائه می‌دهند.