آتش نشان ها «شهید خدمت» محسوب می شوند

ایران نوشت: کیست که فداکاری و ایثار امدادگران جان باخته در حوادث آتش‌سوزی، سیل، زلزله و... را همتراز ایثارگری‌های شهدای دفاع مقدس نداند؟ مگر کاری که آتش‌نشانان فداکار در حادثه پلاسکو کردند و دلیرانه به دل آتش زدند تا از جان و مال هموطنان خود محافظت کنند کم از رشادت و فداکاری شهدا دارد؟ سال‌هاست که مسئولان نهادهای امدادی کشور به دنبال قانونی کردن طرحی هستند تا امدادگرانی که در حوادث خدمتی جان خود را از دست می‌دهند، شهید محسوب شوند. هر چند تا امروز محدودیت‌های قانونی و مشکلات مختلف جهت تأمین بار مالی مناسب، مانع از تحقق این امر شده است اما بی‌تردید همگان قبول دارند که ایثارگری این افراد از آنهایی که در راه دفاع از میهن جان خود را از دست داده‌اند اگر بیشتر نباشد کمتر هم نیست. از این‌رو با توجه به حادثه اخیر تخریب ساختمان پلاسکو و شهادت ۱۶ نفر از آتش‌نشانان فداکار، زمینه را برای به بحث گذاشتن این موضوع با چند نفر از کارشناسان مناسب دیدیم:

جلیل رحیمی جهان آبادی دبیر دوم کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی درباره شهید دانستن امدادگران قربانی گفت: «متأسفانه در این زمینه دچار خلأ قانونی هستیم به گونه‌ای که به غیر از افرادی که در مأموریت‌های خاص نظامی جان می‌بازند، افراد دیگر شهید محسوب نمی‌شوند. برهمین اساس افرادی همچون محیط بانان، آتش‌نشانان و مأموران اورژانس جاده‌ای شهید به شمار نمی‌روند.

البته معتقدم این خلأ قانونی را می‌شود در قالب ارائه طرحی در مجلس شورای اسلامی بررسی کرد تا افرادی همچون آتش‌نشانان که هنگام مأموریت دچار حادثه شده و جان می‌بازند شهید محسوب بشوند. به نظر می‌رسد اگر تاکنون در این زمینه کاری نشده است به دلیل ترسی باشد که در بین متولیان و مسئولان ایجاد شده که اگر چنین چیزی به قانون تبدیل شود آنگاه همه افرادی را که در مأموریت دچار مشکل می‌شوند باید شهید محسوب کرد. این امر در نهایت سبب فشار مالی بسیار زیادی به بنیاد شهید و امور ایثارگران خواهد شد و شاید دیگر آن‌گونه که مناسب و مطلوب باشد؛ نتوانند به خانواده معظم شهدا خدمت‌رسانی کنند. البته ایده ارائه طرحی در این زمینه بین نمایندگان مجلس بوده اما بنده تاکنون اطلاعی ندارم که مطرح شده باشد.

باید در ابتدا دولت بار مالی چنین امری را بپذیرد و سپس نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرحی در این زمینه ارائه کنند. شهدا دارای امتیازات تعریف شده‌ای هستند به طور مثال فرزندان و همسرانشان امتیازاتی را کسب می‌کنند یا مستمری به خانواده آنان پرداخت می‌شود.» این نماینده مجلس افزود: به نظرم اگر قرار است قانونی در این زمینه تصویب شود باید شفاف، صریح و روشن باشد و مشخص کند که چه افرادی و در چه مأموریت‌هایی اگر دچار سانحه شدند؛ شهید محسوب می‌شوند. این قانون نباید هیچ نقطه مبهمی داشته باشد و بر همین اساس نیازمند کار کارشناسانه بین مجلس شورای اسلامی، دولت و بنیاد شهید و امور ایثارگران هستیم.

البته بنده معتقدم ضرورت دارد تا افراد آتش‌نشان شهید محسوب شوند. این حقوقدان در ادامه تصریح کرد: «مسأله دیگری نیز که در این موضوع مطرح می‌شود این است که در خصوص بحث شهادت افراد باید ۲ مجوز فقهی و قانونی وجود داشته باشد. بحث قانونی آن در مجلس قابل پیگیری است اما مبحث فقهی آن را باید مرکز پژوهش‌های اسلامی در قم بررسی کنند. البته اینها کار پیچیده‌ای نیست و می‌توان به سرانجام رساند. هر کدام از ۲۹۰ نماینده منتخب ملت ایران می‌تواند چنین طرحی را به مجلس ارائه کند و به طور حتم کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس نیز آمادگی کامل برای بررسی و همکاری بیشتر در این زمینه را دارد.»

علیرضا محجوب نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی نیز به خبرنگار «ایران» گفت: «واژه شهید تعریف ویژه‌ای دارد و بر اساس قانون به افراد خاصی گفته می‌شود. در مورد آتش‌نشانان حادثه پلاسکو باید گفت وقتی مقامات تراز اول مملکت خصوصاً شخصیت‌های معنوی همچون رهبر انقلاب این نسبت‌ها را می‌دهند دیگر نباید حرف و حدیثی داشته باشند. البته شهدای آتش‌نشان حادثه پلاسکو بر اساس قانون فعلی شهید محسوب نمی‌شوند چرا که موضوعات خاص و ویژه‌ای برای آن مورد در قانون آمده است؛ چرا که شهید به افرادی گفته می‌شود که در جنگ کشته شده باشند. البته تمامی افکار عمومی و مسئولان نظام بر این باور هستند که باید افراد درگیر در معرکه ساختمان پلاسکو را شهید محسوب کنند. اگر به این افراد نسبت شهید داده نشده است؛ نمایندگان مجلس باید با ارائه طرح دو فوریتی به این موضوع رسیدگی کنند.»

وی در مورد مزایای مربوط به شهدا نیز گفت: «اینکه برای خانواده شهید مزایایی ارائه می‌شود را نباید مهم و ارزشمند بدانیم بلکه موضوع اصلی رتبه و درجه افتخاری است که نصیب آنان می‌شود. همچنین اعطای نشان و درجه شهادت به آتش‌نشانان حادثه پلاسکو مانند آبی است که روی آتش دل خانواده‌های آنان ریخته می‌شود. «امیدوارم نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ارائه طرحی تا پایان سال این امر را در خانه ملت تصویب کنند. البته این قانون باید شفاف و دقیق نوشته شود تا جای هیچگونه ابهامی باقی نگذارد.»

پروانه مافی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی نیز به خبرنگار «ایران» گفت: «آتش‌نشانان حادثه دیده در حادثه پلاسکو شهید خدمت محسوب می‌شوند. البته فراکسیون ایثارگران مجلس روی این موضوع کار می‌کنند تا با بنیاد شهید بتوانند به تفاهمی مشترک برسند. بر اساس تعریف بنیاد شهید افرادی که در حوزه‌های نظامی و انتظامی فعالیت می‌کنند؛ اگر هنگام مأموریت جان ببازند؛ شهید محسوب می‌شوند. معتقدم نیازمند اصلاح قانون در این مورد هستیم و ان‌شاء‌الله فراکسیون ایثارگران مجلس اقدامات مناسب و مطلوبی در این زمینه خواهد داشت. البته مجلس در مصوبه‌ای در برنامه ششم توسعه مقرر کرد که آتش‌نشانی و مشاغل در این حوزه جزو مشاغل سخت دیده شود، یعنی علاوه بر آتش‌نشانان کسی که در این رابطه و در رده‌های مختلف کار می‌کنند اما آتش‌نشان نیستند نیز در ردیف مشاغل سخت محسوب شوند.

در صورت تأیید شورای نگهبان و اجرایی شدن این قانون حقوق و مزایا و بازنشستگی آتش‌نشانان از مشاغل عادی متفاوت و متمایز خواهد شد. انتظار می‌رود شورای نگهبان تا پایان سال برنامه ششم را مورد بررسی قرار دهد تا از ابتدای سال ۹۶ این برنامه اجرایی شود.» وی در مورد تکلیف سایر افرادی که در چنین حوادث مشابهی جان باختند نیز گفت: یکی از مواردی که سبب کندی کار شهید محسوب شدن آتش‌نشانان حادثه پلاسکو هست نیز همین امر است. وی افزود: باید قانونی جامع، کامل، دقیق و واضح برای محسوب شدن افراد به درجه شهادت تدوین شود. نمایندگان مجلس شورای اسلامی مصمم هستند تا این موضوع را به سرانجام برسانند. اطلاق شهید خدمت به آتش‌نشانان حادثه پلاسکو طبیعتاً متفاوت‌تر از مصادیق شهیدی است که در گذشته داشته‌ایم و به نظر می‌رسد هیچ فرقی نمی‌کند چرا که این افراد نیز برای دفاع از جان و مال مردم جانشان را از دست دادند. بر اساس آیات و روایات افرادی که جان خود را بر طبق اخلاص می‌گذارند تا جان عده‌ای را نجات دهند مانند افرادی که به جبهه می‌روند حکم شهید را دارند.

تلاش می‌کنیم تا خدمات ویژه‌ای برای خانواده‌های آتش‌نشانان با همکاری سازمان بنیاد شهید و دولت در نظر گرفته شود و‌شأن و کرامت آتش‌نشانان هم حفظ شود. آتش‌نشانی شغل شریفی است و افرادی که در این حوزه مشغول به کار هستند بدون هیچ چشمداشتی وارد این عرصه شده‌اند و دائماً هم با حادثه و خطر دست به گریبان هستند. منطقی وعقلانی این است که امکانات لازم برای خانواده‌های داغدار فراهم شود البته فقط در مورد حادثه پلاسکو نیست بلکه قشر آتش‌نشان در زمان‌های دیگر نیز ممکن است دچار حادثه شوند بنابر این باید وضعیت مشخصی در کشور وجود داشته باشد که خانواده هایشان دغدغه معیشتی نداشته باشند.

مرتضی اکبرپور -معاون امور آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران- در این باره گفت: «از سال های گذشته ما بحث این را که امدادگران جان باخته در راه نجات مردم باید شهید محسوب شوند، مطرح کرده بودیم. این یک موضوع همیشگی است که امدادگران در حادثه‌های مختلف با خطرات مرگباری دست و پنجه نرم می‌کنند. به‌عنوان مثال در زلزله‌های مختلفی که در سال‌های گذشته رخ داد یا در حادثه قطار نیشابور که در سال ۸۴ اتفاق افتاد و حدود ۴۰۰ امدادگر جان خود را از دست دادند.

ما فیلمی از این حادثه داریم که نشان می‌دهد چگونه امدادگران بعد از خاموش کردن آتش قطار حتی به یکدیگر خسته نباشید گفتند و خوشحال از پایان عملیات در حال گفت‌و‌گو بودند که ناگهان واگن دوم قطار که حاوی گوگرد بود، به علت ریختن آب روی گوگردها مانند بمب عمل کرد و انفجار مهیبی رخ داد که این انفجار نه تنها ۴۰۰ تن را در محل به کشتن داد بلکه حتی روستاهای اطراف را نیز تخریب کرد و چند تن از روستاییان نیز جان باختند. به همین خاطر موضوع را در کمیسیون اجتماعی دولت مطرح کرده و حتی فیلمی چند دقیقه‌ای از سانحه قطارنیشابور، حادثه مرگ امید عباسی در سال ۹۲ که برای نجات یک دختر بچه ماسک اکسیژنش را به او داد و خودش جان باخت و مرگ دلخراش مدیر بحران سیستان و بلوچستان که در جریان یک امدادرسانی سرش بر اثر برخورد با پره‌های بالگرد جدا شد، آماده کرده و دراین کمیسیون نمایش دادم که همه با دیدن این صحنه‌ها منقلب شدند. همان جا گفتم که آیا این افراد حقشان نیست که شهید خدمت محسوب شوند؟»

معاون سازمان مدیریت بحران کشور افزود: هر چند بیشتر مسئولان با این امر موافقت کردند اما بنیاد شهید با به کار بردن واژه شهید برای این افراد مخالفت کرد و گفت ما شهید را فقط برای افرادی که در تهدیدات دشمنی جان می‌بازند به کار می‌بریم و برای این افراد باید از واژه فداکار خدمتی استفاده کنیم. با این حال ما در لایحه سازمان مدیریت حوادث غیر مترقبه که در حال حاضر نیز در مجلس است این موضوع را گنجاندیم و در دستورالعمل خود آورده‌ایم که تمام حقوق و مزایایی که برای یک رزمنده و نیروهای انتظامی و نظامی که در جبهه شهید شده‌اند در نظر گرفته می‌شود برای این فداکاران خدمتی نیز در نظر گرفته شود. خوشبختانه همه نمایندگان مجلس نیز با این موضوع موافقت کردند تا همه امدادگرانی که در راه خدمت به مردم جانشان را از دست می‌دهند فداکار خدمتی محسوب شوند.

البته تنها تفاوتش در این است که این حقوق و مزایا و تعهدات لازم را خود سازمان مربوطه بر عهده می‌گیرد نه بنیاد شهید به‌عنوان مثال برای آتش‌نشانان سازمان شهرداری و برای هلال احمر و اورژانس نیز سازمان‌های خودشان این کار رامی کنند. اما نکته قابل توجهی که ما در این حادثه پلاسکو دیدیم این بود که مسئولان و حتی خود بنیاد شهید همگی به اتفاق برای امدادگران جانباخته در این حادثه لفظ شهید را به کار بردند. بنابراین در حال حاضر منتظریم که ببینیم وقتی این لایحه به صحن علنی مجلس می‌آید چه اتفاقی رخ می‌دهد البته از آنجا که همه نمایندگان با آن موافقت کرده‌اند به نظر می‌رسد تصویب شود.