بازار سیاه بلیت تکرار می‌شود؟

روزنامه آرمان- لیلا شاسوندی: هرساله با نزدیک شدن به عید نوروز و افزایش حجم مسافرت‌های داخلی و خارجی، شاهد جولان و سوءاستفاده برخی از افراد در فروش قیمت تور و بلیت‌های هواپیمایی هستیم.

کنترل افزایش قیمت بلیت‌ها در زمان پیک سفر یکی از دغدغه‌های مشترک مسئولان و مردم است. چند سالی است که علاوه بر بازارهای سیاه گذشته، افراد سودجوی جدیدی از طریق تلگرام اقدام به فروش بلیت‌ با قیمتی بالاتر از استاندارد آژانس‌های هواپیمایی می‌کنند که این مساله باید با نظارت و کنترل بیشتر مسئولان خاتمه یابد.

بحث قدرت گرفتن بازار‌ سیاه بلیت‌ هواپیمایی‌ها و افزایش قیمت‌ها در ایام پیک سفر موضوعی است که همواره با فرا رسیدن اعیاد به ویژه عید نووز مطرح می‌شود. در دو سال گذشته با فرا رسیدن ماه اسفند و تعطیلات نوروزی تغییرات اساسی در نرخ بلیت هواپیما و نحوه فروش آن ایجاد شد و نرخ برخی از پروازها و تور‌های مسافرتی تا چند برابر افزایش یافت. حال گذشته از ایجاد بازار سیاه، افزایش قیمت‌ها هر سال نارضایتی‌هایی را در مشتریان به وجود آورده است. همواره این شائبه وجود دارد که آژانس‌های هواپیمایی رغبت بیشتری برای فروش بلیت خود به شکل چارتری و عرضه آن به برگزارکنندگان تورهای مسافرتی دارند. همین موضوع نیز باعث افزایش نرخ بلیت‌ها، گسترش بازار سیاه، بهانه‌آوری‌های مختلف برای نفروختن بلیت و ایجاد بسیاری از تخلفات و مشکلات دیگر می‌شود.

با تمام این مشکلات مسئولان و نهادهای مرتبط همچنان به هشدار بسنده کرده و صرفا از مردم می‌خواهند که با تخلفات برخورد کنند و آن را گزارش دهند! البته در این بین مسئولانی هم هستند که به طور کلی موضوع بازار سیاه و تخلفات آژانس‌های فروش بلیت را قبول ندارند، اما اگر آنان، تنها یک بار به آگهی‌های تبلیغاتی این آژانس‌ها نگاه کنند متوجه بروز تخلفات در این زمینه می‌شوند و دیگر نیازی نیست به صورت حضوری وارد عمل شوند.

سرباز زدن از فروش بلیت به افراد

بسیاری از آژانس‌ها در آگهی‌های خود از فروش بلیت برای تورهای مسافرتی خبر می‌دهند، اما در این جا سوال پیش می‌آید که با وجود این آگهی‌ها چرا آژانس‌ها در مراجعات فردی به دلیل نبود بلیت از فروش آن سرباز می‌زنند یا به این بهانه اقدام به گران‌فروشی می‌کنند؟ همین امر گمانه‌زنی‌ها در رابطه با بروز تخلفات را افزایش داده است. البته باید توجه داشت که درصد زیادی از آژانس‌‌ها به درستی کار خود را انجام می‌دهند، اما تعداد کمی از مراکز فروش بلیت که به کم‌فروشی و گران‌فروشی آلوده شده‌اند، کار سایر آژانس‌ها را هم زیر سوال می‌برند و بی‌اعتمادی به ایرلاین‌ها را در جامعه دامن می‌زنند.

نکته مهمی که در زمینه قیمت بلیت‌ها باید به آن اشاره داشت، این است که هرچند اعلام شده با تمام ایرلاین‌ها و یا آژانس‌های هواپیمایی که بلیت را با قیمتی بالاتر از تعرفه‌های تعیین‌شده عرضه می‌کنند براساس قانون برخورد خواهد شد، اما با توجه به تجربه سال‌های قبل و افزایش قابل توجه تقاضا نسبت به سهم محدود عرضه باز هم این احتمال می‌رود که در روزهای نزدیک به عید نوروز قیمت‌ها دوباره روند افزایشی به خود بگیرند. باید دید پروازهایی که بناست فرایند فروش بلیتشان از هفته‌های آینده آغاز شود، آیا این کار را با قیمت‌های مصوب انجام می‌دهند یا باز هم سوءاستفاده‌کنندگان می‌توانند از بالارفتن تقاضا بیشترین بهره را برده و قیمت‌ها را به بالاترین حد برسانند.

خودداری از اعلام قیمت بلیت

داستان دلالی و واسطه‌گری در ایران اول و آخر ندارد و همیشه از افزایش قیمت‌ها شروع و به نبود نظارت‌ها ختم می‌شود. نکته جالب توجه در سال‌های گذشته این بود که برخی از آژانس‌ها از اعلام قیمت بلیت تا آخرین روز خودداری می‌کردند و حتی از افزایش احتمالی نرخ بلیت‌ها خبر می‌دادند. با تمام این تفاسیر و با توجه به اینکه بلیت پروازهای فوق‌العاده بر اساس نوع پرواز و تاریخ رفت و برگشت نرخ‌های متفاوتی دارد، دلیلی وجود ندارد که آژانس‌های هواپیمایی قیمت‌ها را بالاتر از نرخ مصوب به فروش برسانند. این اقدام برخی آژانس‌های هواپیمایی دهان کجی آشکار به سازمان هواپیمایی کشور محسوب می‌شود، اما نباید فراموش کنیم که نبود نظارت کافی علت‌العلل است و در این میان این تنها مسافران سر در گم هستند که باید برای رسیدن به مقصد هزینه گزافی را پرداخت کنند. امسال علاوه بر داستان‌های گرانی بلیت سال‌های گذشته، نو شدن ناوگان هوایی کشور به عنوان ارمغان برجام، که هنوز به صورت کامل هم صورت نپذیرفته است، می‌تواند دستاویز دیگری برای سودجویانی باشد که به هر بهانه‌ای بلیت‌ها را گران‌تر می‌فروشند.

دلالی مجازی

در این میان با رشد فناوری‌های ارتباطی‌ و استفاده روزافزون مردم از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی‌ای همچون تلگرام و اینستاگرام، بسیاری از سودجویان بازار سیاه بلیت، فرصت را غنیمت شمرده و از راه ساخت صفحه‌های موقت در این برنامه‌ها، اقدام به فروش بلیت‌ها در لحظه‌های آخر و با قیمت‌های چند برابر می‌کنند. مردم با فکر اینکه به طور مستقیم و بدون واسطه با ارائه دهندگان خدمات هواپیمایی معامله خواهند داشت وارد این صفحه‌ها می‌شوند و بعضا بدون داشتن قرارداد یا اطمینان از آنچه تبلیغ شده است، اقدام به خرید بلیت‌های هواپیما می‌کنند. می‌بینیم که با این شرایط مسئولیت این امر دیگر تنها به عهده سازمان هواپیمایی نیست. سازمان‌هایی چون وزارت ارتباطات باید دست به کار شوند و عوامل تبلیغات دروغین و ارائه قیمت‌های گزاف بلیت را معرفی کنند. سازمان‌های نظارتی دیگر می‌توانند در پیگیری این مطلب کمک شایانی به مردم کنند و با مواخذه کردن کلاهبرداران بازار سیاه به این غائله پایان دهند. چندی پیش حرمت‌ا... رفیعی، عضو انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی، این مساله را که در زمان پیک سفر مانند ایام عید نوروز و تابستان برخی دوربین به دست می‌گیرند و تعدادی از آژانس‌های هواپیمایی را به عنوان متخلف و ارائه‌دهنده قیمت‌های نامتعارف پلمب می‌کنند،امری اشتباه دانسته و گفت: اگر آژانس هواپیمایی صلاحیت ندارد، چرا مجوز صادر می‌شود و اگر از فیلترهای ارزیابی عبور کرده است، پس چرا به راحتی پلمب می‌شود؟

در این مدت ۱۵ ساله تاکنون دیده نشده که یکی از آژانس‌های سرشناس که قیمت‌های نامتعارف عرضه می‌کنند نامی از آنها برده شود؛ تنها آژانس‌هایی که از خود هیچ محصولی ندارند و صرفا واسطه هستند پلمب می‌شوند. این موضوع هم به این دلیل است که تنها آمار بدهند چند آژانس متخلف بسته شده است. رفیعی همچنین با عنوان اینکه دولت به دنبال این است که تورهای ارزان قیمت را گسترش دهد، افزود: من مخالف این موضوع هستم. تور ارزان‌قیمت، چه داخلی و چه خارجی، هر دو مایه افت صنعت گردشگری است. چرا نباید آژانس‌های هواپیمایی دارای مجوز دچار تخلف شوند؟

مگر ممکن نیست یک موسسه از تمام فیلترها عبور کند و مجوز رسمی کسب و کار بگیرد و به علت تخلف و گران‌فروشی و هزار و یک علت دیگر پلمب شود؟ چنین استدلالی به نظر منطقی نیست. ضمن آنکه قرار نیست رونق صنعت گردشگری با اضافه برداشت از جیب مردم به دست بیاید. تورهای گران‌ قیمت ممکن است امکانات بهتری برای مشتری خود فراهم کنند، اما این انتخاب به عهده مشتری است. مردم حق دارند نسبت به بودجه خود خدمات مورد نظر خود را با قیمت مناسب دریافت کنند. اینکه مثلا بگوییم چون هواپیما جدید است و رونق گردشگری مهم است و تقاضا زیاد، فروش بلیت‌‌های هواپیما به قیمت گزاف خواهد بود، درست، منطقی و عادلانه نیست.

همچنین سازمان هواپیمایی باید نظارت خود را اتفاقا بر آژانس‌های قدیمی و معتبر هم بیشتر کند تا سیستم به صورت یکپارچه‌ای سالم بماند. سازمان‌ها و نهادهای مرتبط دیگر نیز می‌توانند با نظارت درست بر تبلیغات و صفحات اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی از ایجاد بازار سیاه بلیت‌های شب عید و افزایش قیمت‌ها و سوءاستفاده برخی از اجبار مردم برای سفر به شهرهای خود و یا ترغیب مردم برای گرفتن فرصت‌های واهی سفرهای تفریحی شب عید جلوگیری کنند.