فرصت سوزی رياض براي تنش زدايي با تهران
با گذشت هر چه بيشتر زمان، اميدها به بهبود روابط ايران و عربستان کمرنگ‌تر مي‌شوند. باوجود تلاش‌هاي چند وقت اخير مقامات سياسي کشورمان براي بهبود مناسبات خود با عربستان و ديگر کشورهاي منطقه اما در عرصه معادلات ميداني شاهد هستيم که مقامات رياض و در رأس آنها، عادل‌الجبير، وزير امورخارجه عربستان بر مواضع ضد ايراني خود تأکيد مي‌کنند.
روزنامه وقایع اتفاقیه: با گذشت هر چه بيشتر زمان، اميدها به بهبود روابط ايران و عربستان کمرنگ‌تر مي‌شوند. باوجود تلاش‌هاي چند وقت اخير مقامات سياسي کشورمان براي بهبود مناسبات خود با عربستان و ديگر کشورهاي منطقه اما در عرصه معادلات ميداني شاهد هستيم که مقامات رياض و در رأس آنها، عادل‌الجبير، وزير امورخارجه عربستان بر مواضع ضد ايراني خود تأکيد مي‌کنند.
الجبير در کنفرانس امنيتي مونيخ که در روزهاي ۲۹ بهمن تا یکم اسفند برگزار شد، در سخنراني خود به‌شدت ايران را مورد آماج انتقاد قرار داد. او در ادعاهايي غير‌واقعي، نقش ايران را در يمن به چالش کشيد و با مطرح‌کردن ادعاي حمايت ايران از تروريسم و دخالت در امور کشورهاي عربي، ضرورت مقابله با تهران را از کشورهاي جهان درخواست کرد.
ايراد اين مواضع ضدايراني از سوي وزير امورخارجه عربستان در شرايطي است که در روز ۲۷ بهمن سال ۱۳۹۵، حسن روحاني، رئيس‌جمهوري ايران به کشورهاي عمان و کويت سفر کرده بود. آنچه در اين ميان مورد توجه تحليلگران قرار گرفت، احتمال تبادل پيام ميان تهران و رياض از سوي امير کويت و پادشاه عمان بود. درواقع، متعاقب سفر يکروزه روحاني که به درخواست کشورهاي عضو شوراي همکاري خليج‌فارس بود، اين اميد مطرح شد که احتمالا در آينده نزديک شاهد بهبود مناسبات دو کشور خواهيم بود.
باوجود اظهارات ضد ايراني و شديداللحن الجبير، سخنگوي وزارت امورخارجه ايران در نشست هفتگي خود با خبرنگاران بر صلح‌خواهي و رغبت ايران بر عدم تداوم تضادها با کشورهاي منطقه تأکيد کرد که اصطلاحا عنوان «صبر استراتژيک تهران» را بر آن ناميد. با وجود اين مواضع مثبت تهران، وزير امور خارجه سعودي‌ها در گفته‌هايي ضدايراني، مجددا در ۹ اسفند ادعا کرد: «اگر ايران مي‌خواهد روابط بهتري با عربستان‌سعودي داشته باشد بايد رفتار خود را تغيير دهد و به يک کشور عادي تبديل شود و به اين موضوع که يک کشور انقلابي باشد که تلاش مي‌کند انقلاب خود را صادر کند، پايان دهد.» مجموع اين مواضع، نشانگر آن است که حداقل در کوتاه‌مدت نبايد انتظار داشت که روابط ميان ايران و عربستان تحول خاصي را تجربه کند و حتي در صورت تداوم مواضع آشکار ضد ايراني سعودي‌ها، اين امکان بسيار محتمل است که تنش‌ها ميان دو کشور افزايش پيدا کند.
تلاش تهران براي گسترده‌ترنشدن سطح تنش‌ها با رياض
باوجود تداوم مواضع ضدايراني مقامات رياض عليه ايران، همچنان شاهد هستيم که مقامات بلندپايه ايراني تلاش دارند که عربستان را با واقعيت‌هاي موجود منطقه مواجه کرده و آنها را از تقابل بيش‌ازپيش با تهران منع کنند. در يکي از آخرين اظهارنظرها، اسحاق جهانگيري، معاون اول رئيس‌جمهوري، جزئيات سفر رئيس‌جمهوري کشورمان به کويت و مسقط و مسئله اختلافات ميان دو کشور را مورد بحث قرار داده است. او درباره جزئيات سفر اخير رئيس‌جمهوري به کشورهاي عمان و کويت با بيان اينکه بحث‌هاي سياسي و اقتصادي خوبي در اين سفرها ميان طرفين مطرح شده است، اظهار کرد: «علاقه‌مندي دولت ايران بر اين است که روابطمان با کشورهاي همسايه، به‌ويژه کشورهاي مسلمان منطقه در بالاترين سطح باشد. متأسفانه در کشورهاي حوزه خليج‌فارس روابمان مقداري سرد و نگران‌کننده شده و آن‌طوري نبود که علاقه‌مند بوديم.» جهانگيري خاطرنشان کرد: «در ديدار روحاني با پادشاه عمان پس از انجام گفتوگوهاي عمومي، گفتوگوهاي خصوصي نيز عمدتا درزمینه تقويت ارتباطات سياسي کشورهاي اسلامي انجام گرفت.» او همچنين با بيان اينکه ايران و کويت با يکديگر رابطه خوبي دارند، به نگارش نامه‌اي از سوي امير
کويت به رئيس‌جمهوري ايران اشاره و تأکيد کرد: «کويتي‌ها مي‌دانند که ايران حق زيادي بر گردن آنها دارد.» همچنين، معاون اول رئيس‌جمهوري با تأکيد بر لزوم حل مشکلات منطقه از طريق گفت‌وگو اظهار کرد: «متأسفانه حل نکردن مشکلات منطقه‌اي باعث شده است که در برخي کشورهاي اسلامي همواره شاهد کشتار و خونريزي باشيم.
در همين زمينه، ايران علاقه‌مند است تا اين مسائل در عراق، سوريه، يمن و جاهاي ديگر به سرعت حل شود.» جهانگيري با بيان اينکه گروه‌هاي تروريستي تبديل به بلايي براي جهان اسلام شده‌اند، خاطرنشان کرد: «کساني که به پيدايش گروه‌هاي تروريستي کمک کرده‌اند نيز امروز پشيمان هستند اما اين پشيماني را به روي خود نمي‌آورند و براي حل مسائل به صورت جدي وارد صحنه نمي‌شوند.» اين اظهارات جهانگيري، تأکيدي مجدد بر مواضع صلح‌طلبانه ايران براي بازگشت ثبات به منطقه بوده و به نوعي مؤيد اين واقعيت است که ايران از ابتداي فراگيرشدن تروريسم در خاورميانه، موضعي مشخص داشته و از روز اول با گروه داعش و ديگر گروه‌هاي راديکال در منطقه مبارزه کرده است.
علاوه بر اين، جهانگيري در مهم‌ترين بخش از گفته‌هاي خود، تنش در روابط ميان ايران با عربستان را مورد توجه قرار داد و گفت: «حدود عربستان و ديگران در منطقه اين نيست که با ايران وارد تنش شوند، ايران نيز به اين موضوع علاقه‌مند نيست بلکه علاقه دارد تا رابطه‌مان با کشورهاي منطقه خوب شود. کشورهاي منطقه نيز به خوبي مي‌دانند که ايران در هيچ مقطعي به هيچ کشوري تجاوز نکرده است. متأسفانه در برخي کشورها ازجمله عربستان، گروه‌هاي تازه‌کار که روي کار آمده‌اند و حد و حدود و تاريخ و جغرافيا را نمي‌دانند، حرف‌هايي مي‌زنند که به مصلحتشان نيست و باوجوداين، ايران با بزرگواري از آنها عبور مي‌کند زيرا قرار نيست روابطمان متشنج‌تر شود. اميدواريم که آنها نيز متوجه شوند و از روش خود دست بردارند. درواقع، روش همکاري و برادري اسلامي بيش از هر چيزي براي دو کشور مفيد است.» در تحليل گفته‌هاي اين مقام سياسي کشور مي‌توان ابراز کرد که تهران با صراحت تمام، خواهان کاهش تنش تضادها و رقابت‌ها با کشورهاي عربي و در رأس آن عربستان است.
تأکيد بر اين نکته که با بزرگواري از حرف‌هاي مقامات آنان مي‌گذريم، نشان مي‌دهد که با وجود تمامي اظهارات، ايران قصد ندارد به رياض واکنش متقابل نشان دهد. در اتخاذ اين تصميم، دو هدف اصلي را مي‌توان مورد توجه قرار داد؛ يکي اينکه ايران حتي در ظاهر هم باشد، خواهان ايجاد ائتلافي در خاورميانه عليه خود نيست که در آن عربستان، ترکيه و اسرائيل بر محور ضديت با ايران به وحدت‌نظر دست پيدا کنند. ديگر هدف ايران در شرايط کنوني، از عدم واکنش متقابل نسبت به اظهارات عجولانه عادل‌الجبير، اين است که حسن‌نيت ايران را در رغبت به فراگيرشدن ثبات در منطقه نشان دهد. بر‌اين‌اساس که تهران خواهان بي‌ثباتي و ناامني در سطح کلان منطقه خاورميانه نيست و از هر تلاشي براي ايجاد نظم و صلح در منطقه استقبال خواهد کرد.
ائتلاف ناهمگن «ايران‌هراسي» در منطقه
علاوه بر موضوع مواضع دو کشور، يکي از مسائلي که بايد مورد توجه قرار گيرد، اين است که تداوم مواضع ضد ايراني عربستان و حتي در حالت حداکثري، ايجاد ائتلاف منطقه‌اي آشکار عليه ايران تا چه اندازه با موفقيت همراه خواهد بود. واقعيت آن است که در چند دهه گذشته همواره ائتلافي پنهاني عليه ايران وجود داشته اما هيچگاه اين ائتلاف موفقيت چشمگيري را کسب نکرده است. به‌طور کلي، مي‌توان با توجه به معادلات کنوني منطقه خاورميانه ابراز کرد که رويکرد مثبت و دوستانه تهران در برابر مواضع ضدايراني، فرصتي تاريخي است که دولتمردان سعودي واقعيت‌هاي منطقه را بپذيرند و مسير تنش‌زدايي را در پيش بگيرند.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
متاسفم برای دیپلمات کشور که فکر میکنن همه چی از طریق مذاکره و خنده درست میشه تعجب میکنم چرا این همه دنبال صلح با عربستانین با اینکه اونا تمایلی ندارن خب شما هم مقابله به مثل کنین