صدای پای سکه‌های دولتی در بازار

چـــــند مــــاهی است که افزایش نـــــرخ سکه آغاز شده؛ نرخی که تا همین چند ماه پیش، از مرز یک میلیون و ۲۰۰هزار تومان هم بالاتر نرفته بود؛ به یکباره و با حرکتی جهش‌گونه، به یک میلیون و ۵۰۰هزار تومان رسید. آن روزها مسئولان بانک مرکزی، روزهای آرامی را در ساختمان میرداماد می‌گذراندند و خیلی به خیال‌شان هم نمی‌رسید که قیمت سکه، حبابی را تجربه کند که بزرگی‌اش، کار را به جایی برساند که سیاست‌گذار پولی و ارزی بخواهد درمان را آغاز کند. اینجا بود که با ورود نرخ سکه به کانال یک میلیون و ۵۰۰هزار تومانی، حرکات بانک مرکزی برای کنترل قیمت در بازار آغاز شد. روزهایی که آغاز حراج‌های سکه در بانک کارگشایی بود و صف‌هایی را تشکیل داد که شاید حدود ۵ سال پیش، بانک کارگشایی در حراج دولتی سکه، آن را به چشم دیده بود. روزهایی که باز هم، بازار سکه آشفته شده بود و مردم اگر هم قصد خرید نداشتند، تقلا می‌کردند تا اندک سرمایه خود را هم به این بازار وارد کرده و از افزایش قیمت سود ببرند. اکنون هم همان داستان دوباره تکرار شده است. داستانی که حتی پای زنان خانه‌دار را هم به خرید از بازار سکه باز کرده و آنها را به یکی از مشتریان پر و پاقرص سکه تبدیل کرده است.

اما در همان روزهایی که بانک کارگشایی در میدان محمدیه، با ساختمان قدیمی خود حراج‌ سکه در تهران را آغاز کرد، صدای شهرستانی‌ها را درآورد زیرا آنها حق خود می‌دانستند که در حراج‌های سکه شرکت کرده و آنها هم سرمایه‌های خود را وارد این بازار سودآور کنند. به هرحال، داستان هرچه بود، اعتراض شهرستانی‌ها به عرضه سکه در بانک کارگشایی، بانک مرکزی را بر آن داشت که پیش‌فروش‌ سکه را آغاز کند؛ طرحی که روز گذشته بانک مرکزی از آن رونمایی کرد و توانست توجه عده‌ای را به خود جلب کند. البته مسئولان بانک مرکزی می‌گویند که اعتراض بسیاری از مردم این بوده که چرا سیاست‌گذار پولی و ارزی کشور و تنها عرضه‌کننده کلان سکه در بازار، دیرهنگام به بازار ورود کرده و قیمت را به نحوی کنترل نکرده که مردم دچار مشکل نشوند و قیمت سکه این‌قدر در بازار بالا برود که حالا صحبت از ۲۵۰تومان و حتی ۳۰۰هزار تومان حباب سکه باشد.

به هرحال، داستان هر چه بود، اکنون بانک مرکزی از طرحی رونمایی کرده است که بر‌اساس آن پیش‌فروش سکه‌های تمام‌بهار آزادی از سه‌شنبه پیش‌رو در بازار آغاز خواهد شد. مسعود رحیمی، مدیرکل ریالی و نشر بانک مرکزی با تشریح جزییات این طرح اعلام کرد: «با توجه به افزایش نرخ سکه از پاییز امسال، نقدهایی به بانک مرکزی وارد بود که چرا دخالتی در بازار صورت نمی‌گیرد تا حباب ٢٠٠هزار تومانی برای سکه، از بین برود. به همین دلیل، حراج سکه در بانک کارگشایی صورت گرفت و حباب سکه تا حدود زیادی تخلیه شد».

او می‌افزاید: «۱۳۱۲شعبه بانک ملی پیش‌فروش را انجام خواهند داد و بر‌اساس دستورالعمل بانک مرکزی، پیش‌خرید از سوی افراد حقیقی بالای ١٨سال امکان‌پذیر است؛ بر‌اساس این طرح، از هر متقاضی به ازای هر سکه مبلغ یک میلیون تومان اخذ شده و بسته به انتخاب مشتریان، سکه‌ها در مقاطع ۶ ماهه و یک‌ساله تحویل می‌شود. بهای سکه در زمان تحویل نیز به این شکل تعریف شده که نرخ روز سکه با تخفیف ٩درصدی برای خریدهای یک‌ساله و چهاردرصدی برای خریدهای ۶ ماهه در نظر گرفته شود». آن‌گونه که رحیمی می‌گوید: این پیش‌فروش‌ها، قیمت قطعی ندارند و در این رابطه در سال جاری، قیمت روز و با محاسبه نرخ تخفیف محاسبه خواهد شد. به هرحال اکنون بازار سکه حباب ۲۰ تا ۳۰هزار تومانی دارد و البته پیش‌فروش سکه نیز نامحدود خواهد بود و سقف زمانی ندارد. این درحالی است که تا اطلاع ثانوی پیش‌فروش را صورت خواهیم داد.

رحیمی با بیان اینکه ذخایر طلا و سکه بانک مرکزی در شرایط خوبی قرار دارد، گفت که نگرانی از این بابت وجود ندارد. اباذر نجمی، کارشناس ارشد بازار سکه و ارز در گفت‌وگو با خبرنگار «وقایع‌اتفاقیه» گفت: «بعید می‌دانم که طرح بانک مرکزی برای پیش‌فروش سکه، تاثیر مثبتی بر بازار داشته باشد و بتواند باعث ازبین‌رفتن حباب سکه شود؛ این درحالی است که موفقیت این طرح با توجه به شرایط کنونی بازار، با شک و تردید مواجه است». وی افزود: «اتفاقی که طی دو ماه اخیر در بازار سکه رخ داده، آن است که افراد سعی می‌کنند دارایی‌های خود را تبدیل به طلا و ارز و عمدتا دلار و یورو کنند تا به این وسیله بتوانند دارایی را ثبات دهند و ارزش دارایی خود را حفظ کنند؛ بنابراین مهم است که دارایی که اکنون خریداری می‌کنند، به چه نرخی باشد و معمولا این تقاضا وجود دارد که کالای ارزشمندی همچون طلا و سکه را با نرخ مشخص خریداری کنند». نجمی ادامه داد: «تصمیم بانک مرکزی مبنی‌بر واگذاری سکه‌های پیش‌خرید شده ۶ ماه تا یک‌سال آینده، خریدها را از جذابیت خارج می‌کند و ممکن است مردم رغبت چندانی برای آن نداشته باشند؛ نکته دیگر آن است که این قیمت مشخص نیست و ممکن است در حفظ ارزش دارایی‌های افراد نقش‌آفرین نباشد».

وی اظهار داشت: «فرد می‌تواند پول خود را سپرده کرده و بعد از ۶ ماه، ۹درصد سود دریافت کند که جذاب‌تر و تضمین شده‌تر است». این کارشناس ارشد بازار سکه و طلا درباره حراج‌های سکه از سوی بانک مرکزی خاطرنشان کرد: «طی دو ماه گذشته، اتفاقی که در بازار ارز افتاده، ایجاد حباب است که در نتیجه آن، قیمت افزایش یافته است اما به هرحال، بانک مرکزی نتوانست این حباب را به موقع تخلیه کند؛ این درحالی است که اتفاقی که باید از سوی بانک مرکزی رخ دهد، هنوز رخ نداده و باید اکنون روش‌های دیگری را برای آرامش در بازار سکه و ارز به کار برد». وی ادامه داد: «درواقع کاری که باید رخ دهد، آن است که باید اطمینان نسبت به این موضوع پیش ‌آید که بازار در کنترل بوده و ثبات در بازار حاکم است؛ ضمن اینکه ارزش پول حفظ خواهد شد، اگرچه در یک‌سال اخیر، نسبت به موضوع ضعیف عمل کرده است و با تمام ابزارهایی که در اختیار داشته، نتوانسته بازار را کنترل کند اما به هرحال بانک مرکزی، اجحاف در حق برخی بانک‌ها صورت داده که این امر نشان داده توانایی لازم در حوزه ثبات بازار را ندارد».

در این میان، شاید این طرح برای برخی از مردم اما و اگرهایی داشته باشد که مسائل مرتبط با سود آن را بسنجند و بعد تصمیم بگیرند؛ البته مقامات بانک مرکزی اصرار دارند که این طرح می‌تواند جذاب بوده و منجر به سودآوری مردم شود. در این میان، جعفر مهدی‌زاده، مدیر اداره سیاست‌ها و بررسی‌های اقتصادی بانک مرکزی می‌گوید که این بانک، بر‌اساس تکالیف قانونی و اهمیت ثبات اقتصادی، در بازار سکه حضور خواهد داشت و با طرح پیش‌فروش سکه امیدوار است که بتواند تقاضای مصرفی خانوارها را پوشش دهد اما اینکه این بازار چقدر جذاب است، مردم باید تصمیم بگیرند. مهدی‌زاده با بیان اینکه انتظار تحولات شدید برای قیمت سکه نخواهیم داشت و چشم‌انداز عادی خواهد بود، گفت: «حراج دسترسی پایین و محدود داشت و سه روز در هفته انجام می‌شد اما نکته اینجاست که اگر بانک مرکزی دخالت نمی‌کرد حباب سکه به ۲۵۰هزارتومان می‌رسید».

وی با بیان اینکه با توجه به ارزش ذاتی و هر دو مولفه تعیین‌کننده ارزش ذاتی، قیمت انس جهانی و ارز، در این رابطه تاثیر‌گذار است، افزود: «اگر بانک مرکزی دخالت نمی‌کرد، حباب سکه ممکن بود بیش از ٢٥٠ هزار تومان باشد. این درحالی است که تخفیف ۹درصدی با توجه به مبلغ یک میلیون تومان، باز هم جذاب است و حدود ١٥درصد نسبت به شرایط یک میلیون تومان برای مردم در زمان تحویل سود خواهد داشت». وی افزود: «اینکه چقدر بازار برای سرمایه‌گذاران جذاب است، در روزهای آینده مشخص می‌شود. طبق تجارب سال‌های گذشته همواره در ماه‌های آخر سال فشار نقدینگی وجود دارد و انتظار داریم امسال را با فشار کمتری بگذرانیم». به هرحال باید منتظر ماند و دید که میزان استقبال مردم از طرح پیش‌فروش سکه چگونه خواهد بود و آیا این سیاست‌ها می‌تواند قیمت سکه را در شرایط بهینه‌تری قرار دهد؟