اینستاگرام فعلا فیلتر نمی‌شود

ایرنا: با وجود اخبار و شایعاتی که در روزهای گذشته درباره فیلترینگ اینستاگرام مطرح شد و پخش برنامه جنجالی بی‌راهه نیز به آن دامن زد، به نظر می‌رسد اینستاگرام فعلا فیلتر نمی‌شود و دغدغه اصلی دبیر کمیته تعیین مصادیق ، همچنان فیلترینگ تلگرام است.

ماجرا از مصاحبه مصدق، معاون اول دادستان کل کشور آغاز شد که مدعی شده بود فیلترینگ اینستاگرام در دستور کار قرار گرفته است. اما مواضع عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه خلاف این ادعا را نشان می‌دهد.

اینستاگرام، شبکه‌ اجتماعی مبتنی بر تصویر، بین کاربران ایرانی طرفدار زیادی دارد. موج اول فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی در ماه‌های اخیر بعد از اعتراض‌های دی ماه اتفاق افتاد. در آن زمان اینستاگرام و تلگرام، دو شبکه اجتماعی و ارتباطی پرکاربرد در بین کاربران ایرانی از دسترس خارج شد. پس از مدتی هر دو نرم‌افزار با تلاش دولت دوباره در دسترس کاربران قرار گرفت.

در روزهای ابتدایی سال ۹۷، زمزمه‌های فیلترینگ تلگرام در فضای مجازی مطرح شد و در اردیبهشت‌ماه این شبکه ارتباطی با حکم بازپرس فیلتر و از دسترس کاربران خارج شد. با آماری که وزیر ارتباطات ارائه داده است، تنها یک میلیون نفر تلگرام را پاک کرده‌اند. فیلترینگ تلگرام موفقیت‌آمیز نبوده است و کاربران از طرق مختلفی خود را به این شبکه ارتباطی وصل می‌کنند، حال اما موضوع فیلترینگ اینستاگرام از سوی یک مسئول قوه قضائیه مطرح می‌شود.

** جایگاه اینستاگرام در بین کاربران

طبق آماری که وب‌سایت الکسا از میزان مراجعه کاربران ایرانی به اینترنت منتشر کرده است، اینستاگرام ششمین سایت پربازدید نزد کاربران ایرانی است. این شبکه اجتماعی که بر محور تصویر فعالیت می‌کند، توانسته کاربران زیادی را در ایران به خود اختصاص دهد و روزانه زمان قابل توجهی از وقت کاربران در اتصال به اینترنت را می‌گیرد. کاربران در این فضا از گروه‌ها و اقشار مختلفی هستند و حتی مسئولین عالی‌رتبه کشور نیز در اینستاگرام صفحه دارند و عکس‌های خود را به اشتراک می‌گذارند.

** نارضایتی کاربران

پس از تصمیم قوه قضائیه برای از دسترس خارج کردن تلگرام، نارضایتی‌های گسترده‌ای در بین کاربران به‌وجود آمد و پیش‌‎بینی می‌شود همین نارضایتی‌ها از فیلترینگ اینستاگرام نیز به‌وجود بیاید. یکی از مسائل مشترکی که بین کاربران تلگرام و اینستاگرام وجود دارد، ایجاد کسب‌وکارهای مجازی در این دو شبکه است. با از دسترس خارج شدن اینستاگرام بخش دیگری از افرادی که با ایجاد یک صفحه و ارتباط با کاربران توانسته‌اند برای خود مخاطبانی بیابند، با مشکل مواجه خواهند شد. با توجه به این مسئله، فیلتر شدن اینستاگرام به معنی ایجاد نارضایتی عمومی به دلیل سلب آزادی‌های مدنی و از بعد اقتصادی، تخریب فضایی برای کسب‌و‌کارهای مجازی است. ادامه روند بسته شدن شبکه‌های اجتماعی میزان اعتماد شهروندان به دولت و رئیس جمهور را کاهش می‌دهد، زیرا یکی از وعده‌های اصلی روحانی در انتخابات مقابله با فیلترینگ بود.

** فیلترینگ اینستاگرام در دستور کار

اخبار و گزارش‌های مرتبط با فیلترینگ اینستاگرام از مصاحبه حجت‌الاسلام محمد مصدق، معاون اول دادستان کل کشور با خبرگزاری فارس شروع شد. او در این مصاحبه با اشاره به برخی شکایت‌ها به واسطه فعالیت سلبریتی‌ها در اینستاگرام و جمع‌آوری کمک‌های نقدی، ورود قوه قضائیه به عنوان مدعی‌العموم به این پرونده را تایید کرد و گفت: فیلترینگ اینستاگرام در دستور کار قرار گرفته و آقای خرم‌آبادی در معاونت امور فضای مجازی دادستانی کل کشور به‌صورت جدی پیگیر این موضوع شده است.

** فیلترینگ در اولویت کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه نیست

این مصاحبه در حالی از سوی مقام مسئول قوه‌ قضائیه انجام می‌شود که عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، مرد شماره یک فیلترینگ در ایران تا این لحظه واکنشی به این موضوع نداشته است و با توجه به موضع‌‎گیری‌های اخیری که نشان داده است، به نظر می‌رسد اکنون موضعی در قبال فیلترینگ اینستاگرام ندارد.

او در یکی از آخرین موضع‌گیری‌هایش در رابطه با موفقیت فیلترینگ تلگرام، این موضوع را موجب انتقال فعالیت ۳۰درصد از کاربران تلگرام به پیام‌رسان‌های داخلی ‌دانسته و در مطلبی می‌نویسد: هاتگرام و طلاگرام پیام‌رسان نیستند. آن‌ها در واقع دو فیلترشکن داخلی با مدیریت واحد هستند که به طور غیرقانونی و برخلاف دستور قضایی، با امکانات وزارت ارتباطات، دسترسی کاربران ایرانی را به شبکه اجتماعی فیلترشده تلگرام فراهم می‌کنند.

معاون قضایی دادستان کل کشور درباره افرادی که فیلترینگ تلگرام را دور می‌زنند، آمار قابل توجهی ارائه می‌دهد: تعداد ۳۰ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر، طبق آماری که مرکز ملی فضای مجازی در تاریخ نوزدهم تیر ماه ۱۳۹۷ اعلام کرده است، از طریق فیلترشکن‌های هاتگرام و تلگرام طلایی، فیلتر تلگرام را دور می‌زنند.

خرم‌آبادی در یادداشتی به مسئله رفع فیلتر توییتر نیز واکنش نشان داده و در یادداشتی نوشته است: موضوع رفع فیلتر شبکه آمریکایی توییتر قابل طرح در جلسه کارگروه تعیین مصادیق نیست. دادستان محترم کل کشور طی نامه‌ای در دوم اردیبهشت‌ماه سال جاری در پاسخ به تقاضای کتبی وزیر ارتباطات اعلام کرد که طرح موضوع رفع فیلتر توییتر در کارگروه تعیین مصادیق، مغایر موازین قانونی است. لذا این درخواست در همان تاریخ بایگانی شد.

دادستان کل کشور، رئیس این کارگروه است و رئیس یا نماینده سازمان صدا و سیما، وزیر یا نماینده وزرای اطلاعات، ارشاد اسلامی، دادگستری، ارتباطات، علوم و آموزش و پرورش، فرمانده نیروی انتظامی، دو نفر با تعیین مجلس و رئیس سازمان تبلیغات اسلامی اعضای این کارگروه را شکل می دهند.

** نارضایتی وزیر از فیلترینگ

از طرفی، محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز در توییتی فیلترینگ اینستاگرام را نقد کرده و می‌نویسد: موضوع پیگیری برخی برای 'فیلتر' سرویس‌های مختلف اینترنتی تازگی ندارد. 'رفع فیلتر' توییتر در صف انتظار جلسه کارگروه تعیین مصادیق قرار دارد. آنچه تازگی دارد طرح یک موضوع قدیمی توسط برخی رسانه‌ها برای انحراف افکار عمومی از مطالبه‌گری شفاف‌سازی سوءاستفاده‌کنندگان ارزی اخیر است.

در جلسه وزیر ارتباطات با نخبگان و فعالان حوزه فناوری در استان فارس نیز به این مسئله پرداخته شد و یکی از حاضران با بیان این که اینستاگرام آخرین امید و سنگر کسب‌وکارهای مجازی برای عرضه محصولات‌شان است، گفت: مشخص نیست پیام‌رسان‌های بومی قابلیت پشتیبانی از کسب‌و‌کارهای فضای مجازی را داشته باشند و یا از جانب مردم نیز با استقبال مواجه شوند و اگر اینستاگرام روزی فیلتر شود، بسیاری از کسب‌و‌کارهای مرتبط با آن با مشکل جدی مواجه و نابود خواهند شد.

وزیر ارتباطات در همین سفر و در جلسه شورای اداری شهرستان خرامه مجددا به موضوع فیلترینگ این‌چنین پرداخته است: در فضای مجازی بستن کار تنبل‌ها است و باید سهم خوبی از اقتصاد جهان در حوزه فضای مجازی را تصاحب کنیم.

**راه و بی‌راهه فیلترینگ اینستاگرام

واقعیت آن است که با وجود استفاده‌های مثبت فرهنگی و اقتصادی در اینستاگرام، بهره‌برداری‌های نامناسب از نظر اقتصادی، اخلاقی و فرهنگی نیز می‌شود؛ موضوعی که قرار بود با فیلترینگ هوشمند با آن برخورد شود.

سال گذشته واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در رابطه با توقف فیلترینگ هوشمند شبکه محبوب اشتراک‌گذاری عکس اینستاگرام گفت: شبکه اجتماعی اینستاگرام رمزنگاری شده است و از این‌ جهت با اجازه‌ای که از شورای عالی فضای مجازی گرفته‌ایم، با مدیر اینستاگرام تماس گرفتیم. آنها اعلام کردند که آمادگی دارند درباره موضوعاتی که از نظر ما نامناسب است، در یک بازه زمانی بنشینم و درباره محدودیت‌های خود با آنها صحبت کنیم و موضوع پالایش محتوا در اینستاگرام را با مذاکره حل می‌کنیم.