چرا شهر‌های ایران در مقابل سیل آسیب پذیرند؟
از دیدگاه زمین‌شناسی و جغرافیایی ایران دارای شرایط و محیطی بسیار پویا و متنوع است. این پویایی زمین، از طرفی منابع طبیعی با ارزشی نظیر جنگلها، معادن و ذخایر نفت و گاز را دراختیار ما قرار داده و از سوی دیگر موجب وقوع مخاطرات طبیعی نظیر زمین‌لرزه، سیل، زمین‌لغزش، فرونشست و... شده است.
گفت و گوی خبرگزاری سیناپرس با دکتر مهدی زارع، زمین شناس، استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و عضو وابسته فرهنگستان علوم را ادامه می خوانیم:
از دیدگاه زمین‌شناسی و جغرافیایی ایران دارای شرایط و محیطی بسیار پویا و متنوع است. این پویایی زمین، از طرفی منابع طبیعی با ارزشی نظیر جنگلها، معادن و ذخایر نفت و گاز را دراختیار ما قرار داده و از سوی دیگر موجب وقوع مخاطرات طبیعی نظیر زمین‌لرزه، سیل، زمین‌لغزش، فرونشست و... شده است. در این بین کلانشهر تهران به‌عنوان بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر ایران، با توجه به شرایط جغرافیایی و زمین‌شناسی خاص خود، با مخاطرات زمین‌شناختی و آب‌و‌هوایی مختلفی رو‌به‌رو است. سیل از جمله این مخاطرات است.
آیا وقوع سیل‌های اخیر در ایران قابل پیش بینی بود؟ اصولا از نظر زمین شناسی امکان روی دادن چنین رخداد‌هایی قابل پیش بینی است؟
بله چنین حوادثی از نظر زمین شناسی، زمین شناسی رودخانه‌ها و پیش بینی وضعیت زمین شناسی اقلیمی قابل پیش بینی و همچنین قابل هشدار هستند. با بررسی زمین شناسی زیست محیطی، گستره استان‌های لرستان، گلستان، خوزستان و سیستان و بلوچستان (که بیشترین خسارت‌های را در بارش‌های اخیر دیده اند) می‌شد و می‌شود برآورد کرد (و برآورد هم شده بود) که کدام پهنه‌ها آسیب پذیرند، کدام نواحی سیل خیز هستند؟ کدام سازه‌ها نباید ساخته می‌شد و کدام بخش از شهرها نباید توسعه می‌یافت. البته علم هواشناسی و هیدرولوژی نیز به کمک این مساله می‌آیند.
به باور من حتی با اهمیت دادن به همین امکانات موجود در کشور و استفاده علمی از همین زیرساخت موجود و اطلاعات بین المللی می‌شد و می‌شود که به محل نسبتا دقیق و بازه زمانی رخداد سیلی پی برد. هنوز هم به باور من از همین دانش‌ها و امکانات که از سوی دانشمندان به کار گرفته می‌شود، باید به پیش بینی سیل‌های بعدی و سوانح ناشی از آن پرداخت.
آیا وقوع چنین سیل‌هایی ارتباطی با زمین لرزه دارند؟ چرا هنگام رخ دادن سیل شاهد ایجاد زمین لرزه‌های کم ریشتر بودیم؟
رخداد سیل معمولا در پهنه‌های گسله با توجه به جنس خاک سطحی و امکان نفوذ آب در شکستگی‌ها می‌تواند با رخداد زلزله‌های کوچک با بزرگای کمتر از ۲.۵ همراه شود. اگر محدوده سیلابی با پدیده‌هایی مانند کارست (پدیده خوردگی و انحلال توده‌سنگ‌های کربناته از قبیل آهک، سنگ گچ و دولومیت) امکان نفوذ بیشتر آب به صفحه گسل‌ها فرآهم کند، در آن صورت فراوان‌تر شدن زمین لرزه‌ها قابل انتظار‌تر است.
در مورد سیل برای تحریک رخداد زمین لرزه‌های شدید (با بزرگای بیش از ۶)، بعضی زمین شناسان و زلزله شناسان بر این نظرند که اگر میزان بارندگی در حد مثلا ۳ تا ۵ برابر متوسط بارندگی سالانه در یک بازه زمانی کوتاه و سپس سیل و در یک پهنه زمین ساختی فعال و محل گسلهای فعال رخ دهد، در آن صورت می‌توان احتمال تحریک وقوع زمین لرزه شدید را هم داد. در نواحی سیل زده در فروردین ۹۸ چنین پهنه‌های گسلهای وجود دارد.
وقوع چنین سیلاب‌هایی در تهران می‌تواند همراه با چه مخاطرات زمین شناسی باشد؟
در تهران وقوع سیلاب، به ویژه سیلاب جریانی و سیلاب واریزه‌ای (ناشی از زمین لغزش ها) در هنگام بارندگی‌های شدید به ویژه اگر با زمین لرزه‌ای حتی کوچک یا متوسط (با بزرگای ۴ یا ۵ و کمتر از آن) رخ دهد، می‌توانیم با لغزش دامنه‌های شمال تهران و روان شدن سیلاب واریزه‌های به ویژه در رود دره‌های تهران که اکنون اکثرشان بزرگراه‌های شمالی-جنوبی تهران هستند، مواجه شویم و همین موضوع می‌تواند به فاجعه منجر شود. ضمنا به نام ساماندهی رود دره ها، مداخلات مختلفی در این رود دره‌ها برای ساختن بوستان‌ها (از جمله بوستان نهج البلاغه و بوستان جوانمردان و ...) انجام شده است.
این اتفاق موجب مخاطره آمیز شدن این دره‌ها شده و اگر سیلی واریزه‌ای رخ دهد، مساله به فاجعه‌ای جبران ناپذیر در تهران می‌انجامد. تا دیر نشده باید وضعیت دره‌ها را هرچه ممکن است به شرایط طبیعی آن‌ها برگردانیم. باید از مداخله و ساخت خانه و آپارتمان و توسعه شهر و محله ها، در چنین نواحی اجتناب شود و تمامی بنا‌های ساخته شده در دره‌ها و حریم رود‌ها تخریب و دره‌ها پاک سازی شوند.
آیا می‌توان با مدیریت بحران خوب از وقوع چنین حوادثی پیشگیری کرد؟ مدیریت بحران ایران را در سیل‌های اخیر چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با مدیریت کاهش ریسک که بیشتر پیشگیرانه است می‌توان از خسارت‌های بعد از سوانح طبیعی اجتناب کرد. وقتی ابعاد رخداد از ظرفیت ما برای پاسخ به حادثه فراتر باشد و آمادگی لازم نداشته باشیم با بحران مواجه می‌شویم، به این ترتیب می‌توان گفت که ما اگر شاهد بحران در منطقه‌های مختلف شده ایم، برای سیل‌های اخیر آمادگی نداشته ایم.
از شیوه پاسخ به این رخداد‌ها می‌توان دریافت که برای مراحل بعد از وقوع سیلاب هم آمادگی کافی نداشته ایم. همچنان با فقدان فرماندهی واحد و نبود برنامه راهبردی، ما با ناهماهنگی زیاد در مدیریت بحران مواجه شدیم. در چنین وضعی می‌توانید تصور کنید که ما هر سانحه‌ای با هزینه‌هایی بسیار بیشتر از آنچه لازم است، مدیریت می‌کنیم و عملا خسارت‌هایی را با پرداخت و هزینه کردن مجبوریم جبران کنیم که اگر پیشگیری درست کرده بودیم، این هزینه‌ها می‌توانست حتی به یک دهم وضع کنونی کاهش یابد.
ضمنا از مصائب و مشکلات مردم منطقه سانحه دیده کاسته شود و نارضایتی مردم بعد از رخداد چنین حوادثی نیز بسیار کمتر شود. برای نیل به چنین هدفی، چاره‌ای نداریم جز اینکه از نیرو‌های متخصص و توانمند استفاده کنیم، سازماندهی مدیریت بحران در کشورمان را بر اساس علم، عقل و واقعیت، شروع کنیم. در وضع کنونی عملا چنان است که هر اتفاقی که بیافتد و هر گروه مسئولی هر کاری لازمی (وظیفه) را انجام بدهد یا ندهد، وضعی طبیعی و عادی تلقی می‌شود و مسئولان هم همواره می‌توانند یا تعریف کردن از کار‌هایی که کرده اند و تصور اینکه کار درستی میکنند، انتظار تشویق و سپاسگزاری داشته باشند.
نظر کاربران
اگر مملکت بصورت هردمبیل اداره نمیشد ومسیلهارا از بین نمی بردند وبجای سدزدن بیرویه فقط بخاطر منافع گروه خاص که میخواستند پولدار شدن حالا صاحب مملکت شدند عاقلانه وبر اساس نظر متخصصان سد میزدند وسدها را برنامه ریزی شده لایروبی میکردند مملکت مشکلی بنام سیل نداشت حیف. انکس که نداند ونداند که نداند در جهل مرکب ابدالدهر بماند
انکس که نداند ونخواهد که بداند حیف است چنین جانوری زنده بماند
مگه دزدا ومختلصین میزارن شهرها خوب درست بشه
مگه دزدا ومختلصین میزارن شهرها خوب درست بشه
چون خرج زیرساختهانمیکنند فقط ظاهرسازی بقیه هم به جیب میزنند فاکتورسازی میکنند که گیرنیفتند بعدهم با اقازادشون میرن خارج جوج میزنن
مدیران نادان==کشور ویران
سازمان مدیریت واستخدامی کشوری و لشکری بیخاصیت ===منحل باید گردد
شهر ها مشکلی ندارد ساخت وساز درمسیلها ایجاد بیرویه سد ولایروبی نکردن سدها واز بین بردن جنگلها عامل بروز سیل است
راستی چرا با دلیل و منطق و مدرک نمیگی کدام کشور زمین هایش در مقابل سیل محکم و زیرساخت هاش مقاوم هستند . میشه مدل و کمونه ودرعین حال قدرت سیل مربوط به مثال رو ذکر کنید . چرت و پرت گویی تا کی