اندوکران چه تفاوتی با روکش دندان دارد

دندان‌های زیبا و سالم تاثیر زیادی بر احساس خوب و جذابیت چهره دارند. از این رو روش‌های مختلفی برای داشتن چنین دندان‌هایی وجود دارد که اندوکران و روکش دندان دو مورد از آنها هستند. اما اندوکران چه تفاوتی با روکش دندان دارد؟ در این متن به این سوال پاسخ داده شده است.

اندوکران چیست؟

اندوکران یک روش ترمیمی در دندانپزشکی است که برای ترمیم دندان‌های آسیب‌دیده، به ویژه دندان‌هایی که تحت درمان ریشه قرار گرفته‌اند و ساختار دندانی زیادی را از دست داده‌اند، استفاده می‌شود. در واقع اندوکران نوعی ترمیم پروتزی است که کل سطح جونده (اکلوزال) و دیواره‌های تاجی دندان را می‌پوشاند و همچنین به طور عمیق وارد حفره پالپ (فضای داخلی دندان که قبلاً عصب کشی شده است) می‌شود. این روش به عنوان جایگزینی برای روکش‌های سنتی در دندان‌های عصب‌کشی‌شده مطرح است.

روکش دندان چیست؟

روکش دندان که به آن کلاهک دندان نیز گفته می‌شود، یک ترمیم پروتزی ثابت است که به طور کامل قسمت قابل مشاهده دندان را تا خط لثه می‌پوشاند. هدف اصلی روکش، بازگرداندن شکل، اندازه، استحکام و بهبود ظاهر دندان آسیب‌دیده است.

کاربردهای اندوکران

اندوکران به طور خاص برای بازسازی دندان‌های عصب‌کشی‌شده (به ویژه دندان‌های خلفی) که ساختار تاجی زیادی را از دست داده‌اند، طراحی شده است. کاربردهای اصلی اندوکران در دندانپزشکی را می‌توان به موارد زیر خلاصه کرد:

ترمیم دندان‌های خلفی (آسیاب کوچک و بزرگ) عصب‌کشی‌شده با تخریب وسیع تاج

دندان‌های خلفی پس از درمان ریشه (عصب‌کشی) به دلیل از دست دادن ساختار دندانی و دهیدراسیون (کم آبی) شکننده‌تر می‌شوند. اگر تخریب تاج دندان زیاد باشد و دیواره‌های کافی برای حمایت از روکش سنتی باقی نمانده باشد، اندوکران یک گزینه عالی است.

جایگزینی برای روکش‌های سنتی

در دندان‌هایی که نیاز به تقویت و بازسازی هسته دندان دارند (به خصوص پس از درمان ریشه)، اندوکران می‌تواند جایگزین مناسبی برای سیستم روکش سنتی باشد. این روش با حذف مرحله قرار دادن پُست در کانال ریشه، از وارد آمدن استرس به ریشه دندان جلوگیری کرده و خطر شکستگی ریشه را کاهش می‌دهد.

دندان‌هایی با طول تاج کوتاه و کمبود فضای اکلوزال

در برخی موارد، ارتفاع دندان کم است (به دلیل سایش یا موقعیت خاص در فک) و فضای کافی برای روکش‌های سنتی وجود ندارد. اندوکران به دلیل طراحی خاص خود که به طور عمیق‌تر در حفره پالپ جای می‌گیرد، می‌تواند در این موارد نیز مورد استفاده قرار گیرد.

کاهش احتمال شکستگی دندان

دندان‌های عصب‌کشی‌شده مستعد شکستگی‌های عمودی و مایل هستند. طراحی یکپارچه اندوکران و نحوه توزیع نیروها بر روی دندان، به تقویت ساختار باقی‌مانده دندان کمک کرده و احتمال شکستگی را کاهش می‌دهد.

سهولت و سرعت درمانی

فرایند ساخت و قرار دادن اندوکران معمولاً ساده‌تر از روش‌های سنتی پیچیده‌تر است، زیرا مراحل کمتری دارد و نیاز به آماده‌سازی کمتری از ساختار دندان دارد. این امر می‌تواند به کاهش تعداد جلسات درمانی و راحتی بیمار کمک کند.

زیبایی‌شناسی

با توجه به اینکه اندوکران‌ها معمولاً از مواد تمام‌سرامیک ساخته می‌شوند، از نظر زیبایی‌شناسی بسیار مطلوب هستند و می‌توانند رنگ و ظاهر طبیعی دندان را به خوبی بازسازی کنند.

کاربردهای روکش دندان

روکش دندان نیز همانند اندوکران کاربردهای مختلفی دارد و در موارد مختلفی استفاده می‌شود. کاربردهای روکش دندان عبارت است از:

محافظت از دندان ضعیف

در دندان‌هایی که به دلیل پوسیدگی‌های وسیع، پرکردگی‌های بزرگ یا درمان ریشه (عصب کشی) ضعیف شده‌اند و در معرض خطر شکستگی قرار دارند، روکش مانند یک کلاه محافظ روی دندان عمل می‌کند.

ترمیم دندان شکسته یا فرسوده

روکش دندان برای بازگرداندن دندانی که شکسته یا به شدت فرسوده شده است.، مناسب خواهد بود.

پوشاندن و حمایت از دندان با پرکردگی بزرگ

زمانی که بخش زیادی از دندان توسط پرکردگی اشغال شده و ساختار کافی برای حمایت از خود ندارد، روکش دندان استفاده می‌شود.

نگه داشتن بریج دندانی

روکش‌ها می‌توانند به عنوان پایه‌ای برای بریج (پل) دندانی عمل کنند و دندان‌های از دست رفته را جایگزین کنند.

پوشاندن دندان‌های بدشکل یا بد رنگ

برای بهبود ظاهر دندان‌هایی که به طور طبیعی بدشکل یا به شدت تغییر رنگ داده‌اند می‌توان از روکش دندان استفاده کرد.

پس از درمان ریشه (عصب کشی)

دندان‌های عصب کشی شده معمولاً شکننده‌تر می‌شوند و نیاز به روکش برای محافظت در برابر شکستگی دارند.

اندوکران از چه موادی ساخته شده است؟

اندوکران‌ها، مانند سایر ترمیم‌های سرامیکی دندانپزشکی، معمولاً از مواد سرامیکی با استحکام و زیبایی بالا ساخته می‌شوند. رایج‌ترین موادی که برای ساخت اندوکران استفاده می‌شوند عبارتند از:

• دی‌سیلیکات لیتیوم (E.max): این ماده تعادل بسیار خوبی بین استحکام و زیبایی‌شناسی ارائه می‌دهد. E.max شفافیت و درخشندگی خوبی دارد که آن را بسیار شبیه به دندان طبیعی می‌کند.
• زیرکونیا: استحکام بسیار بالایی دارد و در برابر شکستگی مقاوم است. به همین دلیل برای اندوکران دندان‌های خلفی که تحت فشارهای جونده بیشتری قرار دارند، گزینه بسیار مناسبی است.
• پرسلن: در برخی موارد، ممکن است از انواع خاصی از پرسلن‌های با استحکام بالا نیز استفاده شود، اما معمولاً ترکیبات دی‌سیلیکات لیتیوم و زیرکونیا به دلیل ترکیب بهینه استحکام و زیبایی، گزینه‌های ارجح برای اندوکران هستند.

انواع مواد روکش دندان

روکش‌ها از مواد مختلفی ساخته می‌شوند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. در زیر این مواد معرفی و توضیح داده شده‌اند:

• روکش تمام فلز: آلیاژهای طلا، پالادیوم، نیکل کروم یا کبالت کروم که بسیار بادوام هستند، اما ظاهر غیرطبیعی دارند.
• پرسلن جوش خورده به فلز: این مواد استحکام خوب، دوام مناسب و زیبایی‌شناسی نسبی دارند. اما ممکن است در نزدیکی خط لثه یک خط تیره فلزی (خط سیاه) دیده شود.
• روکش تمام سرامیک یا تمام پرسلن: زیبایی‌شناسی فوق‌العاده (بسیار شبیه به دندان طبیعی)، عدم وجود خط فلزی در لثه، ایده‌آل برای دندان‌های جلویی از مزایای این متریال است.
• زیرکونیا: بسیار محکم و بادوام است، زیبایی‌شناسی خوبی دارد و برای دندان‌های خلفی و قدامی مناسب است.
• رزین کامپوزیت: ارزان‌تر است و نیاز به تراش کمتر دندان وجود دارد. این مواد بیشتر مستعد فرسایش و تغییر رنگ هستند و معمولاً به عنوان راه‌حل موقت استفاده می‌شود.

مزایای اندوکران چیست؟

مزایای که اندوکران ارائه می‌دهد، باعث شده تا این روش کاربرد زیادی در دندانپزشکی داشته باشد. این مزایا را به صورت زیر می‌توان بیان کرد:

حفظ ساختار دندان

نیاز به تراش کمتر دندان نسبت به روکش‌های سنتی دارد، زیرا از دیواره‌های باقی‌مانده دندان و حفره پالپ برای نگهداری استفاده می‌کند. این امر به حفظ حداکثری ساختار سالم دندان کمک می‌کند.

استحکام و مقاومت بالا

به دلیل طراحی یکپارچه و استفاده از مواد سرامیکی با مقاومت بالا (مانند سرامیک‌های زیرکونیا یا دی‌سیلیکات لیتیوم)، مقاومت خوبی در برابر نیروهای جونده دارد.

زیبایی‌شناسی

از آنجایی که در اندوکران معمولاً از مواد تمام‌سرامیک ساخته می‌شود، زیبایی‌شناسی بسیار خوبی دارد و ظاهر طبیعی دندان را بازسازی می‌کند.

کاهش احتمال شکستگی

با توزیع بهتر نیروها بر روی دندان، احتمال شکستگی دندان را در مقایسه با روش‌هایی مانند روکش، کاهش می‌دهد.

ساده‌سازی روند درمان

مراحل ساخت و قرارگیری آن معمولاً ساده‌تر و سریع‌تر از روکش‌های سنتی است. این به معنای تعداد جلسات کمتر و زمان کوتاه‌تر برای بیمار است.

موارد استفاده از اندوکران چیست؟

اندوکران برای دندان‌های خلفی (آسیاب کوچک و بزرگ) که پس از درمان ریشه، مقدار زیادی از ساختار تاجی خود را از دست داده‌اند، و همینطور دندان‌هایی که دیواره‌های جانبی کافی برای حمایت از یک روکش سنتی را ندارند، اما کف پالپ و بخش‌هایی از دیواره‌های تاجی هنوز سالم هستند، مناسب است. اندوکران گاهی اوقات در دندان‌های قدامی (جلویی) نیز می‌تواند استفاده شود، اما کاربرد اصلی آن در دندان‌های خلفی است.

مراحل ساخت اندوکران

انجام اندوکران مطابق با چند مرحله است که در زیر بیان شده است:

آماده‌سازی دندان

پس از اتمام درمان ریشه، دندان آماده‌سازی می‌شود. این شامل برداشتن هرگونه بافت دندانی پوسیده و تراش مناسب برای ایجاد فضای لازم برای اندوکران است. حفره پالپ نیز به شکل خاصی آماده می‌شود تا اندوکران بتواند به خوبی در آن جای گیرد.

قالب‌گیری

از دندان آماده شده قالب‌گیری می‌شود. این قالب می‌تواند به روش سنتی (با مواد قالب‌گیری) یا به صورت دیجیتال (با اسکنر داخل دهانی) تهیه شود.

ساخت اندوکران

قالب به لابراتوار دندانپزشکی فرستاده می‌شود (یا در روش دیجیتال، طرح به دستگاه CAD/CAM ارسال می‌شود) تا اندوکران با دقت بالا و از مواد سرامیکی انتخاب شده ساخته شود.

چسباندن

در جلسه بعدی، دندانپزشک اندوکران ساخته شده را روی دندان قرار داده و با استفاده از سمان‌های رزینی قوی، آن را به طور محکم به دندان می‌چسباند.

مزایای روکش دندان

روکش دندان، با وجود اینکه روشی نسبتاً تهاجمی است، مزایای قابل توجهی دارد که آن را به یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین ترمیم‌های دندانپزشکی تبدیل کرده است. در ادامه به برخی از مهم‌ترین مزایای روکش دندان اشاره شده است:

• بازگرداندن شکل و ظاهر طبیعی دندان
• افزایش استحکام و دوام دندان
• محافظت از دندان پس از درمان ریشه
• حفظ دندان
• حمایت از بریج دندانی
• پوشاندن ایمپلنت دندان
• جلوگیری از حرکت دندان‌های مجاور
• پوشاندن تغییر رنگ شدید دندان
• ماندگاری بالا

تفاوت اندوکران با روکش‌های سنتی

همانطور که در ابتدای متن هم گفته شد، ما به این سوال پاسخ می‌دهیم که اندوکران چه تفاوت‌هایی با روکش دندان دارد. جدول زیر می‌تواند مقایسه خوبی بین این دو روش ارائه دهد:

ویژگی	اندوکران	روکش سنتی
حفظ دندان	بسیار بالا (نیاز به تراش کمتر)	متوسط تا کم (بسته به میزان تراش)
ساختار	یکپارچه (بخشی در داخل حفره پالپ)	پوشش کامل تاج دندان
مواد	عمدتا سرامیک‌های قوی	تمام سرامیک، تمام فلز
موارد استفاده	دندان‌های خلفی عصب کشی شده با تخریب تاج بالا	کاربردهای وسیع تر برای انواع دندان
پیچیدگی درمان	در برخی موارد ساده‌تر	ممکن است پیچیده‌تر باشد

جمع بندی و نتیجه گیری

اندوکران یک روش مدرن‌تر و محافظه‌کارانه‌تر برای بازسازی دندان‌های خلفی شدیداً آسیب‌دیده است که با حفظ بیشتر ساختار طبیعی دندان، مزایایی را نسبت به روکش‌های سنتی ارائه می‌دهد. با این حال، انتخاب بین این دو روش به شرایط بالینی خاص هر بیمار بستگی دارد.