۸ روش درمان جای جوش و اسکار

درمان جای جوش و اسکار شامل روش‌های متنوعی است که برای بهبود بافت و ظاهر پوست طراحی شده‌اند. این روش‌ها از کرم‌های موضعی و میکرونیدلینگ تا لیزردرمانی و جراحی را در بر می‌گیرند.

اهمیت درمان جای جوش و اسکار

درمان جای جوش و اسکار از چند جهت اهمیت دارد. بهبود زیبایی ظاهری و افزایش اعتماد به نفس مهمترین عامل است. جای جوش‌ها و اسکارهای باقی‌مانده می‌توانند تأثیر منفی قابل توجهی بر تصویر فرد از خود و اعتماد به نفس او بگذارند. درمان این نواقص به بازیابی پوستی صاف‌تر و یکدست‌تر کمک کرده و در نتیجه سلامت روانی و اجتماعی فرد را تقویت می‌کند. علاوه بر این برخی از اسکارهای آکنه، در صورت عدم درمان، می‌توانند با افزایش سن یا تغییرات پوستی، برجسته‌تر یا تیره‌تر شوند. درمان زودهنگام، شانس دستیابی به نتایج بهتر و جلوگیری از عمیق‌تر شدن ضایعات را افزایش می‌دهد.

چه عواملی موجب ایجاد جای جوش و اسکار می شود؟

عامل اصلی ایجاد جای جوش و اسکار، التهاب و آسیب به لایه‌های عمیق‌تر پوست (درم) ناشی از فرآیند آکنه است. هنگامی که جوش ملتهب و کیستی به اندازه کافی عمیق می‌شود، سیستم ایمنی بدن برای ترمیم ناحیه آسیب‌دیده وارد عمل می‌شود. اگر ترمیم به درستی انجام نشود، بدن دو نوع پاسخ متضاد تولید می‌کند: تولید بیش از حد کلاژن (این امر منجر به ایجاد اسکارهای برجسته و ضخیم می‌شود) و تولید ناکافی یا کلاژن بی‌کیفیت (این حالت باعث فرورفتگی در پوست شده و اسکار به شکل چاله یا فرو رفتگی می‌ماند).

انواع جای جوش و اسکار

انواع جای جوش و اسکار عمدتاً به دو دسته اصلی اسکارهای آتروفیک (فرورفته) و اسکارهای هیپرتروفیک/کلوئید (برآمده) تقسیم می‌شوند؛ اسکارهای آتروفیک خود شامل زیرگروه‌های اسکار گود که بسیار عمیق و باریک است، اسکار یخ‌زده که دارای لبه‌های تیز و مشخص است، و اسکار موجی است که باعث ایجاد فرورفتگی‌های پهن و نامنظم در پوست می‌شود، در حالی که اسکارهای برآمده به دلیل تولید بیش از حد بافت همبند در محل آسیب به وجود می‌آیند.

چه روش هایی برای درمان جای جوش و اسکار وجود دارد؟

روش‌های کلی درمان جای جوش و اسکار بسیار متنوع هستند و بسته به عمق، نوع و شدت اسکار انتخاب می‌شوند؛ این روش‌ها شامل درمان‌های موضعی مانند رتینوئیدها و کرم‌های روشن‌کننده، روش‌های کم‌تهاجمی مانند میکرونیدلینگ، درماپن و پیلینگ‌های شیمیایی برای تحریک کلاژن‌سازی، و درمان‌های پیشرفته‌تر مانند لیزر درمانی (فرکشنال، اربیوم و غیره) و تزریق فیلر یا سابسیژن برای اسکارهای عمیق‌تر (مانند اسکارهای یخ‌زده) هستند که همگی هدفشان صاف کردن سطح پوست و بهبود تولید کلاژن در ناحیه آسیب‌دیده است.

معرفی روش های درمان جای جوش و اسکار

در ادامه هر کدام از روش های درمان جای جوش و اسکار به طور کامل تشریح شده اند:

درمان های موضعی

درمان‌های موضعی جای جوش و اسکار، اولین خط دفاعی و غیرتهاجمی‌ترین روش‌ها برای بهبود وضعیت پوست آسیب‌دیده هستند که عمدتاً بر اصلاح تغییرات رنگدانه و تحریک خفیف بازسازی سطحی پوست تمرکز دارند. این دسته شامل استفاده مستقیم از محصولات دارویی یا غیردارویی (کرم، ژل، سرم) بر روی پوست است.

کاربرد

این روش‌ها برای درمان تیرگی‌ها و لکه‌های باقی‌مانده پس از جوش و همچنین اسکارهای بسیار سطحی که تأثیر کمی بر بافت پوست گذاشته‌اند، مؤثر هستند. برای اسکارهای عمیق‌تر (گود، یخ‌زده یا برآمده) به تنهایی کاربرد محدودی دارند و بیشتر به عنوان مکمل سایر درمان‌ها استفاده می‌شوند.

مزایای درمان های موضعی

• غیرتهاجمی بودن
• دسترسی آسان و هزینه نسبتاً پایین‌تر
• کاهش عوارض جانبی
• تأثیر بر رنگ پوست

معایب درمان های موضعی

• زمان‌بر بودن
• محدودیت در درمان بافت
• پایبندی بیمار

مهم‌ترین مواد فعال در درمان‌های موضعی

• رتینوئیدها (مانند ترتینوئین، آداپالن): افزایش سرعت بازسازی سلولی و تحریک کلاژن‌سازی خفیف
• آلفا هیدروکسی اسیدها و بتا هیدروکسی اسیدها: برای لایه‌برداری سطحی و بهبود بافت
• عوامل روشن‌کننده (مانند هیدروکینون، آربوتین، ویتامین C، نیاسینامید): برای هدف قرار دادن و کاهش لکه‌های تیره

میکرونیدلینگ

میکرونیدلینگ، که با نام تحریک کلاژن‌سازی با سوزن نیز شناخته می‌شود، یک روش درمانی کم‌تهاجمی است که در آن از یک دستگاه دستی یا درماپن مجهز به تعداد زیادی سوزن‌های بسیار ریز استریل استفاده می‌شود. این سوزن‌ها با ایجاد هزاران میکروکانال کنترل‌شده در لایه اپیدرم و درم پوست، یک پاسخ ترمیم زخم هدفمند را تحریک می‌کنند. این پاسخ، تولید مقادیر زیادی کلاژن جدید و الاستین را فعال می‌سازد که به پر شدن و بهبود بافت اسکار کمک می‌کند.

کاربرد

میکرونیدلینگ یکی از بهترین روش‌های درمان برای اسکارهای آتروفیک (فرورفته) است، به‌ویژه اسکارهای گود و اسکارهای موجی. میکرونیدلینگ به دلیل توانایی‌اش در تحریک کلاژن‌سازی عمیق و بازسازی بافت از دست رفته، برای این دسته از اسکارها نتایج قابل توجهی دارد. همچنین در بهبود کلی بافت و منافذ بزرگ پوست بسیار مؤثر است.

مزایای میکرونیدلینگ

• تحریک کلاژن‌سازی قوی
• دوره نقاهت نسبتاً کوتاه
• ایمنی بالا در انواع پوست
• بهبود جذب محصولات

معایب میکرونیدلینگ

• نیاز به تکرار
• عدم موفقیت در اسکارهای بسیار عمیق یا کلوئید
• نیاز به رعایت نکات بهداشتی
• قرمزی و تورم موقت

پیلینگ های شیمیایی

پیلینگ شیمیایی یک روش درمانی است که در آن از محلول‌های اسیدی با غلظت‌های مختلف مانند آلفا هیدروکسی اسیدها، بتا هیدروکسی اسیدها، اسید تری‌کلرو استیک یا فنول برای لایه‌برداری کنترل‌شده پوست استفاده می‌شود. این محلول‌ها به صورت موضعی روی پوست اعمال شده و باعث تخریب لایه‌های آسیب‌دیده و تحریک بازسازی سلولی می‌شوند. عمق لایه‌برداری بسته به نوع اسید و غلظت آن، از سطحی تا عمیق متغیر است.

کاربرد

پیلینگ‌های شیمیایی به طور گسترده برای بهبود موارد زیر استفاده می‌شوند:

1.  لکه‌های پس از التهاب

2.  اسکارهای آتروفیک (فرورفته) خفیف تا متوسط

3.  بهبود کلی بافت و قوام پوست: برای رفع زبری و ناهمواری‌های ناشی از آکنه.

مزایای پیلیمگ شیمیایی

• تنوع در عمق درمان
• رفع لکه‌های رنگی
• غیرتهاجمی بودن (در نوع سطحی)
• تحریک کلاژن‌سازی (در نوع متوسط)

معایب پیلینگ شیمیایی

• ریسک تغییر رنگدانه
• دوره نقاهت قابل توجه (در نوع متوسط و عمیق)
• نیاز به محافظت شدید در برابر آفتاب
• محدودیت در اسکارهای بسیار عمیق

آر اف فرکشنال

این یکی از روش‌های پیشرفته و بسیار مؤثر در این زمینه محسوب می‌شود. آر اف فرکشنال ترکیبی قدرتمند از دو تکنولوژی است: میکرونیدلینگ و انرژی فرکانس رادیویی (RF). در این روش، سوزن‌های بسیار نازک دستگاه وارد پوست می‌شوند و پس از رسیدن به عمق تنظیم شده (معمولاً در لایه درم)، انرژی RF را به صورت حرارت کنترل شده مستقیماً به بافت هدف منتقل می‌کنند. این گرما دو اثر کلیدی ایجاد می‌کند: تخریب بافت هدفمند و تحریک کلاژن‌سازی.

کاربرد

آر اف فرکشنال در درمان طیف وسیعی از اسکارها بسیار موفق است: اسکارهای آتروفیک (فرورفته) به‌ویژه اسکارهای گود و موج‌دار که نیاز به تحریک عمیق کلاژن دارند، اسکار یخ‌زده با استفاده از تنظیمات عمیق‌تر و گاهی ترکیب با ساب‌سیژن، نتایج خوبی دارد و اسکارهای برجسته. برخی دستگاه‌های RF فرکشنال (به‌ویژه دستگاه‌هایی که گرما را به صورت غیرسوزنی ارائه می‌دهند) می‌توانند در کنترل رشد و نرم کردن بافت‌های برجسته نیز مفید باشند، هرچند معمولاً روش‌های دیگری در اولویت هستند.

مزایای آر اف فرکشنال

• عمق نفوذ قابل تنظیم و دقیق
• ایمنی بالا در انواع رنگ پوست
• سفت شدن همزمان پوست
• دوره نقاهت قابل مدیریت.

معایب آر اف فرکشنال

• هزینه بالا
• درد و ناراحتی
• نیاز به چند جلسه
• تورم و قرمزی اولیه

سابسیژن

سابسیژن یک روش درمانی مکانیکی است که به طور خاص برای آزادسازی بافت‌های اسکار فرورفته طراحی شده است. سابسیژن یک تکنیک کم‌تهاجمی است که برای درمان اسکارهای آتروفیک (فرورفته) استفاده می‌شود. در این روش، پزشک با استفاده از یک سوزن مخصوص (معمولاً سوزن نوک گرد مانند سوزن ساب‌سیژن یا سوزن کانولای نوک کند)، سوزن را از طریق پوست و به زیر ناحیه اسکار وارد می‌کند. هدف اصلی این است که بافت‌های فیبروز (بافت‌های همبند سفت و چسبنده) که پوست را به ساختارهای عمیق‌تر کشیده و باعث ایجاد فرورفتگی شده‌اند، به صورت مکانیکی قطع (آزاد) شوند. پس از آزادسازی، پوست می‌تواند به سطح طبیعی خود بازگردد.

کاربرد

سابسیژن به طور انحصاری برای درمان اسکارهای فرورفته استفاده می‌شود و در این زمینه بسیار مؤثر است. همچنین اسکارهای موج‌دار که به دلیل کشیدگی‌های فیبروز به سمت پایین ایجاد می‌شوند، بهترین کاندیدا برای سابسیژن هستند. سابسیژن مستقیماً این رشته‌های کشنده را قطع می‌کند. در اسکارهای گود با دیواره‌های نرم نیاز به روش‌های ترکیبی است، اما سابسیژن پایه خوبی برای بهبود فرورفتگی‌ها فراهم می‌کند.

مزایای سابسیژن

• درمان مستقیم علت فرورفتگی
• تأثیر طولانی‌مدت
• اثر ترکیبی
• عمل سرپایی

معایب سابسیژن

• نیاز به مهارت بالا
• کبودی و تورم
• عدم کفایت برای همه اسکارها
• بازگشت احتمالی فرورفتگی

لیزر Co2

این روش یکی از قوی‌ترین و مؤثرترین درمان‌های لایه‌برداری تهاجمی محسوب می‌شود. لیزر دی‌اکسیدکربن (CO2) فرکشنال یک تکنولوژی لیزر لایه بردار است. این بدان معناست که لیزر با دقت بسیار بالا، بخش‌هایی از بافت پوست را تبخیر (بخار) می‌کند و لایه‌های بالایی پوست (اپیدرم و بخشی از درم) را برمی‌دارد. این تکنیک به پوست اجازه می‌دهد تا سریع‌تر از حالت لایه‌برداری کامل بهبود یابد، در حالی که اثر تحریکی قوی برای کلاژن‌سازی ایجاد می‌کند.

کاربرد

به دلیل قدرت بالای لایه‌برداری و عمق نفوذ زیاد، لیزر CO2 فرکشنال برای درمان اسکارهای عمیق به ویژه اسکارهای گود و موج‌دار که بافت آسیب‌دیده زیادی در عمق دارند، اسکارهای یخ‌زده و پوست‌های آسیب‌دیده از آفتاب و چین و چروک‌های عمیق بسیار ایده آل است.

مزایای لیزر Co2

• بالاترین میزان کلاژن‌سازی
• دقت بالا
• بهبود بافت کلی پوست

معایب لیزر Co2

• دوره نقاهت طولانی‌تر
• خطر ایجاد لکه تیره
• هزینه بالا و نیاز به مراقبت شدید
• احساس درد

تزریق فیلر

فیلرها یک رویکرد درمانی پرکننده هستند که هدفشان بهبود فوری فرورفتگی‌های پوست است. تزریق فیلر (پرکننده پوستی) شامل تزریق مواد سازگار با بدن، معمولاً بر پایه هیالورونیک اسید، به طور مستقیم به زیر اسکار فرورفته است. هیالورونیک اسید ماده‌ای است که به طور طبیعی در پوست وجود دارد و توانایی جذب و نگه داشتن آب را دارد. هنگامی که فیلر به زیر اسکار تزریق می‌شود، سه مکانیسم اصلی اتفاق می‌افتد: پر کردن مکانیکی، آبرسانی و تحریک کلاژن‌سازی (به طور ثانویه).

کاربرد

فیلرها بهترین کاربرد را برای اسکارهایی دارند که فرورفتگی واضح و مشخصی دارند و کمبود حجم در آن‌ها عامل اصلی ناهنجاری است. اسکارهای موج‌دار و اسکارهای گود در این مورد بیشترین کاربرد را دارند اما فیلرها برای اسکارهای یخ‌زده یا اسکارهای برجسته کاربردی ندارند و تزریق آن‌ها در این موارد توصیه نمی‌شود.

مزایای فیلر

• نتایج فوری و قابل مشاهده
• کم تهاجمی بودن
• قابلیت برگشت‌پذیری

معایب فیلر

• اثر موقتی
• هزینه بلندمدت
• عوارض جانبی موضعی
• مناسب نبودن برای همه اسکارها

درمان جای جوش با روش های خانگی

این رویکردها معمولاً بر پیشگیری از آسیب بیشتر، بهبود ظاهر کلی پوست و کاهش لک‌های سطحی تمرکز دارند، اما نباید انتظار نتایج چشمگیری در درمان اسکارهای عمیق یا آتروفیک با آن‌ها داشت. درمان‌های خانگی معمولاً به دو دسته تقسیم می‌شوند: درمان‌های موضعی (استفاده از محصولات آماده یا ترکیبات طبیعی) و مراقبت‌های حمایتی. در این مورد عوامل روشن‌کننده و موادی مانند ویتامین C (آنتی‌اکسیدان قوی که تولید ملانین را مهار می‌کند)، نیاسینامید، و آربوتین عمدتاً بر کاهش تغییر رنگدانه پس از التهاب تمرکز دارند. همچنین برخی منابع غیرعلمی ادعا می‌کنند روغن‌های طبیعی (مانند روغن رزماری یا روغن گل رز) می‌توانند خاصیت ضدالتهابی یا مرطوب‌کنندگی داشته باشند، اما شواهد علمی قوی برای تأثیر آن‌ها بر ترمیم اسکار فرورفته وجود ندارد.

کاربرد

درمان‌های خانگی عمدتاً برای درمان لکه‌های قهوه‌ای یا قرمز باقی‌مانده از جوش‌های قدیمی و اسکارهای بسیار سطحی کاربرد دارند. این روش‌ها تقریباً هیچ تأثیری بر اسکارهای آتروفیک که نیاز به تحریک عمیق کلاژن یا پر کردن حجمی دارند، نخواهند داشت.

مزایا

• دسترسی آسان و هزینه پایین
• ایمنی بالا
• عامل حمایتی به عنوان مراقبت‌های نگهدارنده بین جلسات درمانی کلینیکی
• پیشگیری

معایب

• کارایی محدود برای اسکار عمیق
• نتایج آهسته و تدریجی
• عدم درمان ریشه مشکل

روش های درمان جای جوش و اسکار در نگاه کلی

در یک نگاه کلی روش‌های درمان جای جوش و اسکار را می‌توان اینطور مقایسه کرد:

روش درمان	مناسب برای	مزایا
درمان های موضعی	برای درمان تیرگی‌ها و لکه‌های باقی‌مانده پس از جوش و همچنین اسکارهای بسیار سطحی	غیرتهاجمی بودن، دسترسی آسان و هزینه نسبتاً پایین‌تر، کاهش عوارض جانبی، تأثیر بر رنگ پوست.
میکرونیدلینگ	درمان برای اسکارهای آتروفیک (فرورفته) است، به‌ویژه اسکارهای گود و اسکارهای موجی	تحریک کلاژن‌سازی قوی، دوره نقاهت نسبتاً کوتاه، ایمنی بالا در انواع پوست، بهبود جذب محصولات
پیلینگ های شیمیایی	اسکارهای آتروفیک و بهبود بافت و قوام پوست	تنوع در عمق درمان، رفع لکه‌های رنگی، غیرتهاجمی بودن ، تحریک کلاژن‌سازی (در نوع متوسط)
آر اف فرکشنال	طیف وسیعی از اسکارها	عمق نفوذ قابل تنظیم و دقیق، ایمنی بالا در انواع رنگ پوست، سفت شدن همزمان پوست، دوره نقاهت قابل مدیریت
سابسیژن	درمان اسکارهای فرورفته	درمان مستقیم علت فرورفتگی، تأثیر طولانی‌مدت، اثر ترکیبی، عمل سرپایی
لیزر Co۲	درمان اسکارهای عمیق به ویژه اسکارهای گود و موج‌دار	بالاترین میزان کلاژن‌سازی، دقت بالا، بهبود بافت کلی پوست
تزریق فیلر	اسکارهایی دارند که فرورفتگی واضح و مشخصی دارند	نتایج فوری و قابل مشاهده، کم تهاجمی بودن، قابلیت برگشت‌پذیری
روش های خانگی	درمان لکه‌های قهوه‌ای یا قرمز باقی‌مانده از جوش‌های قدیمی و اسکارهای بسیار سطحی	دسترسی آسان و هزینه پایین، ایمنی بالا، عامل حمایتی به عنوان مراقبت‌های نگهدارنده بین جلسات درمانی کلینیکی، پیشگیری

 

بهترین روش درمان جای جوش و اسکار کدام است؟

 بهترین روش کاملاً بستگی به نوع اسکار، عمق اسکار، و نوع پوست فرد دارد. با این حال، رویکرد مؤثر اغلب شامل درمان ترکیبی  است؛ به این صورت که برای شکستن بافت فیبروز و عمق‌دهی (مانند سابسیژن)، تحریک شدید کلاژن‌سازی (مانند لیزر CO2 فرکشنال یا RF فرکشنال که گزینه ایمن‌تری برای پوست‌های تیره‌تر است) و پر کردن نهایی حجم از دست رفته (مانند فیلر) به صورت متوالی استفاده می‌شوند تا بهترین نتایج کلی حاصل شود. به همین دلیل، یک متخصص پوست با بررسی دقیق اسکارها، یک پروتکل درمانی شخصی‌سازی‌شده و اغلب چند روش را توصیه خواهد کرد.