تویوتا «پریوس»؛ پرفروش ترین هایبرید جهان

هفنه نامه خودرو امروز: تویوتا پریوس حدود ۲ دهه است که در بازارهای جهانی عرضه شده و هم اکنون عنوان پرفروش ترین خودرو هایبرید جهان را در اختیار دارد. این خودرو مدتی است در کشور ما نیز عرضه شده و به آمار فروش قابل توجهی دست یافته است. در ادامه مروری کوتاه بر نکاتی خواهیم داشت که احتمالا در مورد این خودرو نمی دانید.

۱. نامگذاری

تویوتا ایده تولید چنین خودرویی را از اواخر دهه 80 میلادی در سر داشت و پس از مدت ها تلاش سرانجام خودرو جدید در 1997 آماده عرضه به بازار شد اما باید نامی برای آن انتخاب می شد. این خودرو «نخستین» خودرو هایبرید تولید انبوه در جهان بود و مدیران تویوتا تصمیم گرفتند نامی را انتخاب کنند که این موضوع را نشان دهد و به همین دلیل به سراغ نام «پریوس» رفتند. پریوس در زبان لاتین به معنای «اولین» و «اصلی» است.

۲. فروش

پریوس طی 4 نسل حضور در بازار، موفق شده تا عنوان پرفروش ترین خودرو هایبرید تاریخ را از آن خود کند. بد نیست بدانید این خودرو فقط در آمریکا نزدیک به 1.8 میلیون دستگاه فروش داشته است و بیش از 95 درصد از پریوس هایی که در 10 سال اخیر در این کشور به فروش رسیده اند، هنوز هم در جاده ها در حال تردد هستند. در ژاپن هم پریوس تاکنون بیش از 1.8 میلیون دستگاه فروش داشته و چندین سال پیاپی هم توانسته عنوان پرفروش ترین خودرو بازار ژاپن را از آن خود کند. مدل Prius C که نمونه هاچ بک پریوس است، در بازار ژاپن به عنوان تویوتا آکوآ به فروش می رسد و این خودرو هم در میان پرفروش ترین خودروهای بازار ژاپن جای دارد.

3. باتری

تویوتا طیف مختلفی از باتری ها را برای مدل های مختلف پریوس عرضه می کند اما در نسل فعلی، برای نخستین بار باتری های لیتیوم یون (مشابه باتری تلفن همراه یا لپ تاپ شما) در مدل های عادی پریوس هم نصب شده است. این باتری ها پیش از این تنها در مدل های عادی پریوس هم نصب شده است. این باتری ها پیش از این تنها در مدل های پلاگین نصب می شود اما در نسل جدید در بعضی از مدل های عادی پریوس هم جایگزین باتری های نیکل متال قبلی شده است. مزیت بزرگ این باتری ها وزن کمتر آنها بوده ضمن آنکه توان تولید برق آن بیشتر است و به همین دلیل تنها ۵۶ سلول برای آن در نظر گرفته شده است. البته این گزینه در بازارهای مختلف متفاوت است و خودروهای عرضه شده در بازار ایران، کماکان از باتری های نیکل متال بهره می برند.

۴. یک خودرو آیرودینامیک

برای کاهش مصرف سوخت، غیر از موتوری با بازدهی بالا نیاز است مقاومت خودرو در مقابل عبور جریان هوا نیز به حداقل برسد. مهندسان و طراحان تویوتا نیز تلاش زیادی برای این موضوع کرده و طراحی پریوس هم دقیقا با همین هدف انجام شده است. البته آنها توانسته اند به ترکیبی از کارایی، فضای مناسب اتاق و مقاومت کم در مقابل عبور جریان هوا دست پیدا کنند به گونه ای که ضریب درگ این خودرو در نسل جدید به 0.24 درصد رسیده است (0.25 در نسل قبلی). برای مقایسه بد نیست بدانید تنها تعدادی از خودروهای مفهومی توانسته اند ضریب درگ پایین تری داشته باشند و به عنوان نمونه خودرویی مانند ب ام و i8 با ظاهر اسپرت و ارتفاع کم خود عدد 0.26 را برای این ضریب ثبت کرده است.

۵. موتور بنزین سوز با کارآیی بالا

پریوس از یک موتور 1.8 لیتری بنزین سوز در کنار موتور الکتریکی بهره می برد. موتور 1.8 لیتری این خودرو با کد 2ZR-FXE عرضه می شود و از خانواده مشهور موتور 2ZR-FE است با این تفاوت که برای نصب روی خودروهای هایبرید تغییراتی را شاهد بوده است که اصلی ترین آن افزایش ضریب تراکم 1 به 13 است تا به این ترتیب کارآیی حرارتی آن افزایش پیدا کند. به گونه ای که هم اکنون کارایی حرارتی موتور 40 درصد بوده که از نسل پیشین هم بالاتر است و عملا وضعیت بهتری حتی نسبت به موتورهای دیزل دارد. این موتور از سیکل اتکینسون بهره برده و روی آن سیستم زمان بندی متغیر سوپاپ ها (که به طور اختصاصی از سوی تویوتا توسعه پیدا کرده است) نصب شده است. در پریوس این موتور می تواند 95 اسب بخار قدرت تولید کند اما مهندسان این شرکت تلاش خود را برای افزایش گشتاور آن در دورهای موتور پایین خرج کرده اند و این موتور می تواند 142 نیوتن متر گشتاور را در 3600 دور ایجاد کند.

6. موتور الکتریکی جدید

موتور الکتریکی تویوتا پریوس از ساختار آهنربای دائم استفاده می کند و با برق AC (مشابه برق شهر) تغذیه می شود. استفاده از برق AC می تواند کارآیی سیستم الکتریکی این خودرو را به شکل قابل توجهی بالا ببرد اما مشکل اینجاست که برق تولید شده توسط باتری ها برق DC است. به همین دلیل سیستم مدیریت برق پریوس پیش از رساندن برق به موتور الکتریکی آن را به برق AC تبدیل می کند. موتور الکتریکی این خودرو می تواند ۷۱ اسب بخار قدرت و ۱۶۳ نیوتن متر گشتاور تولید کند.

۷. توان مجموع موتورها

مجموع موتور بنزین سوز و موتور الکتریکی پریوس می تواند 121 اسب بخار قدرت تولید کند. البته این عدد با جمع توان هر دو موتور اختلاف دارد چرا که بخشی از توان موتور بنزین سوز صرف به حرکت درآوردن موتور الکتریکی برای تولید برق می شود و به این ترتیب نیروی ارسالی به چرخ ها کمتر از جمع توان دو موتور است.

۸. مصرف سوخت

هدف از ساخت یک خودرو هایبرید، کاهش مصرف سوخت است و تویوتا هم تلاش زیادی برای این منظور کرده به گونه ای که عملا در هر نسل، مصرف سوخت این خودرو (که به طور عمومی نیز عدد پایینی است) حدود 110 درصد کمتر می شود. در نسل جدید و براساس استانداردهای آمریکا، پریوس می تواند به صورت ترکیبی 4.5 لیتر بنزین در هر 100 کیلومتر مصرف کند. به این ترتیب مصرف سوخت پریوس در شهر 4.4 لیتر و در جاده 4.7 لیتر است. مصرف سوخت پریوس معمولی براساس استانداردهای اندازه گیری ایران )که بر مبنای استانداردهای اروپا طراحی شده است) در سیکل ترکیبی تنها 3.6 لیتر است.

9. رکورد مصرف سوخت

در خانواده پریوس خودرویی به نام Prius Eco وجود دارد که مصرف سوخت آن حتی از پریوس های معمولی کمتر است. این خودرو براساس اندازه گیری های آمریکا مصرف سوخت ترکیبی ۴.۴ لیتر دارد که آن را به کم مصرف ترین خودرو تاریخ بازار آمریکا در میان مدل های غیرپلاگین تبدیل کرده است و به این ترتیب توانسته رکورد هوندا اینسایت را بشکند.

۱۰. کیفیت سواری بهتر

تویوتا در نسل جدید علاوه بر بهبود مصرف سوخت، تلاش کرده خودروی بهتری نیز برای رانندگی خلق کند و به این ترتیب پریوس غیر از استحکام بیشتر شاسی، از تعلیق جدیدی نیز در بخش عقب بهره می برد که کیفیت سواری آن را به طور محسوسی ارتقا داده است. در نسل جدید، تعلق عقب از ساختار جناغی دوبل استفاده می کند و این در حالی است که از نسل پیشین از ساختار ساده محور یک تکه استفاده می شد. استفاده از تعلیق جدید باعث شده خودرو در پیچ ها تحت کنترل بوده و دیگر اثر کم فرمانی نسل پیشین در آن دیده نمی شود.

۱۱. سیستم تهویه برقی

تویوتا پریوس در نسل اول از کمپرسورهای معمولی برای سیستم تهویه استفاده می کرد و به این ترتیب با خاموش شدن موتور بنزین سوز، عملا سیستم تهویه باعث می شود تا در زمان روشن بودن کمپرسور فشار کاری موتور افزایش پیدا کند که این مسئله در نهایت منجر به افزایش مصرف سوخت خودرو می شود. برای رفع این دو مشکل، از نسل دوم و با همکاری شرکت مشهور Denso ژاپن، تویوتا کمپرسورهای الکتریکی را جایگزین کرد که عملا اتصال مکانیکی به موتور خودرو نداشتند و می توانستند با برق باتری ها کار کنند.
این مسئله از یک سو فشار به موتور را از میان برد و از سوی دیگر کمپرسور کولر این خودرو می تواند همواره و حتی در زمان خاموش بودن موتور هم کار کند. کمپرسور جدید تویوتا کارآیی سرمایش را بیش از ۳۰ درصد افزایش داده و در مقابل توانسته فشار کاری روی موتور را ۸ درصد کم کند.

۱۲. یک خانواده بزرگ

هر چند در بازار ایران تنها یک پریوس را می شناسیم اما خانواده پریوس خانواده بزرگی است. مدل های لیفت بک که در بازار ایران حضور دارند، در بازارهای جهانی به تنهای چند نمونه مختلف دارند که شامل پریوس یک تا پریوس 4، مدل های اکو (که با حذف برخی تجهیزات مصرف سوخت پایین تری دارند) و مدل های تورینگ می شود که البته در نهایت از نظر شکل کلی اتاق همگی مشابه هستند. این اما پایان کار نیست چرا که پریوس یک عضو کوچک تر هاچ بک هم در خانواده دارد که با نام پریوس C شناخته می شود. به علاوه نمونه های استیشن آن با عنوان پریوس V هم تولید می شود که در بسیاری از کشورها به عنوان تاکسی مورد استفاده قرار می گیرد. در کنار اینها و البته به عنوان عضو ارشد خانواده باید از پریوس پرایم یاد کنیم؛ خودرویی که از ساختار پریوس بهره می برد اما شکل ظاهری متفاوتی دارد و مهم تر اینکه امکان شارژ آن با برق شهر هم وجود دارد تا عنوان کاراترین خودروی هایبرید بازار را از آن خود کند. پریوس پرایم با یک بار سوختگیری و البته شارژ کامل باتری ها می تواند به صورت پیوسته بیش از هزار کیلومتر مسافت را طی کند.

13. یک خودرو کامل

هر چند پریوس را به عنوان یک خودروی هایبرید با مصرف سوخت کم می شناسیم، اما این خودرو غیر از مصرف سوخت پایین خصوصیات بسیار دیگری هم دارد که در مجموع باعث می شود پریوس را بتوان یک خودرو کامل دانست و حتی بدون در نظر گرفتن هایبرید بودنش می توان از آن استفاده کرد. از نظر ایمنی، غیر از سری کامل ایربگ ها، سیستم های کمکی ترمز را هم به طور کامل در این خودرو می بینید ضمن آنکه امکاناتی نظیر دوربین و سنسورهای عقب، تشخیص نقطه کور و... در آن نصب می شود. در کنار اینها سیستم صوتی JBL، انتخاب وضعیت رانندگی، تهویه مطبوع اتوماتیک، صفحه نمایش لمسی، آیینه های تاشو برقی و... از دیگر امکانات این خودرو است که باعث می شود پریوس حتی برای افرادی که تمایلی به خودروهای هایبرید هم ندارند، گزینه ایده آلی باشد.

14. رانندگی تمام برقی

پریوس هرچند یک خودرو هایبرید بوده و از موتور بنزین سوز و الکتریکی به موازات استفاده می کند اما امکان استفاده از وضعیت تمام برقی یا EV نیز در آن وجود دارد که در این حالت با یک خودروی تمام برقی طرف هستید. البته برای انتخاب این وضعیت باید باتری ها تا حد مناسبی شارژ باشند و پس از آن با انتخاب وضعیت EV، خودرو به صورت تمام برقی حرکت خواهدکرد.
میزان کارکرد خودرو در این وضعیت به سطح شارژ باتری ها و سبک رانندگی بستگی دارد اما خودرو در این حالت می تواند نیازهای یک سفر شهری را به طور کامل جواب دهد و ممکن است نیازی به استفاده از موتور بنزین سوز در سفرهای شهری نداشته باشید.

15. دوام تضمین شده

محصولات تویوتا در دنیا به دوام مشهور هستند اما شاید خریداران تویوتا پریوس در زمینه توان باتری این خودرو نگرانی هایی داشته باشند ولی بد نیست بدانید این خودرو غیر از گارانتی جداگانه باتری (که در ایران ۷ سال است) دوام بسیار بالایی نیز دارد. براساس آزمون های انجام گرفته در خارج از ایران، تویوتا پریوس بعد از ۱۰ سال کار طی بیش از ۲۵۰ هزار کیلومتر مسافت، عملا افت توانی کمتر از ۸۰ درصد در باتری ها داشته و میزان مصرف سوختش تقریبا مشابه نمونه های صفر کیلومتر ۱۰ سال پیش بوده است. به علاوه، هم اکنون نیز تعداد زیادی پریوس در اروپا و آمریکا و ژاپن به عنوان تاکسی فعالیت کرده و روزانه مسافت زیادی را می پیمایند بدون آنکه مشکل خاصی برایشان ایجاد شود. به این ترتیب خریداران پریوس می توانند با اطمینان از دوام باتری ها و سیستم برقی، از خودرو خود استفاده کند.