می‌خواهم زنده بمانم؛ به خاطرِ چند قطره واکسن!

روزنامه شرق: درحالی‌که روند واکسیناسیون در کشور تقریبا متوقف شده و از نام‌نویسی از اولویت‌های جدید هم خبری نیست. عده‌ای از مردم به‌ویژه پس از شیوع موج پنجم کرونا، روانه ارمنستان می‌شوند تا به‌صورت رایگان واکسن بزنند. این در حالی است که در ایران موضوع واکسیناسیون اتباع بیگانه به یک معضل تبدیل شده بود.

مطابق آمار جهانی ارائه‌شده، تنها نیم‌درصد از مردم ارمنستان واکسینه شده‌اند. البته دلیل این میزان از واکسیناسیون نداشتن واکسن نیست بلکه ارمنستانی‌ها چندان اعتقادی به رعایت پروتکل‌ها از جمله واکسن‌زدن و استفاده از ماسک ندارند. براساس نظرسنجی سراسری مرکز پژوهش‌های بین‌المللی جمهوری ارمنستان، حدود ۷۱ درصد از مردم ارمنستان تمایلی به دریافت واکسن کووید ۱۹ ندارند. با وجود این شاید با یک تبلیغ زیرپوستی، ارمنی‌ها توانستند مردم نگران ایران را به کشورشان بکشانند تا واکسن بزنند و در عوضش با جذب توریست، کمی به اقتصاد ازرونق‌افتاده در دوران کرونا جان ببخشند.

درحالی‌که خود مردم با هزینه کمتر از پنج‌میلیون تومان می‌توانند به ارمنستان سفر کنند و به‌صورت رایگان واکسینه شوند، اما تور‌های گردشگری با تبلیغاتی نظیر تور واکسیناسیون یا واکسن فایزر و اسپوتنیک در ارمنستان، با هزینه حداقل نفری ۲۰ میلیون تومان مسافران را به ارمنستان می‌فرستند. برای بررسی این موضوع خبرنگار «شرق» پس از تماس با یکی از تور‌های مسافربری معروف نحوه استفاده از تور واکسیناسیون را جویا شد. به گفته کارشناس تور‌های خارجی، هزینه بلیت رفت‌و‌برگشت و اقامت چهارروزه در ارمنستان نفری هشت میلیون تومان است و برای واکسیناسیون مسافران باید به تورلیدر نفری ۱۵ دلار پرداخت کنند تا بتوانند به محل تزریق واکسن بروند. کارشناس در پاسخ به این سؤال که آیا این ۱۵ دلار دریافتی از سوی تورلیدر خرج واکسیناسیون خواهد شد، گفت: خبر. این هزینه زحمتی است که تورلیدر برای بردن شما به محل واکسیناسیون می‌کشد.

مقصد: ارمنستان

بررسی‌های خبرنگار حاکی از آن است که این روش تنها تلکه‌کردن مسافران نگرانی است که برای حفظ جان خود از کرونا به ارمنستان سفر می‌کنند. وحید جمعه هفته گذشته، مادر ۶۰‌ساله خود را که به بیماری قلبی مبتلاست، به ارمنستان برده و آنجا واکسیناسیون را انجام داده است. او به «شرق» می‌گوید: «هزینه بلیت لحظه آخری به ایروان بسیار کمتر از آنی است که تور‌ها اعلام می‌کنند. من یک روز قبل از سفر توانستم برای خودم و مادرم بلیت با قیمت رفت و برگشت به قیمت هفت میلیون تومان تهیه کردم و به ایروان رفتیم. مطابق اطلاعاتم آنجا در خیابان نورث اونیو(Northern Avenue) اتوبوس‌های پزشکی قرار داشتند که رایگان مادرم را واکسینه کردند.

من اصلا نمی‌خواستم واکسن بزنم، اما آن‌ها گفتند می‌توانم واکسن بزنم و من هم آسترازنکا زدم و سه ماه دیگر برای زدن دوز دوم دوباره به ارمنستان می‌روم». وحید می‌گوید، اما دوستانش با هزینه بسیار کمتری و به‌صورت زمینی و از طریق جلفا به ارمنستان رفته‌اند و رفت و برگشت برایشان حدود دو میلیون تومان تمام شده است. به گفته وحید باید پیش از سفر به ارمنستان حداکثر ۷۲ ساعت قبل تست کرونا pcr انجام شده باشد و در غیر این صورت در ارمنستان اجازه ورود پیدا نمی‌کنید.

در ارمنستان سه واکسن آسترازنکا، سینوفارم و اسپوتنیک تزریق می‌شود. هرچند بیشتر گردشگران ایرانی که این مدت به ارمنستان سفر کرده‌اند، گفته‌اند واکسن آسترازنکا را دریافت کرده‌اند.

آن‌هایی که تصمیم سفر به ارمنستان گرفته‌اند، می‌گویند از نمایش رونمایی‌ها خسته شده‌اند. مریم به «شرق» می‌گوید: «احساس می‌کنم به ما توهین می‌شود. من پدرم را به‌خاطر کرونا از دست داده‌ام، حالا نمی‌توانم منتظر باشم و مرگ مادرم بر اثر زجر تنفسی را هم ببینم. این اتفاق باعث می‌شود که ریسک ابتلا در سفر زمینی را به جان بخرم، اما مادرم را به ارمنستان برسانم و واکسن بزنم».

در میان این همه اتفاق تلخ، کسب‌وکار با ترس مردم هم به یکی از حواشی واکسیناسیون در ارمنستان تبدیل شده است. قیمت بلیت ارمنستان در هفته‌های گذشته بین دو تا سه میلیون تومان بود؛ اما حالا قیمت بلیت‌ها از ایرلاین‌های مختلف خارجی بین ۹ تا ۱۱ میلیون متغیر است. بلیت هواپیمایی ماهان به مقصد ارمنستان هم تا آخر تیرماه پر شده و امکان خرید وجود ندارد.

مشکل واکسیناسیون همچنان پابرجاست

مزدک دانشور، پزشک و جامعه‌شناس سلامت، در گفتگو با «شرق»، درباره وضعیت پیش‌آمده و سفر مردم به ارمنستان برای تزریق واکسن کرونا می‌گوید: «ایستادن منظم در صف و منتظر نوبت بودن و ماندن وابسته به اعتمادی است که ما به برقراری عدالت داریم. اگر افراد به‌خاطر داشتن پول یا پارتی بتوانند بدون نوبت وارد صف شوند، ما نیز دیگر اعتمادی به این نداریم که نوبت به ما برسد. پس تلاش می‌کنیم از منابعی که در دسترس داریم برای جلوتررفتن استفاده کنیم. واکسیناسیون کرونا نیز در کشور ما دچار چنین حالتی است.

افراد حس می‌کنند که عدالتی در دسترسی به واکسن کرونا وجود ندارد؛ برای مثال اگر درصد مسئولانی را که دچار کرونا شده یا فوت کرده‌اند، با درصد فرودستان و زحمتکشانی که از کرونا مرده‌اند، مقایسه کنیم، به‌راحتی متوجه می‌شویم که افراد در رده‌های بالاتر به‌راحتی به واکسن یا دارو‌های مؤثر کرونا دسترسی داشته‌اند، حال آنکه افراد عادی باید ساعت‌ها در صف واکسیناسیون معطل شوند یا پشت در بیمارستان‌ها در انتظار بستری بمانند یا در بازار سیاه به‌دنبال دارو‌های کرونا با قیمت‌های گزاف بگردند. تکلیف ثروتمندان و صاحبان پاسپورت‌های دوگانه و چندگانه که البته مشخص است. آن‌ها شهروندان جهان متمدن هستند و از این شهروندی خود برای تزریق سریع واکسن مؤثر بهره می‌برند».

او با اشاره به اینکه درحال‌حاضر نیز با رونمایی از چندین واکسن داخلی (که البته تحقیقات مرتبط با آن جایی منتشر نشده و سازمان‌های دولتی و غیردولتی مستقل آن را راستی‌آزمایی نکرده‌اند) مشکل واکسیناسیون همچنان پابرجاست گفت: «زیرا اولا منابع کشور میان چند گروه رقیب واکسن‌ساز توزیع می‌شود و همه این شرکت‌ها برای دسترسی سریع‌تر به لوازم و تجهیزات مورد نیاز با یکدیگر رقابت می‌کنند. دوم اینکه تحقیقات مربوط به یافتن واکسن مؤثر هم‌راستای طراحی و توسعه خط تولید پیش نرفته است و خطوط تولید این واکسن‌ها هنوز نمی‌تواند جواب‌گوی میزان لازم برای تزریق روزانه واکسن باشد».

دانشور در پایان خاطرنشان کرد: «این نکته را نیز نباید فراموش کرد که سخنان نادرست وزیر بهداشت در زمینه تولید و توزیع واکسن، میزان بیماری و مرگ‌و‌میر و شکل مدیریت کرونا در کشور تقریبا تمامی پل‌های اعتماد میان مردم و مسئولان را تخریب کرده است و هرگونه دورنما و زمانبندی که این مسئولان برای واکسیناسیون گروه‌های هدف بدهند، مورد قبول مردم واقع نمی‌شود. علاوه بر این دولت در این یک سال همه‌گیری حمایتی از اقشار متوسط، آسیب‌پذیر و کارگر نکرده است که این افراد به امید دولت بنشینند و شرایط قرنطینه و خانه‌نشینی را تحمل کنند. پس می‌توان حدس زد که اگر در کشور ارمنستان برای توریست‌ها واکسن رایگان تزریق می‌کنند، بسیاری با تحمل هر مشقت یا پرداخت هر پولی حاضرند به آنجا بروند تا زندگی خود را تا حدی در مسیر عادی بیندازند یا از مرگ‌و‌میر خود و عزیرانشان جلوگیری کنند».

در شرایطی مردم ایران برای واکسیناسیون به ارمنستان می‌روند که در ششم تیرماه و در مراسم رونمایی از واکسن «نورا» که با حضور سعید نمکی و سردار حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران برگزار شد، سعید نمکی اعلام کرد که در ماه‌های آینده واکسن به کشور‌های فقیر هدیه می‌کنیم و سردار سلامی هم تصریح کرد: «اکنون زمان آن رسیده که «به آمریکایی‌ها واکسن بدهیم و اگر کمبودی دارند ما حاضریم به آن‌ها کمک کنیم».

درحال‌حاضر با توجه به شلوغی سفر‌های هوایی به ارمنستان چه تضمینی وجود دارد که مسافران در زمان سفر کرونا نگیرند؟ آیا کسی وجود دارد که حداقل به این سؤال پاسخ دهد که آیا پروتکل‌های بهداشتی هوایی در این سفر‌ها رعایت می‌شود؟ از طرف دیگر گزارش‌ها حاکی از آن است که به‌دلیل گران‌شدن بلیت سفر به ارمنستان عده زیادی با روانه‌شدن به سمت جلفا اقدام به سفر زمینی کرده‌اند. این در حالی است که با شیوع پیک پنجم کرونا باید برای سفر‌ها محدودیت‌هایی در نظر گرفت. همچنین جاده‌های ناایمن ایران تا ارمنستان در این روز‌های شلوغ و پرمتقاضی یکی دیگر از دغدغه‌هایی است که به ذهن متبادر می‌شود. چه ضمانتی وجود دارد که در هفته‌های آینده خبر واژگونی اتوبوس‌ها در جاده‌ها به گوش نرسد؟ از طرفی این هجوم برای واکسیاسیون با پرداخت هزینه به ارمنستان آرام دولت را به این باور می‌رساند که می‌تواند واکسیناسیون پولی را آغاز کند؛ همان هدفی که از ماه‌ها پیش در نظر دولت بود، اما هر‌بار وقتی صدای اعتراض بلند می‌شد، آن را در حد یک ایده و همچنین ورود واکسن از طریق شرکت‌های خصوصی تقلیل می‌داد.