قلعه بابک؛ دژ مستحکم خرمدینان به بلندای آسمان!

برترین‌ها: طبیعت کشور ما به دلیل تاریخ غنی و البته پرماجرای خود، یادگاری‌های بسیاری از دوره‌های زمانی مختلف را در دل خود جای داده است.

بسیاری از جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی ایران به گونه‌ای با هم ادغام شده‌اند که حیرت‌انگیزترین مناظر باارزش این خاک را تشکیل داده‌اند. یکی از این تلفیق تاریخ و طبیعت در کشور ایران، قلعه بابک واقع در نزدیکی کلیبر است. در این مطلب همراه ما باشید تا این قلعه زیبا و حیرت‌انگیز را که در قلب کوه قرار گرفته بیشتر بشناسیم.

درباره قلعه بابک

قلعه بابک به عنوان یکی از زیباترین جاذبه‌های توریستی و گردشگری آذربایجان شرقی، فاصله‌ای سه ساعته با تبریز دارد و در سیزده کیلومتری کلیبر واقع شده است. به علاوه آنکه این قلعه حدود یک ساعت و نیم نیز از اهر فاصله دارد، بنابراین می‌توان گفت که نزدیک‌ترین منطقه به این قلعه، کلیبر است که چیزی حدود سیزده کیلومتر با آن فاصله دارد.

قلعه بابک، منطقه و بنای بسیار بزرگ و باشکوهی است که در گذشته‌های دور محل استقرار و البته سنگر دفاعی بابک خرمدین، از سرداران ایرانی در مقابل تهاجم اعراب بوده است.

این سردار بزرگ در زمان قیام بر علیه دستگاه خلافت عباسی در قرن سوم هجری به همراه یاران خود به مدت بیش از بیست سال لشکریان عرب را که تصمیم به محاصره و سرکوب جنبش خرمدینان داشتند در کوه‌ها سرگردان نگه داشتند و با کمک حمله‌های ناگهانی خود آن‌ها را مجبور به فرار کردند، بنابراین می‌توان گفت که موقعیت استراتژیک قلعه بابک به شکل ویژه‌ای در این پروسه و روند تاریخی تأثیرگذار بوده است.

این قلعه دارای چهار جهت دیده‌بانی است که با کمک آن‌ها سربازان می‌توانستند حتی تا کیلومتر‌ها دورتر را نیز زیر نظر داشته باشند. علاوه بر این استقرار این بنا بر قله کوه باعث شده حتی هجوم سپاه صدهزارنفری نیز پیش نرفته و تلفاتی به‌جا نگذارد، چراکه سربازان بر بلندی این دژ قرار می‌گرفتند و تیر و کمان دشمنان در این ارتفاع بر آن‌ها تأثیری نداشت!

این قلعه که به نام‌های دیگری، چون بذ و قلعه جمهور نیز شناخته می‌شود در سال ۱۳۴۵ با شماره ۶۲۳ در لیست آثار تاریخی، ملی و البته فرهنگی ایران به ثبت رسید و در سال ۱۳۷۶ نیز توسط اداره کل میراث فرهنگی آذربایجان مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.

با این وجود، بخش‌های نسبتاً زیادی از دیواره‌های این قلعه فرو ریخته‌اند و در نتیجه شکل ظاهری آن با چیزی که در دوران بابک خرمدین بوده فرق زیادی دارد.

بنای قلعه بابک

علاوه بر اهمیت تاریخی قلعه بابک، ویژگی مهم دیگر آن مربوط به معماری بنای اصلی‌اش می‌شود. برای وارد شدن به این قلعه تنها باید از راه دروازه اصلی اقدام کرد و هیچ امکان ورودی از طریق کوهستان وجود ندارد. بعد از آنکه از دروازه ورودی عبور کردید و بارو را پشت سر گذاشتید گذرگاهی باریک را خواهید دید که با داشتن ۱۰۰ متر صعود از ارتفاع شما را به دژ اصلی می‌رساند.

با این کار می‌توانید به مدخل ورودی قلعه برسید، البته برای این قسمت مسیری سخت و دشوار وجود دارد که از یک سمت به دره‌ای با جنگل‌های تنک و عمق ۴۰۰ متری می‌رسد. این قسمت به صورت تیغه و دیواره تا انتهای دره ادامه پیدا می‌کند. بخش دیگر بنای قلعه بابک دیده‌بان‌های نیمه استوانه‌ای آن است که چهار جهت بنا را احاطه کرده‌اند. بعد از عبور از این بخش شما می‌توانید برای رسیدن به دژ اصلی، پلکانی نامنظم را پشت سر بگذارید.

بنای دژ بابک دارای دو و سه‌طبقه است که می‌توان بعد از ورودی با آن روبه‌رو شد. بعد از این بنا نیز تالار اصلی قرار دارد که توسط هفت اتاق محاصره شده است. هر کدام از این اتاق‌ها به تالار مرکزی مرتبط می‌شوند. وقتی به قسمت شرقی این دژ می‌روید شاهد بخش‌های دیگری از اتاق‌ها و آب‌انبار‌ها خواهید بود.

نکته جالب در این بخش سقف آب‌انبارهاست که با طاق گهواره‌ای و جناغی استقامت پیدا کرده‌اند. گشت‌وگذار در این بنا می‌تواند شما را با شگفتی‌های دیگری از معماری آن روبه‌رو کند، چیزی که در قلب این کوه به شکل حیرت‌انگیزی طراحی و ساخته شده است.

درباره بابک خرمدین

وقتی از قلعه بابک می‌گوییم بد نیست اشاراتی نیز درباره سردار ایرانی، بابک خرمدین داشته باشیم. بابک خرمدین سردار مشهور و پهلوانی است که به استقلال‌طلبی در برابر جمله اعراب پرداخت. او سردار وطن‌دوستی بود که ۲۰ سال با عباسیان مبارزه کرد و در نهایت نیز توسط افشین، یکی از سرداران ایرانی شکست داده شد.

در طول تاریخ نام افشین به عنوان یک خیانت‌کار به کشور شهرت پیدا کرده است. نکته مهم در رابطه با بابک خرمدین طول مدت مبارزه او نیست، بلکه این است که اصالت نهضت این سردار ریشه‌های عمیقی در باور‌های دوره‌های بعدی خود به جای گذاشته است.

بابک خرمدین از خانواده‌ای ساده و زحمتکش بود که عاشقانه خاک کشورش را دوست داشت، به همین دلیل هم از ستم اعراب به تنگ آمده بود و سعی کرد تا آخرین توان خود برای آزادی ایران تلاش نماید. درست است که در نهایت این سردار ایرانی کشته شد، اما طرفداران و یاران او با عنوان خرمدینان هم‌چنان وجود داشتند و راه این سرباز ایرانی را پیش می‌گرفتند.

بازدید از قلعه بابک

اگر قصد سفر و بازدید از قلعه بابک را دارید بهتر است که در فصل بهار اقدام نمایید تا بتوانید در زمانی که در قلعه قرار گرفتید منظره خیره‌کننده این ارتفاع را به خوبی ببینید. بهتر است که برای رفتن به این قلعه خودتان را برای پیاده‌روی و کوهنوردی زیادی آماده کنید، اما قطعاً سختی‌های مسیر می‌ارزد تا بتوانید زیبایی‌های این قلعه را از نزدیک مشاهده کنید.

از آنجا که قلعه بابک یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های گردشگری این منطقه به شمار می‌رود، امکانات رفاهی خوبی برای مسافران و گردشگرانی که به این منطقه می‌آیند فراهم شده است.

برای مثال در مسیر رسیدن به قلعه، فروشگاه کوچکی نوشیدنی و خوراکی عرضه می‌کند و می‌توانید از آن به عنوان نقطه‌ای برای استراحت استفاده نمایید. توصیه می‌کنیم برای رفتن به قلعه بابک، لباس، کفش مناسب پیاده‌روی، کلاه و عینک آفتابی به همراه داشته باشید تا آفتاب و یا مسیر این قلعه شما را اذیت نکند.

اگر تصمیم به اقامت در این منطقه را دارید باید بگوییم که اتاق و هتل‌های موجود در کلیبر گزینه‌های مناسبی خواهند بود که می‌توانند اقامت و خاطره خوبی را در این منطقه برای شما به یادگار بگذارند.