وقتی دانشمندان علوم اعصاب هنرمند می‌شوند

وبسایت یک پزشک - علیرضا مجیدی: گاهی برخی‌ها دانش و هنر را دو مقوله جدا از هم می‌پندارند، ولی گاهی این دو با هم همپوشانی قابل توجهی دارند.

کار دانشمندان علوم اعصاب را در نظر بگیرید، از یک سو، شاید کار آنها را کاری پر از دشواری بپنداریم، کاری که لازمه آن سر و کله زدن با واکنش‌های جانوران به محرک‌ها مثلا برای بررسی مکانیسم پاداش و یا رنگ‌آمیزی مقاطع بافت‌ها و دیدن آنها در زیر میکروسکوپ‌هاست.

اما از نگاه دیگر، همین منظره مقاطع ایجاد شده، گاهی مانند تابلوهایی بی‌نظیر می‌مانند. به خصوص اگر به یاد بیاوریم از دل همین مقاطع و ارتباطات تنگاتنگ سلول‌های مغزی است که بزرگ‌ترین اندیشه‌ها و فاخرترین هنرها، جلوه‌گر می‌شوند.

از سال ۲۰۱۱ به بعد، انستیتوی علوم اعصاب هلند موسوم به NIN، هر ساله یک مسابقه عکاسی برگزار می‌کند. البته قدمت NIN به حدود یک قرن پیش برمی‌گردد.

در این مسابقه زیباترین عکس‌های مرتبط با دانش اعصاب، با هم رقابت می‌کنند و مورد قضاوت قرار می‌گیرند.

به تعدادی از عکس‌های برنده امسال توجه کنید:

شب پرستاره- نورون‌های هیپوکامپ، بعد از چند روز رشد در محیط کشت

برنده اصلی مسابقه ۲۰۱۷: عکسی با عنوان گونه‌گونی ناشناخته. هر خط در این عکس یک مسیر عصبی است که به به محرک پاداش پاسخ می‌دهد:

عکسی با عنوان انیمون که یک نورون پورکنژ موجود در مخچه را نمایش می‌دهد. این سلول عصبی بعد از رنگ‌آمیزی با رنگ فلورسنت، طلایی شده.

برشی از مغز موش که در آن کورپوس کالوزوم که دو نیمکره مغز را به هم متصل می‌کند به همراه قسمت‌های دیگری مانند ساقه مغز و بخشی از مخچه نمایان هستند:

عکسی که با میکروسکوپ الکترونی گرفته شده است و در آن فرایند خودخواری یا اوفاژی مشخص شده است. در این عکس لیزوزوم‌های میکروگلیاها و غشای دوگانه اوتوفاگوزوم مشخص است.

عکسی که با عنوان پروانه روح وارد مسابقه شد و در آن آکسون میلین‌دار موش مشخص است:

اما دید شخص خود من این عکس خیلی زیباست و شبیه منظره درخت خزان‌زده می‌ماند. در این عکس طناب نخاعی یک جانور جونده همراه ریزذرات لیپیدی دیده می‌شود:

بازسازی سه‌بعدی نورون یک موش:

عکسی با عنوان هارمونی اعداد: نقشه نورونی چند رنگی که در آن هر لکه رنگی نماینده یک نورون است: