فیلمهایی که انتظار می رود رفع توقیف شوند

تابناک: پس از آنکه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ضرب الاجلی دو ماهه برای رئیس سازمان سینمایی تعیین کرد تا تکلیف فیلم‌های توقیفی را مشخص کند، این پرسش مطرح شد که چه فیلم‌هایی در صف رفع توقیف هستند و مسئولان سینمایی دولت دوازدهم باید تا دهم مردادماه پروانه نمایش آنها را صادر کنند؟

رضا صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دهم مردادماه در پاسخ به درخواست یکی از کارگردان‌های سینمایی در نامه‌ای خطاب به رئیس سازمان سینمایی دستور داده تا ظرف دو ماه مشکل فیلم‌های توقیفی در دولت روحانی و احمدی نژاد رفع شود. در متن نامه وزیر فرهنگ به محمدمهدی حیدریان رئیس سازمان سینمایی تاکیده شده بود: «گاهی حضوری اطلاع داده می شود یا در نشریات، روزنامه ها و فضای مجازی می خوانم که نسبت به بلاتکلیف ماندن برخی فیلم های توقیفی از دولت قبل تاکنون انتقادها و گلایه هایی وجود دارد… هر چه سریع تر و به فوریت و جدیت به این موضوع رسیدگی و گزارش آن برای بنده ارسال شود و ظرف مدت دو ماه پرونده فیلم های توقیفی بسته شود.»

با توجه به دستور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، باید فیلم‌هایی که در دولت‌های دهم و یازدهم توقیف شده‌اند مورد بررسی و رفع توقیف شوند. این دستور بدون هیچ استثنایی، تاکید عام دارد. بنابراین انتظار این است که مطابق با نص صریح دستور وزیر، شاهد رفع توقیف این فیلم‌ها باشیم اما آیا چنین اتفاقی رخ خواهد داد؟ در لیست توقیفی‌ها ممکن است فیلم سینمایی «رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش درج شود اما با توجه به توافق مالی کلانی که میان تهیه کننده این فیلم و سازمان سینمایی انجام شده، این فیلم مدت‌هاست که توقیفی نیست و شرایط اکرانش فراهم شده اما همچنان ۱۲ فیلم سینمایی را می‌توان به صورت قطعی جزو توقیفی‌ها تلقی کرد.

با توجه به دستور صالحی امیری انتظار می‌رود در روز ۱۰ مرداد هیچ یک از این فیلم‌ها بلاتکلیف نباشند و با توافق میان مسئولان سازمان سینمایی و تهیه کنندگان و کارگردان‌های این آثار، پروانه نمایش این فیلم‌ها صادر شود تا شاید با تزریق‌ها این فیلم‌ها به جدول اکران سال ۱۳۹۶، روند رو به نزول فروش سینمای ایران به همان مسیری بازگردد که در سال ۱۳۹۵ شاهدش بودیم.

«خیابان‌های آرام» کمال تبریزی

«خیابان‌های آرام» ساخته کمال تبریزی یکی از آثار توقیفی است که سابقه توقیفش به دولت دهم باز می‌گردد. تبریزی ترکیبی از بازیگران شناخته شده چون نیکی کریمی، حسن معجونی، لعیا زنگنه، رضا داوود نژاد و محمد رضا فروتن را در ترکیه مقابل دوربین برد اما در سال‌هایی که اکثر آثار تبریزی سرنوشتی جز توقیف نداشت، این فیلم نیز در امان نماد و توقیف شد. تجربه نشان داده اگر فیلمی توقیف شود، ولو آنکه با چالش جدی همراه نباشد و صرفاً این توقیف محصول سوتفاهم میان مدیران و کارگردان باشد، به سادگی در دوره مدیران بعدی نیز رفع توقیف نخواهد شد و این سرنوشتی است که برای فیلم کمال تبریزی رقم خورد.

«خیابان‌های آرام» داستان خبرنگاری است که در یک روز کاری خود با حوادثی در سطح شهر روبرو می‌شود؛ ماجرا به یک آسایشگاه روانی و شش روانی مقیم این آسایشگاه مربوط می‌شود! فیلم به ارتباط با حوادث سال ۸۸ متهم شد و نتوانست مجوز اکران دریافت کند و کمال تبریزی نیز علی رغم تلاش‌هایی که داشت نتوانست این سوءتفاهم‌ها را برطرف کند و فیلمش را از توقیف درآورد.

کمال تبریزی درباره رفع توقیف فیلمش گفته بود: «خیابان‌های آرام» از آن دست فیلم‌هایی است که خیلی دلم می‌خواهد در سینما نمایش داده شود و عکس‌العمل مخاطب را ببینم. این فیلم در جشنواره فجر هم نمایش داده شد و تعداد محدودی فیلم را دیدند، ولی در کنفرانس مطبوعاتی فیلم تقریبا به ما گفته شد سکوت کنید و حتی به خبرنگاران هم گفته بودند ساکت باشید و خیلی درباره این فیلم سؤال نپرسید. امیدوارم شرایطی فراهم شود که هم فیلم اکران شود و هم هرکس درباره‌اش هرچه می‌خواهد بپرسد.

«زمهریر» علی رویین‌تن

«زمهریر» ساخته علی رویین تن فیلم قوی نیست و در زمان اکران این فیلم در جشنواره بین المللی فیلم فجر، اجرای سردستی و ضعیف در صحنه‌های مختلف منجر به هو شدن فیلم و همچنین جنجال‌های کم‌سابقه در نشست خبری این فیلم سینمایی شد. داستان زمهریر درباره دختر یک شهید (با بازی بیتا بادران) است که بنا به وصیت پدرش در جستجوی مردی است که پدرش خواسته حقیقت را نزد او جستجو کند. دختر پس از جستجوهای فراوان بالاخره متوجه می شود این مرد، یک آوازه خوان خیابانگرد است که دائماً ترانه «لب کارون» را بر زبان تکرار می کند و… .

چندی پیش رویین تن در گفت وگویی درباره سرنوشت فیلمش تاکید کرد «۸ سال دوری از سینما تقاص این فیلم بود و گلایه‌ای هم ندارم، چون هرچیزی تاوان دارد و من «زمهریر» را ساختم و تاوانش را هم پس دادم. اما تاریخ گواه من و شما در «زمهریر» است. مطمئن باشید این فیلم روزی اکران خواهد شد، چون هیچ فیلمی تا ابد توقیف نمی‌ماند و بالاخره روی پرده می‌رود.»

به نظر می‌رسد برداشت‌هایی که نسبت به برخی کاراکترهای این فیلم سینمایی در همان نشست خبری جشنواره فیلم فجر نیز مطرح شد، تاثیر چشمگیری در توقیف این فیلم سینمایی داشته است. کارگردان این فیلم سینمایی، هفده دقیقه از زمان این فیلم سینمایی کوتاه کرد اما ظاهراً این میزان جرح و تعدیل تاثیری در تصمیم مسئولان سینمایی برای صدور پروانه نمایش به این فیلم نداشته و مشخص نیست این فیلم در نهایت با چند دقیقه ممیزی مجوز اکران دریافت خواهد کرد.

«عصبانی نیستم» رضا درمیشیان

فیلم سینمایی «عصبانی نیستم» ساخته رضا درمیشیان یکی از جنجالی ترین فیلم‌هایی بود که به واسطه برخی تهدیدها، شرایط تا لغو اکران این فیلم در کاخ جشنواره فیلم فجر نیز پیش رفت اما با ۱۷ دقیقه سانسور و حدف سکانس‌های پایانی در سی و دومین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. «عصبانی نیستم!» در شش رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد (نوید محمدزاده)، بهترین بازیگر نقش اول زن (باران کوثری)، بهترین تدوین (هایده صفی یاری)، بهترین صدابردار (نظام الدین کیایی)، بهترین صداگذار (محمد رضا دلپاک)، بهترین جلوه‌های ویژه (امیر سحرخیز و کامران سحرخیز) کاندید شده بود که الیته این جوایز در نهایت به این فیلم نرسید.

آن گونه که بعداً افشا شد قرار بوده جایزه بهترین بازیگر به نوید محمدزاده اهدا شود اما شدت گرفتن حواشی باعث شده بود این جایزه به رضا عطاران برسد. عطاران برنده سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد در جشنواره سی و دوم فیلم فجر در مصاحبه‌ای کوتاه گفت: «این سیمرغ متعلق به من نیست. زیرا رای هیئت داوران جشنواره فجر انتخاب نوید محمدزاده به عنوان بهترین بازیگر مرد جشنواره بوده. به همین خاطر این جایزه را متعلق به ایشان می‌دانم نه خودم. همین». این وضعیت باعث شد در دوره‌های بعد از نوید محمدزاده با اهدای دو سیمرغ به نوعی دلجویی شود و این عقبه جذاب جشنواره فیلم فجر است!

«عصبانی نیستم» داستان «نوید» با نقش آفرینی نوید محمدزاده دانشجوی ستاره دار و اخراجی است که برای فراهم آوردن حداقل شرایط زندگی در رویارویی با بی‌اخلاقی‌های جامعه با خود تمرین می‌کند تا «عصبانی» نباشد و در تلاش است تا دختر مورد علاقه اش «ستاره» با بازی باران کوثری را از دست ندهد. در نهایت فیلم به یک تراژدی منتهی می‌شود اما این تراژدی در نسخه به نمایش درآمده در ایران وجود نداشت. درمیشیان البته نسخه کامل فیلمش که شامل یک صحنه قتل و یک صحنه اعدام نیز می‌شود را به عنوان نماینده ایران در شصت و چهارمین دوره جشنواره «برلین» برد و نمایش داد که حواشی در ایران در پی داشت؛ هرچند عمده این حواشی رسانه‌ای نشد.

حجت الله ایوبی رئیس وقت سازمان سینمایی در نهایت امتیاز این فیلم سینمایی را از درمیشیان خرید و رقمی از این جهت به درمیشیان پرداخت کرد تا این فیلمساز جوان بتواند فیلم بعدی‌اش را بسازد و گرفتار این فیلم نماند. درمیشیان نیز در ادامه «لانتوری» را ساخت اما این وضعیت باعث نشد تا پیگیر رفع توقیف و اکران «عصبانی نیستم» نشود؛ فیلمی که ظاهراً درمیشیان تصور می‌کند بهترین ساخته‌اش تاکنون محسوب می‌شود و احتمالاً به همین دلیل اصرار بر رفع توقیفش دارد.

«آشغال‌های دوست‌داشتنی» محسن امیریوسفی

فیلم سینمایی «آشغال‌های دوست داشتنی» به کارگردانی محسن امیریوسفی تنها فیلم توقیفی است که ارجاعات بسیار واضح و مستقیمی به حوادث سال ۱۳۸۸ دارد. این فیلم روایت یک مادر است که دخترش در جریان درگیری‌های سال ۱۳۸۸ دستگیر شده و حال مادر از سوی یکی از دوستانش ترغیب می‌شود تا برای آنکه دخترش بیش از این به دردسر نیافتد، وسایلی را به سطل آشغال بریزد و در اینر مسیر اتفاقات جالبی رخ می‌دهد. سوای داستان این فیلم سینمایی، «آشغال‌های دوست داشتنی» یکی از آثار قوی در حوزه جلوه‌های ویژه محسوب می‌شود و در حوزه فنی سینمای ایران، یک گام به جلو است.

شهاب حسینی، حبیب رضایی، اکبر عبدی، نگار جواهریان، صابر ابر و شیرین یزدان بخش بازیگران اصلی این فیلم سینمایی هستند؛ بازیگرانی که برخی‌شان در قید حیات نیستند! کمیسیون فرهنگی مجلس در سال ۱۳۹۳ با ارسال نامه‌ای به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به صذور پروانه نمایش برای هشت فیلم سینمایی از جمله «آشغال‌های دوست داشتنی» که مرتبط با فتنه معرفی شده بود، هشدار داد. امیریوسفی در این چند سال برای شرکت در تمامی جشنواره‌های فجر ثبت نام کرد که در همه موارد رد شد. در جریان سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر نیز شهاب حسینی به بهانه اینکه این فیلم از سوی دبیر جشنواره «معضل» خوانده شده، از سمت مشاوره جشنواره کناره گیری کرد.

بخشی از امتیاز فیلم «آشغال‌های دوست داشتنی» توسط مدیران پیشین سازمان سینمایی خریداری شد تا مسیر فیلمسازی این کارگردان هموار شود اما در نهایت این اتفاق نیافتاد و امیریوسفی همچنان پیگیر اکران فیلمش است. محسن امیریوسفی چندی پیش دو عکس از خود و رضا درمیشیان منتشر کرد که نشان می‌داد طی چهار سال آنها به دنبال اکران فیلم‌هایشان بوده‌اند اما این اتفاق در نهایت رخ نداده است.

«پارادیس» علی عطشانی

«پارادایس» تازه ترین فیلم علی عطشانی همچون فیلم‌های پیشینش جنجالی است. این فیلم روایت چند روحانی است که در سفر به آلمان تا حدودی تحت تاثیر جو قرار می‌گیرند. مهران رجبی که در نقش یک روحانی سن و سالدار به نوعی مرشد طلبه جوان‌ تر با بازی جواد عزتی تلقی می‌شود، اقدام‌های خلاف عرفی انجام می‌دهد که برای اطرافیان قابل هضم نیست. عطشانی به دنبال اکران فیلمش در اکران عید فطر بود اما در فاصله نه چندان طولانی تا عید فطر امسال نیز خبری از اکران این فیلم سینمایی نیست.

این فیلم زمانی جنجالی شد که پوستر این فیلم حاوی صحنه سلفی گرفتن یکی از روحانیون (مهران رجبی) با یک خانم موطلایی آلمانی در کنار رود راین منتشر شد و واکنش سازمان سینمایی را در پی داشت. اداره کل سینمای حرفه‌ای وزارت ارشاد اسلامی در واکنش به انتشار پوستر فیلم «پارادایس» اعلام کرده است که این فیلم هنوز پروانه نمایش نگرفته و به همین جهت تهیه‌کننده و صاحبان فیلم مسئول محتوا و اقلام تبلیغی هستند.

شنیده‌های خبرنگار «تابناک» حکایت از آن دارد که پس از انتشار پوستر این فیلم سینمایی برخی نهادها و مجموعه‌ها خواستار تماشای این فیلم و اعمال نظر درباره این اثر با توجه به حضور کاراکتر روحانی و اطلاعات درز یافته از داستان این فیلم شده‌اند که البته ظاهراً با مقاومت مسئولان سینمایی همراه شده است.

«ارادتمند؛ نازنین، بهاره، تینا» عبدالرضا کاهانی

«این فیلم مطابق با فیلمنامه ساخته شده است» اصرار عبدالرضا کاهانی بر این تعبیر، بر این سیاست کاری استوار است که با توجه به ساخت این فیلم مطابق با فیلمنامه‌ای که مورد تصویب شورای پروانه ساخت قرار گرفته، شورای پروانه نمایش باید به این فیلم پروانه نمایش دهد. هرچند میان یک فیلمنامه تا یک فیلم می‌تواند تفاوت‌های آشکاری باشد که دست شورای پروانه نمایش را برای اعمال سانسور باز کند اما اینکه فیلم به طور کامل توقیف شود، جزو اتفاقات غیرمنتظره برای کاهانی است.

«ارادتمند؛ نازنین، بهاره و تینا» درباره سه دختر با نقش آفرینی مهناز افشار، طناز طباطبایی و آیدا ماهیانی است که روابط نامتعارفی با مردان مختلف دارند. در این میان نقش مهران غفوریان قابل توجه است و ظاهراً تنها این سه دختر نیستند که مانع از توقیف فیلم شده‌اند و برخی سکانس‌هایی که غفوریان در آنها نقش آفرینی کرده نیز مناقشه برانگیز شده است. کاهانی یک جنگ رسانه‌ای طولانی را در چند سال اخیر با مسئولان سازمان سینمایی برای کوتاه آمدن‌شان و دریافت پروانه نمایش فیلمش پیگیری کرد اما هنوز مسئولان سینمایی کوتاه نیامده‌اند.

«وقت داریم حالا» عبدالرضا کاهانی

عبدالرضا کاهانی همزمان با درگیری برای اکران «ارادتمند؛ نازنین، بهاره و تینا»، فیلم سینمایی «وقت داریم حالا / On a Le Temps» را در فرانسه ساخت. این فیلم روایت یک ایرانی به نام «عماد» است که پس از چند سال تحصیل در شهر کوچک «بزانسون» قصد دارد خود را به یک آژانس مانکن در «پاریس» معرفی کند. در حالی که به دوست خود که دختری فرانسوی به نام «کارولین» است، گفته می خواهد به ایران برگردد. در آستانه سفر و جدایی همیشگی، کارولین که - زیر سن قانونی است - او را مطلع می‌کند از سوی عماد باردار است!

کاهانی پیگیر اکران این فیلمش نیز بوده و در اوج رقابت های انتخابات ریاست جمهوری، از روحانی حمایت کرد و در عین حال با انتشار عکس‌هایی از دو فیلمش، تاکید کرد همچنان دو فیلمش توقیف است و در واقع تاکید کرد که همچنان پیگیر اکران دو فیلمش است. حال باید دید فیلم کاهانی با چه اصلاحاتی در ضرب الاجل تعیین شده توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پروانه نمایش دریافت خواهد کرد و نوبت اکرانش در چه مقطعی از سال جاری تعیین خواهد شد.

«خانه پدری» کیانوش عیاری

کیانوش عیاری «خانه پدری» را در دولت یازدهم تا اکران برد اما در نهایت این فیلم عملاً اکران نشد. عیاری در این فیلم روایت یک خانواده را می‌کند که دختر خانواده به واسطه سوءظن رابطه نامشروع با جوانی از سوی پدر و برادش در زیرزمین به شکل فجیعی کشته می‌شود و چالش می‌شود.

صحنه‌های کشته شدن این دختر، چال کردنش و همچنین اطمینان پسرعموی این دختر از قتل که سکانس‌های ابتدایی این فیلم را تشکیل می‌دهند، منجر به توقیف شده‌اند.در ادامه فیلم روند پنهان کاری و هزینه‌هایی که تلاش برای پنهان کردن این قتل ناموسی بر روی دست این خانواده می‌گذارد به تصور کشیده شده است و سایر بخش‌های فیلم با چالش جدی مواجه نیستند اما ساختار فیلم عیاری به گونه‌ای است که حذف سکانس‌هایی ابتدایی، این فیلم را تا حدودی گنگ می‌کند و به عنوان نمونه، توضیح نقش پسرعمو و نحوه اطلاع یافتتش از ماجرا که منجر به باج گیری ناموسی می‌شود، مبهم می‌شود.

فشارهای جدی به عیاری آمده تا این سکانس‌‍‌ها حذف و فیلم پروانه نمایش دریافت کند اما آن گونه که عیاری تاکید دارد و شماری از منتقدان نیز با او هم‌رای هستند، حذف این سکانس‌ها چیزی از فیلم باقی نمی‌گذارد و به همین دلیل عیاری در مقابل این جرح و تعدیل اساسی مقاومت کرده است. اکنون سازمان سینمایی باید به فیلمی که به واسطه اعتراضات گسترده در گذشته پروانه نمایش نداده، مجوز اکران دهد. تغییر ترکیب مجلس تا حدودی دست سازمان سینمایی را باز کرده اما تنها مخالف جدی کمیسیون فرهنگی مجلس نبوده و نیست.

«کاناپه» کیانوش عیاری

کیانوش عیاری همزمان با تلاش برای رفع توقیف «خانه پدری»، کاناپه را کلید زد و همان گونه که انتظار می‌رفت در کنار چند بازیگر حرفه‌ای چون فرهاد آییش، ابوالفضل پورعرب و بابک حمیدیان‌، شماری قابل توجهی از نابازیگران را مقابل دوربین بود، تا علاوه بر وفادار ماندن به سبک فیلم‌سازی‌اش، پروژه کم هزینه تری تولید کرده باشد. کاناپه اما چالش تازه‌ای برای این کارگردان و مسئولان سینمایی شد. عیاری در این فیلم به جای روسری از بازیگرانش خواست در نماهای داخلی از کلاه گیس استفاده کنند اما کلاه گیس شبیه موی واقعی بود و به همین دلیل فیلم توقیف شد.

به عیاری توصیه شده این صحنه‌ها را مجدداً فیلمبرداری کند اما این کارگردان پرسابقه از آن چهره‌هایی نیست که زیر بار چنین اصلاحات اساسی برود و تاکید دارد فیلمش مشکلی برای دریافت پروانه نمایش ندارد. حال باید دید شورای پروانه نمایش چه تدبیری خواهند اندیشید تا کارگردان این فیلم سینمایی را تا ضرب الاجل ۱۰ مرداد با صدور پروانه نمایش، راهی شورای صنفی پروانه نمایش برای ثبت قرارداد و تعیین نوبت اکران نماید.

«گزارش یک جشن» ابراهیم حاتمی‌کیا

فیلم سینمایی «گزارش یک جشن» تنها فیلم ابراهیم حاتمی کیا است که تاکنون اکران نشده و حاتمی کیا نیز پیگیر اکرانش نیست. زمانی که بحث ساخت «چ» جدی شد، سازمان سینمایی امتیاز این فیلم سینمایی را خرید و از این منظر به نظر می‌رسید این فیلم مسیر ساده‌تری برای اکران داشته باشد اما وقتی سازمان سینمایی قصد اکران خصوصی این فیلم سینمایی برای اهالی رسانه را داشت نیز با مقاومت حاتمی کیا مواجه شد و مسئولان وقت سازمان سینمایی نیز برای جلوگیری از جنجال قید اکران خصوصی فیلمی که مالکیتش را خریده بودند، زدند!

«گزارش یک جشن» که در ابتدا «بانوی شهر ما» نام داشت، درباره یک موسسه است که توسط همسر یک رزمنده اداره می‌شود. در این میان یک سرگرد (رضا کیانیان) با حکم تخلیه به این موسسه می‌آید تا آن را تعطیل کند و همین چالش منتهی به وقایعی از جمله تجمعات خیابانی می‌شود. با وجود آنکه ظاهراً این فیلم به صورت واضحی اشاره‌ای به حوادث سال ۱۳۸۸ ندارد اما برخی منتقدان حاتمی کیا در آن سال‌ها که نسبت به ساخت این فیلم و فیلم پیشین حاتمی کیا مشکل داشتند، این فیلم را در راستای فتنه خواندند. این فیلم نیز می‌بایست تا دهم مرداد ماه پروانه نمایش دریافت کند.

«خرس» خسرو معصومی

فیلم سینمایی «خرس» یکی از جنجال‌برانگیزترین فیلم‌های توقیفی است. این فیلم داستان مرد رزمنده‌ای است که تصور می‌شده شهید شده اما در واقع سال‌ها اسیر بوده است. این رزمنده پس از آزادی از اسارت و در هنگام بازگشت به منزل با ازدواج همسرش روبرو می‌شود و این گره اصلی داستان است. پرویز پرستویی، مریلا زارعی‌، فرهاد اصلانی‌، ‌علی اوسیوند، ‌ناصر آقایی‌، اوود فتحعلی بیگی‌، ‌مائده طهماسبی، ‌ابوالفضل شاه‌کرم و اکبر معززی برای به تصویر کشیدن این روایت ملتهب مقابل دوربین رفته‌اند اما در نهایت مشخص بود که چنین داستان ملتهبی به سادگی پروانه نمایش دریافت نخواهد کرد.

خسرو معصومی درباره توقیف «خرس» گفته بود: به من اعلام شد به دلیل مساله‌ شرعی این فیلم توقیف است درحالی‌که من فیلم را در مدرسه مفید قم نمایش دادم و همه طلبه‌هایی که فیلم را دیدند؛ اعلام کردند فیلم مشکل شرعی ندارد. من؛ نظام جمهوری اسلامی را دوست دارم و به آن اعتقاد دارم اما نمی‌توانم نسبت به مسائل و مشکلات اجتماعی که در اطرافم است؛ بی‌تفاوت باشم و باید این مسائل را بیان کنم. وقتی مشکلات را بیان می‌کنم سیاه‌نمایی نیست زیرا خودم نیز این مشکلات را دارم. به‌طور مثال همسرم هر روز به من می‌گوید سن تو به ۶۰ سالگی رسیده پس کی می‌خواهی خانه بخری؟