نیمکت‌های به بلوغ رسیده!

شهروند: با اضافه‌شدن چند چهره جوان به جمع مربیان لیگ برتر فوتبال ایران، می‌توان کاملا تغییر چهره نیمکت‌ها را نسبت به سال‌های گذشته احساس کرد. نخستین تجربه سرمربیگری نفراتی چون امید روانخواه، رضا عنایتی و آتیلا حجازی در لیگ هفدهم رقم خورده است و همین باعث شده تا نگاه‌ها به آینده مربیان جوان ایرانی مثبت‌تر شود. به نظر می‌رسد با توجه به موفقیت‌هایی که برخی مربیان جوان در سال‌های اخیر کسب کرده‌اند، مدیران بیشتر از قبل به مربیان نسل جدید اعتماد می‌کنند و این خبر خوبی است که دیگر برخلاف گذشته چرخه مربیان فوتبال ایران محدود نیست.

میانگین سن مربیان به ٤٧‌سال رسید

با بررسی سن مربیانی که هم اکنون در ١٦ تیم لیگ برتری سرمربیگری می‌کنند، این نکته را درمی‌یابیم که چهره نیمکت‌ها درمجموع جوان شده است. هم‌اکنون در میان ١٦ تیمی که در لیگ برتر حضور دارند، ٣ تیم از مربیان خارجی استفاده می‌کنند که هر ٣ بالای ٦٠‌ سال داشته و نسبت به مربیان ایرانی میانگین بسیار بالاتری دارند. با بررسی و گرفتن میانگین از سن سرمربیان ایرانی ١٣ تیم دیگر به عدد امیدوار‌کننده ٤٧‌سال می‌رسیم که نشان می‌دهد كه چقدر اعتماد مدیران به مربیان جوان افزایش پیدا کرده است. درمجموع وینفرد شفر با ٦٧‌ سال مسن‌ترین سرمربی لیگ هفدهم است اما در میان مربیان ایرانی مجید جلالی و فیروز کریمی با ٦١‌سال سن این عنوان را در اختیار دارند. این نکته هم لازم به ذکر است که میانگین سنی کل مربیان لیگ هفدهم در حال حاضر ٥٠‌ سال به حساب می‌آید.

٤‌ سال جوان‌تر از لیگ شانزدهم

با این‌که ‌سال گذشته نیز مربیان جوانی روی نیمکت تیم‌های لیگ برتری حضور داشتند، مقایسه میانگین سنی آنها با شرایط فعلی، کاملا تفاوت را نشان می‌دهد. در لیگ شانزدهم میانگین سنی ١٤سرمربی ایرانی ٥١‌سال بوده است که ٤‌ سال از لیگ هفدهم بیشتر است. ٤‌ سال درمجموع لیگ برتر و در فاصله یک ‌سال آمار کاملا خیره‌کننده‌ای به نظر می‌آید. البته تفاوت میانگین سنی کل مربیان ليگ شانزدهم با اضافه‌شدن نام کرانچار و برانکو فقط یک‌ سال بوده که درمجموع میانگین سنی ٥٢‌ سال را نشان می‌دهد.

جهش خیره‌کننده بعد از ثبات ناامیدکننده

برای این‌که مقایسه دقیق‌تری انجام داده باشیم، یک‌ سال دیگر هم به عقب رفتیم. لیگ پانزدهم جایی که عبدالله ویسی در ٤٤سالگی توانست استقلال خوزستان را به قهرمانی لیگ برتر برساند. آمار تفاوت چندانی با لیگ شانزدهم نداشت. میانگین سنی ١٣مربی ایرانی، ٢‌سال قبل ٥١‌ سال بوده است و درمجموع و با اضافه‌شدن ٣ مربی خارجی این میانگین به ٥١,٥‌سال می‌رسد. این آمار نشان می‌دهد که روند جوانگرایی از لیگ پانزدهم تا شانزدهم رشدی نداشته و یک ثبات ناامید‌کننده را دنبال کرده است. تنها تفاوت در میانگین مربیان لیگ پانزدهم و شانزدهم درمجموع فاصله نیم‌ساله بود که سقوط هم داشته است. درواقع جهش در لیگ هفدهم با حضور چند چهره جوان به وجود آمده و در سال‌های گذشته این نمودار خیلی روند صعودی نداشته است.

خداحافظی با چهره‌های قدیمی

موفقیت‌هایی که توسط برخی از مربیان جوان همچون علی دایی (کسب یک قهرمانی در لیگ برتر و ٢ قهرمانی در جام‌حذفی)، عبدالله ویسی (قهرمانی در لیگ پانزدهم با استقلال خوزستان) و چند چهره جوان دیگر به دست آمد، باعث شد تا دیگر شاهد حضور برخی از مربیان قدیمی و سنتی در تیم‌های لیگ برتری نباشیم. یک دهه قبل و زمانی که لیگ حرفه‌ای ایران نخستین سال‌های خود را سپری می‌کرد، مربیانی چون رسول علی پروین، رسول کربکندی، محمود یاوری، غلامحسین پیروانی، اصغر شرفی، ابراهیم قاسمپور، بهمن فروتن و حسین چرخابی جزو مربیان سطح بالا محسوب می‌شدند و در چند تیم هم مربیگری کردند.

حالا چند سالی است که برخی از آنها دیگر خودشان علاقه‌ای به ادامه کار ندارند و البته درخواست برای جذب آنها نیز به حداقل رسیده است. حتی چهره‌هایی چون یاوری و کربکندی بارها از این موضوع که به مربیان قدیمی شانس جدیدی داده نمی‌شود، انتقاد کردند. یاوری در یکی از اظهارنظرهای خود ادعا کرده بود علم او کاملا به روز است و از خیلی از مربیان فعلی بیشتر می‌داند. حتی بحث دلالی و واسطه‌گری هم مطرح شده اما به نظر نمی‌رسد دلیل اصلی جوانگرایی روی نیمکت‌های لیگ برتری چنین مسأله‌ای باشد. به ‌هر حال این چهره‌ها هم در دوران خود افتخارات زیادی کسب کردند اما حالا پای مربیان جوان‌تر وسط آمده است.

رونمایی از سورپرایزهای لیگ برتری

در یک‌ ماه اخیر ٣ مربی جوان در ٣ تیم پایین جدولی حکم سرمربیگری دریافت کرده‌اند. غلامرضا عنایتی، آقای گل تاریخ لیگ برتر ایران بعد از این‌که در صبای قم مدتی به ‌عنوان دستیار مرفاوی فعالیت کرد، با مرزبان به ‌عنوان دستیار راهی سیاه‌جامگان شد اما جدایی زودهنگام مرزبان فرصتی طلایی را برای کاپیتان سابق استقلال رقم زد. حالا عنایتی نخستین تجربه خود را به‌ عنوان سرمربی در ٤١ سالگی سپری می‌کند، در حالی‌که از بازنشستگی‌اش تقریبا ٦ ماه گذشته است. آتیلا حجازی‌، فرزند ناصر حجازی هم در چند تیم سابقه مربیگری داشت اما هیچ‌وقت هدایت یک تیم به‌ عنوان نفر اول روی دوش او نبود.

این‌بار شانس به آتیلا رو کرد تا این مربی ٤١ساله بتواند نخستین تجربه سرمربیگری را در تیم بحران‌زده نفت پشت ‌سر گذاشته و شانس خود را بیازماید. سورپرایز اصلی اما انتخاب امیدرضا روانخواه بود که در ٣٠سالگی می‌تواند عنوان جوان‌ترین سرمربی تاریخ لیگ برتر را یدک بکشد. ‌هافبک سابق استقلال که به دلیل آسیب‌دیدگی خیلی زود مجبور به بازنشستگی شد، بعد از مدتی حضور کنار علی نظرمحمدی به‌ عنوان دستیار، حالا سرمربیگری سپیدرود رشت را در ٣٠سالگی بر عهده دارد. حتی سن برخی از بازیکنان سپیدرود هم از روانخواه بیشتر است؛ اگر چه او سابقه کارکردن در آکادمی استقلال را هم دارد. اعتماد به یک مربی ٣٠ساله باعث شده تا سپیدرود بعد از ناکامی‌های متوالی در آغاز نیم فصل دوم ٣ بر یک برنده شود.

جوانگرایی تا کجا ادامه دارد؟

سوال اینجاست که جوانگرایی روی نیمکت‌های لیگ برتری تا کجا ادامه دارد؟ شاید جواب این سوال بعد از نتایجی که مربیان جوان تا پایان لیگ هفدهم می‌گیرند، تا حدودی مشخص شود. مدیران باشگاه‌ها در صورتی که از شیوه استفاده تیم‌های دیگر از مربیان جوان تاثیرات مثبتی را مشاهده کنند، قطعا این راه را ادامه خواهند داد. البته برخی از موفقیت‌ها در سال‌های اخیر هم بوده که حالا باعث شده یک تیم شهرستانی در آستانه سقوط به یک مربی ٣٠ساله اعتماد کند.

به‌عنوان مثال فراز کمالوند که در ٣٣سالگی هدایت تراکتورسازی را بر عهده داشت و با این تیم به لیگ برتر در ‌سال ٨٨ صعود کرد، هر ‌سال مشتریانی دارد و امسال نیز با نفت آبادان به نتایج خوبی رسیده است. عبدالله ویسی هم چند‌ سال قبل با صبا به سهمیه آسیا رسید و سپس استقلال خوزستان را قهرمان لیگ برتر کرد. اینها نشانه‌هایی از امید در حوزه مربیگری برای فوتبال ایران است. شاید دوره بازنشستگی مربیانی چون فیروز کریمی، مجید جلالی و حتی حسین فرکی که سابقه طولانی در لیگ برتر دارند و حالا سن‌شان از ٦٠ بالا زده، به‌زودی فرا برسد. با این‌که این دسته از مربیان هنوز هم مشتریان پروپا قرصی در لیگ برتر دارند اما ادامه روند جوانگرایی کار را برای مربیان مسن سخت‌تر خواهد کرد. باید دید این اتفاقات درنهایت چقدر روی فوتبال ایران تاثیرگذار خواهد بود.