گفته های کمتر شنیده شده تاریخ را بخوانید!

همشهری جوان : معلوم نیست از بخت خوش باربارا تاکمن است که تمام ترجمه هایش به فارسی توسط مترجمان توانا انجام شده یا از اقبال بلند خواننده ها. به هر حال این سه جلد کتابی که تصویرش را در پایین مشاهده می فرمایید (در کنار «تاریخ بی خِردی» از همین تاکمن، ترجمه حسن کامشاد، انتشارات کارنامه) مجموعه ای هستند از تاریخ نگاری های یک روزنامه نگار که ویژگی روایت های تاریخی اش، فراوانی بی حد و حصر جزییات در این آثار است.


او تاریخ را مثل یک داستان تعریف می کند و به همین دلیل هم کتاب هایش همیشه بسیار پرفروش بوده اند (ظاهرا «توپ های ماه اوت» او پرفروش ترین کتاب از بین همه آثار درباره جنگ های جهانی است) و هم جوایز متعدد برده اند (ایضا همان «توپ های ماه اوت» جایزه پولیتزر هم برده).


این سه تا کتاب بالایی که سر و شکل واحدی هم دارند و جان می دهند برای چیدن ردیفی توی قفسه کتابخانه، به ترتیب درباره سه اتفاق مهم یعنی استقلال آمریکا از بریتانیا (۱۷۷۶ تا ۱۷۸۳)، انقلاب صنعتی و احوالات سیاسی مقارن آن (۱۸۹۰ تا ۱۹۱۴) و بالاخره جنگ جهانی اول (۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸) هستند؛ سه اتفاقی که دنیای امروز را از تاریخ قدیم جدا کرده اند. بنابراین می شود کنار هم گذاشت شان و خواند و به جواب آن سوال معروف فکر کرد که ما، چگونه ما شدیم؟

این سه کتاب به خاطر وسواس خبرنگارانه نویسنده شان نوع دیگری از تاریخ نگاری را هم به ما نشان می دهد. تاریخ نگاری داستانی و پر از جزییات، کتاب ها همه درباره نقاط کمتر دیده شده و شنیده شده تاریخ هستند.

روایت داستانی نویسنده، قدرت مترجم ها و فراوانی حیرت انگیز آن همه جزییات، تصویری بسیار شفاف از موضوع مورد مطالعه پیش روی تان قرار می دهند؛ طوری که حتما بعد از خواندن کتاب ها اطلاعات فراوانی مثلا درباره نبردهای دریایی،انواع کشتی های جنگی، نوع تسلیحات مورد استفاده در آن روزگار و فرق تاکتیک های نبرد دریایی با نبرد در خشکی یاد خواهید گرفت. یا در مرور روابط سیاسی احزاب مختلف اروپایی با هم می فهمید که جدیدترین حقه هایی که در اخبار می شنوید، چقدر قدیمی هستند.

به هر حال، این سری قیمت بالایی دارند اما خواندنشان حسابی دلپذیر است. پیشنهاد می دهم به عنوان کادوی تولدتان به دوستتان این کتاب ها را معرفی کنید.

تنهای تنهای تنها

ماه یخ زده/ پتر اشتام/ ترجمه مریم مؤیدپور / نشر افق/ ۸۰۰۰ تومان

پتر اشتام در سال ۱۹۶۳ متولد شده و از مطرح ترین نویسندگان معاصر سوییس است. اشتام در داستان هایش، بحران های روابط انسانی در زندگی امروزی را روایت می کند. نثر او موجز و ساده است. تنهایی و نوستالژی و غم غربت ویژگی های اصلی شخصیت های داستانی اش هستند.


کتاب «ماه یخ زده» آخرین اثر این نویسنده است که در سال ۲۰۱۱ منتشر شده و نامزد چندتا جایزه ادبیات آلمانی زبان هم شده. این مجموعه شامل ۱۰ داستان کوتاه است که مثل بقیه آثار اشتام درباره دخترکی تنها در جنگل، کشیشی سرخورده که به پرندگان غذا می دهد و چندتایی آدم عادی اما عجیب و غریب دیگر است.

اشتام نشان می دهد که شکست در زندگی روزمره رنج زیادی به همراه ندارد اما تداومش، می تواند انسان ها را مستاصل کند. «اگنس» اولین رمان این نویسنده است که ترجمه فارسی آن را هم نشر افق با خرید حق کپی رایت منتشر کرده بود.

موازی های متقاطع

فرشته سکوت کرد/ هاینریش بل/ ترجمه سعید فرهودی/ نشر نون/ ۸۵۰۰ تومان

این یکی هم مربوط به ادبیات آلمان است، آن هم هاینریش بل که معروف ترین نویسنده شان است. ماجرا از این قرار است که یک سرباز فراری از جنگ، به شهر بمباران شده خودش برمی گردد و ضمن تعقیب و گریزهایش با ماموران و تلاش برای پیدا کردن سرپناه و غذا، ماجراهای موازی زیادی از زندگی چند نفر که انگار سرنوشتی تنیده در هم دارند، روایت می شود که یکی دوتا عاشقانه هم آن وسط مسط هایش دارد؛ درست مثل بقیه کارهای بل.


معمولا این رمان را کلیدی برای فهم دیگر آثار هاینریش بل می دانند. بل که در ۱۹۷۲ برنده نوبل ادبیات شد، در ایران با «عقاید یک دلقک»، «نان سال های جوانی»، «و حتی یک کلمه هم نگفت» و «آبروی از دست رفته کاترینا بلوم» شهرت دارد. به شخصه فقط همین آخری را دوست دارم اما هواداران بل (از جمله سردبیر) نظر دیگری دارند.

کوتاه کوتاه کوتاه

کارت پستالی به همینگوی/ پتر بیکسل/ ترجمه ناصر غیاثی/ نشر نو/ ۶۵۰۰ تومان

با یک آلمانی زمان دیگر و یادی از مهدی شادمانی و مهران باقی این صفحه را به پایان می بریم. از پیتر بیکسل سوییسی قبلا فقط مجموعه داستان «آمریکا وجود ندارد» را خوانده بودیم و همانجا دیده بودیم که او استاد خلق شخصیت های پیچیده در داستان کوتاه است، کاری که عملا و با توجه به حجم یک داستان مینی مال، محال به نظر می رسد.


داستان های او که نه اوجی دارند و نه فرودی، نگاهی کوتاه اند به جهان این شخصیت های خاکستری. شخصیت های داستانی او اغلب تنها و از کارافتاده و شکست خورده اند. او به کمک واژگانی ساده به توصیف جهان پیچیده این انسان ها می پردازد و اصلا یک وضعی.

بیکسل خودش را نویسنده ای کم نویس لقب داده که انصافا درست هم هست. او کمتر داستانی نوشته که از دو صفحه بیشتر باشد. از همین رو منتقدین ادبی او را استاد داستانک می دانند.